Caisleán Leithghlinn an Droichid

WD Bosca Sonraí FoirgneamhCaisleán Leithghlinn an Droichid
Sonraí
Cineál	Caisleán
Suíomh geografach
Limistéar riaracháin	Leithghlinn an Droichid, Éire
	52° 44′ 09″ N, 6° 58′ 41″ O / 52.7357°N,6.9781°W
Séadchomhartha náisiúnta na hÉireann
Aitheantóir	438

Tá Caisleán Dhroichead Léith, ar a dtugtar an Caisleán Dubh freisin, i sráidbhaile Leithghlinn an Droichid, Contae Cheatharlach, Éire, ar An Bhearú.

Tógadh an caisleán luath c.1181 do na Normannaigh. Sna 1540idí rinne Edward Bellingham mainistir Cairmeileach a thiontú ina dhún nua. Tá iarsmaí an chaisleáin imithe i léig anois - túr briste 15 m (50 tr) agus tá codanna de thaobh amháin de bhalla imfhálaithe fós ann.

Stair

Bhunaigh John de Clahull (nó Claville)^[1] an caisleán Normannach c.1181 faoi choimirce Hugh de Lacy.

Go luath sna 1270idí tháinig na Cairmeiligh go hÉirinn ar dtús, agus bhunaigh siad a gcéad mhainistir i Leithghlinn an Droichid, ar shuíomh in aice leis an gcaisleán. Tógadh an droichead trasna na habhann c.1320. Tógadh caisleán eile, an ‘White Castle’ in aice láimhe, c.1408, ag Gearailt Mac Gearailt, 5ú Iarla Chill Dara.^[2] Faoi 1840 ní raibh aon iarsmaí den chaisleán seo, agus bhí a shuíomh caillte

Sa bhliain 1543 cuireadh an mainistir faoi chois, agus sa bhliain 1546 d'athraigh Edward Bellingham an mhainistir ina dhún a raibh balla mórthimpeall air - rinneadh ionad míleata do Chúige Laighean Chúige Laighean. Bhunaigh Bellingham stáblaí ag an gcaisleán freisin, ina raibh thart ar dhá dhosaen capall.

Sa bhliain 1577 deirtear gur ghabh Ruairí Óg Ó Mórdha, Tiarna Laoise an caisleán (an uair sin faoi cheannas George Carew) agus gur scrios sé cuid den bhaile; do réir John Ryan i The History and Antiquities of the County of Carlow (1833) níor gabhadh an caisleán agus cé gur tháinig an sceith idir ionsaitheoirí agus chosantóirí go geataí an chaisleáin aisghaireadh é.

Le linn éirí amach Uí Néill (féach Cogadh Naoi mBliana) sna 1590idí, deisíodh an caisleán agus cuireadh garastún arís air don choróin. I 1604 bhronn an rí an caisleán mar socáiste ar George Tuchet, Tiarna Awdeley.

Le linn Éirí Amach 1641 bhí an caisleán ina gharastún ar dtús ag an Cónaidhm Chaitliceach, agus i 1647 agus 1649 d’úsáid Maquis Urmhumhan é mar phointe railithe. I 1649 ghabh an Cor. Hewson an caisleán ar son fhórsaí Oilibhéir Cromail.

Cur síos

Sna 1840idí bhí iarsmaí an chaisleáin féin comhdhéanta de bhalla imfhálaithe ceithre thaobh 96 faoi 71m (315 faoi 234 tr), timpeall 2.1 m (7 tr) tiubh agus faoi iamh ar thrí thaobh ag díog (nó móta), agus ar an gceathrú ag an abhainn. Bhí an daingean ón 15ú haois suite ag an gcúinne thiar thuaidh, cruth dronuilleogach agus beagnach 16 m (51 tr) in airde. Faoi na 1840idí bhí an struchtúr tréigthe, gan ach balla seachtrach amháin fágtha, agus urlár amháin den dabhach, tacaithe ag áirse fós ina sheasamh; bhí iarsmaí de thúr cruinn sa chúinne thiar theas freisin - d'ardaigh na hiarsmaí go 7.3 m (24 tr) le ballaí 3.1 m (10 tr) tiubh.

Rangaíonn anailís níos nua-aimseartha ar an gCaisleán Dubh é mar thúrtheach aolchloiche trí-scéal, leis an scéal is ísle boghtach, agus an díon iata ag ballaí le pasáistí múrmhaisithe. Tá oscailtí airtléire ag an túr agus ag an mbábhún dronuilleogach mórthimpeall, agus is léiriú ailtireachta iad ar fhoirgneamh ón 16ú haois.

Tagairtí

↑ “Annales Hiberniae ; Edited, with a Translation and Notes, by the Rev. Richard Butler, M. R. I. A.”. Irish Archaeological Society (4 September 2017).
↑ Earráid leis an lua: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named pg

Teimpléad:Commonscatinline

[1] “Annales Hiberniae ; Edited, with a Translation and Notes, by the Rev. Richard Butler, M. R. I. A.”. Irish Archaeological Society (4 September 2017).

[pg-2] Earráid leis an lua: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named pg

[1]

[2]