Rumi

Tá clú agus cáil ar fud an domhain ar Rumi, nó Jalāl ad-Dīn Muhammad Rūmī (30 Meán Fómhair 1207 - 17 Nollaig 1273) mar fhile agus mar dhiagaire de chuid Ioslam. Bhí Rumi (mar a thugtar air go hiondúil) i measc na bhfilí is tábhachtaí i stair litríochta de chuid na Peirse (an Iaráin inniu). Ba fhealsamh agus mhisteach Súfaíoch é chomh maith. D'fhág Rumi a rian ar dhaoine a sháraíonn na teorainneacha idir reiligiúin agus cultúir.

mawla ^(en)
Rumi

Ainm sa teanga dhúchais	(fa) جلال‌الدین مُحمَّد بلخی
Beathaisnéis
Breith	30 Meán Fómhair 1207 (Féilire Ghréagóra) Vakhsh (Khwarazmian Empire)
Bás	17 Nollaig 1273 (Féilire Ghréagóra) 66 bliana d'aois Konya (Sabhdánacht Rum)
Áit adhlactha	Mevlâna Museum (en) Yeşil Türbe (en)
Faisnéis phearsanta
Reiligiún	Ioslam agus Sufaisteachas
Teanga dhúchais	an Pheirsis
Gníomhaíocht
Réimse oibre	Islamic philosophy (en) agus Sufaisteachas
Gairm	file, duine léannta, fealsamh, scríbhneoir, ulema, misteach
Mac/iníon léinn de chuid	Baha ud-Din Walad agus Burhanuddin Tirmizi
Mac/iníon léinn	Pervâne agus Husam al-Din Chalabi (en)
Faoi thionchar	Shams Tabrizi, Ibn Arabi agus Abdul Qadir Gilani
Ainm cleite	خاموش
Teangacha	An Pheirsis, an Araibis, Sean-Tuircis na hAnatóile agus Gréigis na Meánaoise
Saothar
Saothar suntasach Seven Sessions (en) Diwan-e Shams-e Tabrizi (en) Masnavi (en) Fihi Ma Fihi (en) Maktubat (en)
Teaghlach
Céile	Gawhar Khatun
Páiste	Sultan Walad
Athair	Baha ud-Din Walad

Rumi

Jalal al-Din Rumi,agus a chara óg, Hussam al-Din Chelebi

Tugtar an t-ainm "Mevlana" ("Máistir") ar Rumi freisin.

Saol

Rugadh Rumi sa bhliain 1207 i mBalkh, Khorasan, ar a dtugtar an Afganastáin sa lá atá inniu ann.

"Bowl of Reflections"le filíocht Rumi.... 13ú haois a deirtear ǃ

Bhí an-mheas ar Rumi mar scoláire ar an dlí Ioslamach (de chuid na gluaiseachta Hanafi, atá i measc na gceithre traidisiún dlí atá ag na Sunnaígh), mar a bhí a athair Bahā ud-Dīn Walad (timpeall 1150-1231) roimhe.

Bhuail Rumi leis an misteach Shams-e Tabrizi sa bhliain 1244, an toisc chinntitheach ina shaol iomlán. dúirt Shams le Rumi go raibh duine ar bith a bheith ábalta labhairt go díreach le Dia.

Bhí Rumi ansin i gceannas ar Madrasa i Konya (sa Tuirc inniu). Bhí sé ina shaineolaí ar an Sharia (dlí Ioslamach).

Chreid Rumi go paiseanta i dtaca le húsáid an cheoil, filíochta agus damhsa, mar cosán chun teacht go Dia. Ní dócha gur cheap Rumi féin gur tháinig na gnéithe éagsúla dá shaol salach ar a chéile; ina ionad sin, is é an chiall a bhainfeadh sé astu ná go raibh gnéithe éagsúla de chreideamh an ghrá i gceist.

Tionchar

D'éag Rumi sa bhliain 1273 (6 Jumada al-Thani, 672AH) i Konya (sa Tuirc faoi láthair), Tá tuama Rumi suite i Konya.

I ndiaidh a bháis, chuir a lucht leanúna an tOrd Mevlevi ar bun (tugtar na "Deirbhísigh Ghuairneánacha" orthu go coitianta.

Rumi as Gaeilge

D'fhoilsigh Gabriel Rosenstock "Guthanna Beannaithe an Domhain" Iml 1, 2, agus a 3, Cnuasach filíochta ó cheithre hairde na cruinne, Rumi ina measc.

Tá suim ar leith ag Gearóid Mac Lochlainn i Rumi. Sa bhliain 2006 bhí sé ag ullmhú aistriúchán ar fhilíocht an fhile Dervish, a gcluineann Gearóid a macallaí i Meánoirthear an lae inniu. Tá ceangal ag filíocht Ghearóid le saothar Rumi. Tá an spioradáltacht, an ceol agus an damhsa, fite fuaite i bhfilíocht na beirte.

Féach freisin

• Súfaíochas
• Al-Ghazali

Tagairtí

1. Prof. Dr. ErkanTurkmen, The Essence of Rumi's Masnevi, Including his life and works. ISBN 975-95630-0-2. Revised and corrected edition: October 2004. Eris Booksellers, Hamidiye Mah. Abdulezelpasa Cad. No. 3/A. Selcuklu. Konya, Turkiye.