Arizona

Arizona
	State of Arizona (en)
Bratach	Armas
	;
Aintiún	The Arizona March Song (1919)
Mana	«Ditat Deus»
Siombail oifigiúil	Campylorhynchus brunneicapillus
Leasainm	The Grand Canyon State agus Talaith y Grand Canyon
Suíomh
	34° 17′ 12″ N, 111° 39′ 25″ O / 34.2867°N,111.6569°W
Stát ceannasach	Stáit Aontaithe Mheiriceá
Príomhchathair	Phoenix
Daonra
Iomlán	7,151,502 (2020)
• Dlús	24.22 hab./km²
Líon na dteaghlach	2,643,430 (2020)
Teanga oifigiúil	Béarla
Tíreolaíocht
Cuid de	Southwestern United States (en) ; na Stáit Aontaithe comhtheagmhálacha
Achar dromchla	295,234 km²
• Uisce	0.35 %
Suite i nó in aice le limistéar uisce	Colorado (Abhainn)
Airde	1,250 m
Pointe is airde	Humphreys Peak (en) (3,851 m)
Pointe is ísle	Colorado (Abhainn)
Ar theorainn le	California ; Baja California ; Sonora ; Nua-Mheicsiceo ; Nevada ; Utah ; Colorado
Sonraí stairiúla
Leanann sé/sí	Arizona Territory (en)
Cruthú	14 Feabhra 1912
Eagraíocht pholaitiúil
Comhlacht feidhmiúcháin	Rialtas Arizona
Comhlacht reachtach	Reachtas Arizona
• Gobharnóir Arizona	Katie Hobbs (2023–)
Údarás breithiúnach is airde	Cúirt Uachtarach Arizona
Aitheantóir tuairisciúil
Lonnaithe i gcrios ama	UTC−07:00 ; Amchrios na Sléibhte
Cód ISO 3166-2	US-AZ
ID GNIS	1779777
Eile
Suíomh gréasáin	az.gov

Is stát é Arizona i Stáit Aontaithe Mheiriceá, in iardheisceart na tíre. Is é Phoenix príomhchathair an stáit, agus is é freisin an 5ú cathair is mó daonra sa tír, mar araon an chathair is mó sa stát. Úsáidtear an giorrúchán AZ don phost.

Tá achar 295,000 ciliméadar cearnach in Arizona agus 7,016,270 duine ina gcónaí inti (de réir meastacháin daonra 2017). Is é Arizona an 16u stát is mó daonra. Tá 21.7 duine sa chiliméadar cearnach. Is ann atá an Grand Canyon, cainneoin atá ar cheann de mhóriontaisí tíreolaíochta an domhain. Sléibhte agus fásaigh atá i gcuid mhór den talamh. Is é Sliabh Humphreys Peak (3,857m) an pointe is airde in Arizona agus tá cainneoin dhomhaine sna habhanntrachtaí. Is í an Colorado an abhainn is mó.

Is iad baill na Meiriceánaigh Dhúchasacha timpeall 6% den daonra, agus is iad na Navajo, Mohave, Apache, Hopi, agus Paiute na príomhnáisiúin.

Stair

Ní fios i ndáiríre cad as d'ainm an stáit, ach meastar go bhfuil baint ag airgead, an mianra, leis. Tá daoine sa cheantar le timpeall 20,000 bliain agus iarsmaí d'áitribh in uamhanna le fáil sa bhfásach. Tháinig na dúchasaigh atá sa stát faoi láthair, na Apache agus Navajo chun na háite timpeall seacht gcéad bliain ó shoin as Ceanada. Thosaigh na Spáinnigh ag teacht chun na háite sa séú haois déag, ach ba bheag a spéis ann mar go raibh talamh níos fearr in áiteanna eile. Bhí an ceantar faoi smacht Mheicsiceo nuair a fuair an tír sin a saoirse ón Spáinn in 1821. Thosaigh Meiriceánaigh ag teacht mar shealgairí ach ba bheag duine a chuir faoi sa réigiún. Tar éis an chogaidh idir na Stáit Aontaithe agus Meicsiceo, sa bhliain 1848, ghabh SAM seilbh ar chuid mhór den tír agus ceannaíodh tailte eile. Thosaigh mianadóirí ag teacht isteach chun ór, airgead agus copar a bhaint as an talamh. Bhí cogaí éagsúla idir na Meiriceánaigh agus na Apache a bhí faoi cheannas Cochise agus Geronimo, ach faoi 1886 ghéill na dúchasaigh do na saighdiúirí geala. Aithníodh mar chríoch de chuid na Stát Aontaithe é sa bhliain 1863, agus rinneadh stát de sa bhliain 1912. Tá an phríomhchathair i Phoenix ó 1889 i leith.

Sa 20ú haois rinneadh uisciú ar thailte sa stát agus d'fhás an talmhaíocht. Táirgtear cuid mhaith glasraí agus feola sa stát anois. Tháinig an déantúsaíocht chun cinn le linn an Dara Chogaidh Dhomhanda.

Tíreolaíocht

Contaetha

Gailearaí

Bratach an stáit
Suíomh Arizona sna Stáit Aontaithe
Tithíocht nua i Scottsdale, Arizona

Tagairtí

Naisc sheachtracha

Stáit Aontaithe Mheiriceá

Stáit: