Achtanna an Aontais 1800

Achtanna an Aontais 1800
Cineál	acht de chuid Pharlaimint na Breataine Móire ; acht de chuid Pharlaimint na hÉireann
Dáta foilsithe	1800
Tír	Ríocht Aontaithe na Breataine Móire agus na hÉireann, Ríocht na Breataine Móire agus Ríoghacht Éireann

Achtanna comhthreomhara de chuid Pharlaimint na Breataine Móire agus Pharlaimint na hÉireann ab ea Achtanna an Aontais 1800 (dá ngairtear in amanna An tAcht Aontais 1801 (uimhir uatha) a d’aontaigh Ríocht na Breataine Móire agus Ríocht na hÉireann (a bhí in aontas pearsanta roimhe seo) le Ríocht Aontaithe na Breataine Móire agus na hÉireann a chruthú. Tháinig na hachtanna i bhfeidhm an 1 Eanáir 1801, agus bhí a chéad chruinniú ag an pharlaimint chumaiscthe 'Parlaimint na Ríochta Aontaithe', ar an Déardaoin 22 Eanáir 1801.

Teach na dTeachtaí in Éirinn i 1780 le Francis Wheatley

Tá an dá Acht fós i bhfeidhm, le leasuithe, i Ríocht Aontaithe na Breataine Móire agus Tuaisceart Éireann, ach aisghaireadh iad in Éirinn.^[1] but have been repealed in the Republic of Ireland.^[2]

Teideal

Ritheadh dhá acht sa bhliain 1800 leis an teideal fada céanna, An Act for the Union of Great Britain and Ireland. Is é gearrtheideal an achta ná Union with Ireland Act 1800, arna sannadh le Short Titles Act 1896. Is é teideal gearr acht Pharlaimint na hÉireann ná Acht Aontais (Éire) 1800, arna sannadh le ag an Short Titles Act 1896. Is é gearrtheideal acht Pharlaimint na hÉireann ná Act of Union (Ireland) 1800, sannta ag acht de chuid Pharlaimint Thuaisceart Éireann i 1951, agus mar sin nach raibh sé éifeachtach i bPoblacht na hÉireann, áit ar tagraíodh dó faoina theideal fada nuair a aisghaireadh é i 1962.

Cúlra

Roimh na hAchtanna seo, bhí Éire in aontas pearsanta le Sasana ó 1541, nuair a rith Parlaimint na hÉireann an Crown of Ireland Act 1542, ag fógairt go raibh Anraí VIII Shasana ina Rí na hÉireann. Ón 12ú haois i leith, bhí fhorlámhas teicniúil ar Thiarnas na hÉireann ag Rí Shasana, sealúchas pápach. Tháinig ríochtaí na hÉireann agus Shasana araon in aontas pearsanta le hAontas na Corónach (Ghàidhlig: Aonadh nan Crùintean) sa bhliain 1603. Sa bhliain 1707, aontaíodh Ríocht Shasana agus Ríocht na hAlban ina ríocht aonair: Ríocht na Breataine Móire. Ar an aontas sin, thug gach Teach de Pharlaimint na hÉireann aitheasc comhghairdis don Bhanríon Áine, ag guí, “ "May God put it in your royal heart to add greater strength and lustre to your crown, by a still more comprehensive Union".”. ^[3] Bhí Parlaimint na hÉireann ag an am sin faoi réir roinnt srianta a chuir faoi réir Pharlaimint Shasana í (agus tar éis aontas Shasana agus na hAlban, Parlaimint na Breataine Móire); áfach, fuair Éire neamhspleáchas reachtach éifeachtach ón mBreatain Mhór tríd an Constitution of 1782. Faoin am seo bhí rochtain ar chumhacht institiúideach in Éirinn teoranta do mhionlach beag, na hAngla-Éireannaigh den Chinsealacht Phrotastúnach, agus mar thoradh ar frustrachas faoin easpa athchóirithe i measc thromlach na gCaitliceach, i dteannta le cúiseanna eile, dá bharr d'éirigh éirí amach i 1798, lena raibh ionradh na Fraince ar Éirinn mar pháirt ann agus neamhspleáchas iomlán a lorg ón mBreatain Mhór.