Ríthe Uí Fhailí

Bhíodh ríocht Uí Fhailí (nó Uíbh Fhailí) ann roimh an ré stairiúil i nÉirinn ar a laghad. Chuireadar díobh ionraí Uí Néill, na nEoghanacht agus na Normannach ach go háirithe. Bhí an dún ríoga ag Ráth Iomgháin, Contae Chill Dara, ó dhúchas, ach bogadh é go to Daingean tar éis ionradh na Normannach.

Faoi lár na 11ú haoise, bhí an sloinne Ó Conchúir Fhailí (Ua Conchobhair Failge) glactha ag a rítheaghlach. Ní raibh gaol ann eatarthu agus rítheaghlaigh Uí Conchúir as na Connachta agus Ciarraí.

Sna 1530í, thug Brian tacaíocht d'éirí amach Silken Thomas. Tar éis Thomas a chloí, tugadh pardún dó agus bronnadh an teideal "Barún Uí Fhailí" air.

Tar éis bhás an rí de facto deireanach, agus barún de jure, Brian mac Cathaoir Ó Conchobhair Failghe, sa bhliain c. 1556, scaradh Uíbh Fháilí idir na contaetha King's County (Uíbh Fhailí), Queen's County (Laois) agus Cill Dara ag Máire I Shasana le linn Phlandáil na hÉireann. Caomhnaíodh ainm na ríochta in dhá bharúntacht i gCill Dara, Uíbh Fhailí Thoir agus Uíbh Fhailí Thiar. Tar éis shaoirse na hÉireann, athainmníodh King's County go Contae Uíbh Fhailí.

Luath ríthe

• Failge Berraide (beo 507-514)
• Bruidge mac Nath Í (bás 579)
• Áed Rón mac Cathail (bás 604)
• Ailill mac Áedo Róin (bás 639)
• Cillíne mac Forannáin (bás 652)
• Fland Dá Chongal
• Forbassach Ua Congaile (bás 714)
• Ailill Corrach mac Flainn (bás 741)
• Flaithnia mac Flainn (bás 755)
• Cummascach mac Flainn (bás 757)
• Cináed mac Flainn (bás 770)
• Mugrón mac Flainn (bás 782).
• Domnall mac Flaíthnia (bás 783)
• Óengus mac Mugróin (bás 803)
• Flaíthnia mac Cináeda (bás 806)
• Cináed mac Mugróin (bás 829)
• Mugrón mac Óengusa (bás 842)
• Niall mac Cináeda (bás 849)
• Máel Sinchill mac Mugróin (bás 881)
• Conchobar mac Flannacáin (bás 891)
• Uathmarán mac Conchobair (bás 897)

Ríthe c. 1051 - c. 1556

• Congalach Ua Conchobair, bás 1051
• Gilla Patraic mac Conchobair Ua Sibleáin, 1051-1071
• Conchobar mac Congalaig, 1071-1115
• Muirchertach, ?-1095
• Rogan mac Domnaill meic Conchobair, 1115-c.1118
• Cu Faifne mac Congalaig, c. 1118-1130
• Donnchad mac Con Faifne, 1130-1134
• Aed mac Domnaill, 1134-????
• Mael Morda mac Conchobair
• Conchobar mac Con Faifne
• Mael Sechlainn mac Conchobair
• Congalach mac Con Faifne
• Murchad mac Con Faifne
• Muirchertach mac Muirchertaig (Int Athchlerch), ????-c.1151
• Aed mac Donnchada (Gilla na Findmona), c.1151-1159
• Domnall Ruad mac Congalaig, 1159-1161
• Mael Sechlainn mac Congalaig, 1161-1164
• Donchad Ruad Roigne, 1164-????
• Diarmait mac Congalaig,
• Muirchertach mac Congalaig, ????-1169?
• Diarmait mac Con Broga Ua Dimmusaig, tar éis 1172-1193
• Muirchertach mac Briain, beo 1212
• Mael Morda mac Muirchertaig meic Donnchada, ????-1225
• Muirchertach mac Maele Morda, 1225-????
• Muirchertach mac Muirchertaig, ????-c. 13ú Meitheamh 1305
• Murchad mac Muirchertaig, 1305-????
• Mael Sechlainn mac Muirchertaig, ????-1329
• Muirchertach Óg mac Muircherartaig, ????-1384
• Murchad mac Muircheartaig Óig, 1384-1421
• Diarmaid mac Muirchertaigh Óig, 1421-c. 1425
• An Calbhach Mór mac Murchada, c. 1425-1458 (féach Máireg Béan Uí Chonchubhair Failghe)
• Conn mac an Chalbhaig, 1458-fómhar 1474
• Cathaoir mac Cuinn, 1474-1511
• Brian mac Taidhg meic an Chalbhaigh, 1511-1517
• An Calbhach mac Taidhg, 1517-c. 1525
• Brian mac Cathaoir, c. 1525 - c. 1556 (cruthaíodh ina Bharún Uíbh Fhailí sa bhliain 1538; teideal forghéillte sa bhliain 1550)

Féach freisin

• Uí Fhailí

Foinsí

• Leabhar Laighneach: Section 28, Rig Hua Falge, Corpus of Electronic Texts.
• "O'Connor Faly: O Conchobhair Failghe, Kings of Uí Failghe, a.1051-c.1556", ll. 217-18, "A New History of Ireland", imleabhar 9, Oxford, 1984.
• Mac Niocaill, Gearoid (1972), Ireland before the Vikings, Baile Átha Cliath: Gill and Macmillan
• Ger O'Connor BQMS