Rosa Parks

Rosa Parks
	;
Ainm sa teanga dhúchais	(en) Rosa Louise McCauley Parks
Beathaisnéis
Breith	(en) Rosa Louise McCauley; 4 Feabhra 1913; Tuskegee, Alabama
Bás	24 Deireadh Fómhair 2005 ; 92 bliana d'aois; Detroit, Michigan, Michigan
Siocair bháis	Bás nádúrtha
Áit adhlactha	Woodlawn Cemetery (en)
Faisnéis phearsanta
Grúpa eitneach	Meiriceánaigh Afracacha
Reiligiún	Eaglais Mheitidisteach Aontaithe
Scoil a d'fhreastail sé/sí	Alabama State University (en)
Áit chónaithe	Detroit, Michigan
Gníomhaíocht
Réimse oibre	Civil rights movements (en) , cearta sibhialta agus polaitíochta, leithscaradh ar bhonn cine agus activism (en)
Gairm	dírbheathaisnéisí, pearsa phoiblí, civil rights advocate (en) , gníomhaí ar son chearta an duine, gníomhaí polaitiúil
Ball de	Alfa Capa Alfa
Teangacha	An Béarla
Teaghlach
Céile	Raymond Parks
Croineolaíocht
1 Nollaig 1955	civil disobedience (en) (Montgomery, Alabama)
	Gradam a fuarthas (2000) NAACP Image Award for Outstanding Supporting Actress in a Drama Series (en) , leis an obair Touched by an Angel; (1999) Bonn Óir na Comhdhála; (1996) Bonn Saoirse an Uachtaráin; (1995) Gradam an Phláta Óir; (1993) National Women's Hall of Fame (en) ; (1984) Gradam Candace; (1983) Michigan Women's Hall of Fame (en) ; (1981) Women's Caucus for Art Lifetime Achievement Award (en) ; (1979) Bonn Spingarn; (198) International Freedom Conductor Award (en) ; Alabama Women's Hall of Fame (en) ; Ellis Island Medal of Honor (en) ;
	Síniú

Bean den chine gorm sna Stáit Aontaithe ab ea Rosa Louise McCauley Parks (4 Feabhra 1913 - 24 Deireadh Fómhair 2005). Bhain sí clú agus cáil amach di féin san fheachtas chun cearta sibhialta a bhaint amach don chine gorm. Sa bhliain 1955, ghlac sí seasamh i gcoinne an chiníochais, rud a spreag feachtas cearta sibhialta i Meiriceá.

SaolCuir in Eagar

Rosa Parks sa Memphis Museum

Rugadh Rosa Parks in Alabama agus tógadh í ar fheirm lena seantuismitheoirí, a máthair agus a deartháir. Is cosúil gurbh Éireannach é a sin-seanathair.^[1] Ba mhúinteoir scoile í a máthair agus ba shiúinéir é a hathair.

Ag tús na gcaogaidí bhí Rosa Parks ag obair leis an NAACP ar son cearta sibhialta i Montgomery, Alabama. Bhí oiliúint á fáil aici i gcúrsaí a bhí bainteach le cearta sibhialta.

1955ː EasumhlaíochtCuir in Eagar

CúlraCuir in Eagar

In Alabama. sna 1950idí, bí raibh cearta daonna ag na daoine gorma agus caitheadh go holc leo. Mar shampla, ar na busanna, bhí suíocháin ar leith ann do dhaoine geala agus suíocháin eile do dhaoine gorma. Ní raibh cead ag daoine gorma suí ar shuíocháin na ndaoine geala ach bhí cead ag na daoine geala suí ar shuíocháin na ndaoine gorma, fiú má bhí duine gorm ina shuí ansin cheana féin.

Rosa Parks, 1956

EachtraCuir in Eagar

An bus inar dhiúltaigh Parks dul go cúl an bhus le háit a fhágaint ar shuíochán d’fhear den chine geal.

Ar an 1 Nollaig 1955, bhí Parks ar a bealach abhaile ar bhus plódaithe. Tháinig fear geal isteach sa bhus. Ní raibh suíochán ar bith fágtha do dhaoine geala. D'iarr an tiománaí ar Parks a suíochán a thabhairt suas d’fhear geal.^[2] Bhí Parks tuirseach traochta den mhíchothromaíocht agus sheas sí an fód. Scairt an tiománaí bus ar na póilíní. Tháinig siad gan mhoill agus gabhadh Rosa. Fuarthas ciontach as mí-iompar í, in aghaidh an dlí áitiúil.

An oíche dár gcionn, chruinnigh caoga taoisigh den chine gorm le chéile chun an eachtra a phlé, agus labhair sagart anaithnid, den ainm Martin Luther King leo. Shocraigh siad baghcat a eagrú in aghaidh an chórais bus i Montgomery.^[3]

Níor thaistil fiú duine amháin den chine gorm ar na busanna ar feadh 381 lá. Ar deireadh, bhí ar na comhlachtaí bus fáil réidh leis na rialacha ciníocha mar bhí siad ag cailleadh an iomarca airgid.^[1]

DeoraíochtCuir in Eagar

Rosa Parks agus Bill Clinton

Bhí Parks páirteach go mór i nGluaiseacht na gCeart Sibhialta (ag iarraidh cearta daonna a bhaint amach do dhaoine gorma i Meiriceá). Ach bhí sé deacair di obair a fháil in Alabama mar gheall air sin. Ar deireadh, chuaigh sí féin agus a fear céile chun cónaí i dtuaisceart na tíre, áit nach raibh an ciníochas chomh holc céanna.^[1]

Duine iomráiteach san fheachtas le haghaidh cearta sibhialta ab ea Rosa Parks sna blianta dár gcionn. Bhí cónaí uirthi i Detroit go dtí a bás ar an 24 Deireadh Fómhair 2005 (in aois 92 di; tháinig néaltrú srl uirthi).^[4]

TioncharCuir in Eagar

Spreag an agóid seo an mionlach go mór agus thosaigh an troid in aghaidh an chiníochais sna Stáit Aontaithe i ndáiríre.

Dealbh, National Statuary Hall, United States Capitol

Chuir gaisce Parks ceist chearta sibhialta an chine ghoirm os comhair phobal na Stát Aontaithe.

Féachann daoine anois ar Rosa Parks mar shiombail den troid ar son na saoirse do dhaoine gorma, mar go raibh sí sásta seasamh a ghlacadh i gcoinne na daoirse. Gan aon dabht, bean chróga a bhí inti a spreag go leor daoine eile.^[1]

TagairtíCuir in Eagar

↑ ^1.0 ^1.1 ^1.2 ^1.3 cogg.ie. "Rosa Parks". Dáta rochtana: 202.
↑ "Nelson Mandela agus Martin Luther King | COGG" (ga-GA). Dáta rochtana: 2020-10-24.
↑ ccea.org.uk. "Beatha le Bua - Martin Luther King". Cartlannaíodh an bunleathanach ar 2020-10-27. Dáta rochtana: 2020.
↑ "Rosa Parks - Life, Bus Boycott & Death - Biography". www.biography.com. Dáta rochtana: 2020-10-24.

[:0-1] 1.0 ^1.1 ^1.2 ^1.3 cogg.ie. "Rosa Parks". Dáta rochtana: 202.

[2] "Nelson Mandela agus Martin Luther King | COGG" (ga-GA). Dáta rochtana: 2020-10-24.

[3] .org.uk. "Beatha le Bua - Martin Luther King". Cartlannaíodh an bunleathanach ar 2020-10-27. Dáta rochtana: 2020.

[4] "Rosa Parks - Life, Bus Boycott & Death - Biography". www.biography.com. Dáta rochtana: 2020-10-24.

[1]

[2]

[3]

[4]