Alabama

Alabama
	State of Alabama (en)
Bratach	Armas
	;
Aintiún	Alabama (1931)
Mana	«Audemus jura nostra defendere»
Siombail oifigiúil	Cnagaire órga
Leasainm	The Yellowhammer State agus Heart of Dixie
Ainmnithe in ómós	Alabama people (en)
Suíomh
	32° 42′ N, 86° 42′ O / 32.7°N,86.7°W
Stát ceannasach	Stáit Aontaithe Mheiriceá
Príomhchathair	Montgomery
Daonra
Iomlán	5,024,279 (2020)
• Dlús	37.01 hab./km²
Líon na dteaghlach	1,888,504 (2020)
Teanga oifigiúil	Béarla
Tíreolaíocht
Cuid de	na Stáit Aontaithe comhtheagmhálacha
Achar dromchla	135,765 km²
• Uisce	3.39 %
Airde	152 m
Pointe is airde	Cheaha Mountain (en) (735 m)
Pointe is ísle	Murascaill Mheicsiceo (0 m)
Ar theorainn le	Florida ; Tennessee ; Georgia ; Mississippi
Sonraí stairiúla
Leanann sé/sí	Alabama Territory (en)
Cruthú	14 Nollaig 1819
Eagraíocht pholaitiúil
Comhlacht feidhmiúcháin	Rialtas Alabama
Comhlacht reachtach	Reachtas Alabama
• Gobharnóir Alabama	Kay Ivey (2017–)
Údarás breithiúnach is airde	Cúirt Uachtarach Alabama
Aitheantóir tuairisciúil
Lonnaithe i gcrios ama	UTC−06:00 ; an tAmchrios Lárnach ; America/Chicago (en)
Cód ISO 3166-2	US-AL
ID GNIS	1779775
Eile
Suíomh gréasáin	alabama.gov

Is stát é Alabama atá suite i ndeisceart na Stát Aontaithe.

Stair

Bhí Alabama (Alibamu), Cherokee, Chickasaw, Choctaw, Creek, Koasati, agus Mobile i measc na Meiriceánaigh dhúchasacha a bhí ina gcónaí in Alabama roimh theacht na nEorpach.

Chruthaigh na Francaigh an chéad lonnaíocht Eorpach in Alabama i Mobile, ar chósta Mhurascaill Mheicsiceo. Bhí Alabama theas Francach ó 1701–1763, cuid de Florida thiar Sasanach ó 1763–1780, agus cuid de Florida thiar Spáinneach ó 1780–1814. Bhí Alabama thuaidh agus láir cuid de Georgia Sasanach ó 1763-1783 agus cuid de Chríoch Mississippi ina dhiaidh sin. Níor éirigh í stát go dtí 1819 mar níl aon líne an chósta aici (bhí sín ceartaithe nuair a ghabh Andrew Jackson Mobile Spáinneach i 1813).

Scar Alabama leis an Aontas ar 11 Eanáir 1861 agus d'éirigh í Poblacht Alabama agus ar 18 Feabhra, 1861 d'éirigh í stát Cónaidhmeach. Níor troideadh a lán cath sa stát, sholáthair sí 120,000 saighdiúirí go an Cogadh Cathartha Meiriceánach. Tar éis an cogadh, cuireadh ar bun rialtais sealadach i 1865 agus áth-ligeadh Alabama isteach an Aontas sa Bhealtaine 1868.

Dlí agus rialtas

Is é Robert J. Bently (P) an gobharnóir faoi láthair agus is iad Jeff B. Sessions III (P) agus Richard C. Shelby (P) na seanadóirí SA. Bhí an bunreacht Alabama uchtaithe i 1901.

Bhí an stát faoi fhorghabháil trúpaí cónascacha, i rith Ré na hAtógála tar éis an Cogadh Cathartha. I 1877 chríochnaigh an Ré na hAtógála leis an aitheantas Rutherford B. Hayes mar an t-uachtarán tofa. Gabh daoine bána údarás agus rith siad dlíthe, daoine gorma a leithscar agus baineann ceart vótála. D'eirigh an stát cuid de Solid South, córas páirtí amháin ina bhfuil d'éirigh an Páirtí Daonlathach an aonpáirtí i ngach stát theas. Le beagnach 100 bliain bhí toghcháin stát agus áitiúla réitithe ag an réamhthoghchán Páirtí Daonlathach, de ghnáth níor rith aon duine dúshláin as an Páirtí Poblachtach.

Ó 1876 ag dtí 1956, thug Alabama riamh tacaíocht go dtí an Páirtí Daonlathach, le lamhálacha a ard le 73 pointí céatadán. Sa bhliain 1960 thug Alabama bunús a vótaí go dtí iarrthóir Harry Byrd a raibh i bhfabhar deighilte, agus ansin thosaigh an Páirtí Poblachtach náisiúnta a straitéis theas, a thacaíocht plean a beith i bhfabhar deighilte agus a cuir i gcoinne cearta sibhialta Afracaigh Meiriceánaigh a bhuaigh vótaí sa thuaisceart. B'e Barry Goldwater an céad iarrthóir as an Páirtí Poblachtach go tacaíocht as Alabama a fháil. I 1967, thacaigh Alabama George Wallace, iarrthóir Páirtí Meiriceánach Neamhspleáchas agus duine dúchasach.

B'é Jimmy Carter an iarrthóir Daonlathach deireanach a bhuaigh vótaí Alabama i dtoghchán uachtaráin i 1976. Inniu, d'éirigh an Páirtí Poblachtach ag éirí níos cumhachtaí i bpolaitíocht Alabama coimeádach. Áfach, i bpolaitíocht áitiúil, smachtaigh na Daonlathaithe a lán oifigí, lena n-áirítear tromlacha sa dá Reachtais agus tá níos daonlathaí cláraithe na poblachtánaigh cláraithe sa stát. I 2004 bhuaigh George W. Bush naoi vótaí Alabama le 62.5% de an vótaí.

Eaglais in Mobile

Tíreolaíocht

Contaetha

Geilleagar

$132 billiún an olltáirgeacht stáit ag Alabama sa bhliain 2003, dar leis an mBiúró Anailíse Eacnamaí. Bhí $26,505 an duine mar ioncam bliantúil sa bhliain chéanna. Ar na hearraí talmhaíochta sa stát tá éanlaith agus uibheacha, beithígh, stoc altran, piseanna talún, cadás, glasraí, bainne agus pónairí soighe. Táirgtear earraí tionsclaíochta chomh maith: páipéar, lomáin agus earraí as adhmad, mianadóireacht, earraí rubair is plaisteach, agus trealamh iompair.

Is port gnóthach ar Mhurascaill Mheicsiceo é Mobile.

Féach freisin

George Wallace (polaiteoir)

Naisc sheachtracha

Alabama.gov - Suíomh idirlín oifigiúil.
TourAlabama.org - An Roinn Turasóireachta agus Taistil

Tagairtí

Stáit Aontaithe Mheiriceá

Stáit: