Séarlas Mór

Séarlas Mór
	;
Beathaisnéis
Breith	(goh) Karlus ; 2 Aibreán 742 ↔ 2 Aibreán 748; Impireacht na bhFranc ()
Bás	28 Eanáir 814 ; 64/74 bliana d'aois; Aachen (Impireacht na bhFranc)
Siocair bháis	Galar
Áit adhlactha	Aachen Cathedral (en) ; Palatine Chapel (en)
Impire Naofa Rómhánach
	25 Nollaig 800 – 28 Eanáir 814 ; ← luach ar iarraidh – Lughaidh Cráifeach →
Rí na bhFranc
	9 Deireadh Fómhair 768 – 28 Eanáir 814 ; ← Pépin Gearr, Carloman I – Lughaidh Cráifeach →
Rí na Lombardach
	28 Eanáir 814 ; ← Desiderius – Bernard of Italy (en) →
Diúc na Baváire
Faisnéis phearsanta
Reiligiún	An Eaglais Chaitliceach Rómhánach agus an Chríostaíocht
Airde	1.84 m
Gníomhaíocht
Gairm	monarc, rí
Tréimhse ama	An Mheánaois Luath
Teangacha	An Laidin, an Ghréigis agus teanga na bhFranc
Ardú
	18 haois - beannaithe, ceaptha ag Pápa Benedict XIV ;
Lá féile	18 Eanáir
Eile
Teideal uasal	Impire Naofa Rómhánach (800–814); Rí na Lombardach (774–814); Rí na bhFranc (768–814)
Teaghlach	Ríshlocht na gCairilínseach
Céile	Himiltrude ; Desiderata Lombardach (770, 770 (Féilire Ghréagóra)–771); Hildegard Vinzgouw (771, 772 (Féilire Ghréagóra)–783); Fastrada (783, 784 (Féilire Ghréagóra)–); Luitgard (794, 794 (Féilire Ghréagóra)–)
Páirtí	Himiltrude (768–); Madelgard (796–); Gersuinda (798–); Regina (800–); Ethelind (806–)
Páiste	Pepin an Cruiteachán; ( Himiltrude); Lothair; ( Hildegard Vinzgouw); Adelaide; ( Hildegard Vinzgouw); Alpais; ( Himiltrude); Hildegard; ( Hildegard Vinzgouw); Hiltrude; ( Fastrada); Chrotais; ( luach anaithnid); Ruodhaid; ( Madelgard); Theodoric; ( Ethelind); Hugh; ( Regina); Theodrada; ( Fastrada); Rotrude; ( Hildegard Vinzgouw); Charles Óg; ( Hildegard Vinzgouw); Drogo; ( Regina); Bertha; ( Hildegard Vinzgouw); Lughaidh Cráifeach; ( Hildegard Vinzgouw); Pepin na hIodáile; ( Hildegard Vinzgouw); Gisela; ( Hildegard Vinzgouw); Adaltrude; ( Gersuinda)
Athair	Pépin Gearr agus Bertrada Laon
Siblín	Gisela, Ban-Ab Chelles, Adelais, Chrothais, Carloman I agus Pepin
	Síniú

Dob é Séarlas Mór (Laidin: Carolus nó Karolus Magnus; Fraincis: Charlemagne; Gearmáinis: Karl der Große) an duine b’éachtaí ar Eoraip le linn na Meánaoise. Rí na bhFranc ab ea é (768–814) agus lena linn, d’aontaigh sé a bhformhór d’Iarthar na hEorpa le chéile, agus leag sé síos na bunsraitheanna i gcomhair na Fraince agus na Gearmáine de chuid na linne seo.

Teacht i Réim

Ghabh sé ríchathaoir na bhFranc sa bhliain 768 agus rinneadh Rí na hIodáile de ón bhliain 774 ar aghaidh. Ón bhliain 800 rinneadh Impire Naofa Rómhánach de, 300 bliain roimhe sin. Tugtar Impireacht na gCairlínseach ar an stát méadaithe a bhunaigh Séarlas Mór.

Tháinig Séarlas Mór agus a dheartháir Carlomán i gcomharbacht ar a n-athair Pépin Gearr (Fraincis: Pépin le Bref) sa bhliain 768, nuair a d’éag Pépin. Ar dtús, bhí an bheirt acu ina gcomhrialtóirí ach nuair a fuair Carlomán bás go tobann sa bhliain 771, faoi imthosca gan mhíniú, fágadh Séarlas mar Rí na bhFranc gan agó.

Polasaithe

Faoi réimeas an rí choinnigh sé polasaithe a athair i leith na pápachta agus chuaigh siad d'aontaobh. ag baint na cumhachta ó na Lombairdigh i dtuaisceart na hIodáile, agus i gceannas ar ionradh isteach ar na Moslamaigh sa Spáinn. Chuaigh sé i mbun feachtais freisin in aghaidh na Sacsanach san oirthear, ag déanamh Críostaithe astu ar phionós an bháis, as a d’eascródh a imeachtaí ar nós Ár Verden. Bhain Séarlas Mór barr a mhaitheasa amach nuair a chorónaigh an Pápa Leo III é mar Impire na Rómhánach Lá Nollag san Bhaisleac Ársa Naomh Pheadair.

Tionchar

De bharr na bainte a bhí ag na Frainc ar stair na Fraince, agus toisc gur chine Gearmánach iad, áirítear Séarlas Mór mar laoch náisiúnta sa dá thír úd agus baineadh mí-úsáid as mar shiombal dá bharr.^[1]

Ó 1950 i leith, bronntar Duais Idirnáisiúnta Shéarlais Mhóir Aachen (ar a dtugtar an Karlpreis) gach bliain ar dhuine a chothaigh aontacht san Eoraip.

Bhí feachtais Shéarlais mar bhunús do roinnt scéalta, ina measc Gabáltas Shéarluis Máin sa Leabhar Leasa Mhóir agus Stair Sérluis Móir ag lenmain coróine Críst ⁊ taisse na naem.^[2]

Tagairtí

↑ Bernd Schneidmüller (2000). "Sehnsucht nach Karl dem Großen. Vom Nutzen eines toten Kaisers für die Nachgeborenen. Die politische Instrumentalisierung Karls des Großen im 19. und 20. Jahrhundert". Geschichte in Wissenschaft und Unterricht (51): 284–301.
↑ Carl Marstrander (1911). "Sechrán Na Banimpire". Ériu 5: 161.

[1] Bernd Schneidmüller (2000). "Sehnsucht nach Karl dem Großen. Vom Nutzen eines toten Kaisers für die Nachgeborenen. Die politische Instrumentalisierung Karls des Großen im 19. und 20. Jahrhundert". Geschichte in Wissenschaft und Unterricht (51): 284–301.

[2] Carl Marstrander (1911). "Sechrán Na Banimpire". Ériu 5: 161.

[1]

[2]

Beathaisnéis

Breith	(goh) Karlus 2 Aibreán 742 ↔ 2 Aibreán 748 Impireacht na bhFranc ()
Bás	28 Eanáir 814 64/74 bliana d'aois Aachen (Impireacht na bhFranc)
Siocair bháis	Galar
Áit adhlactha	Aachen Cathedral ^(en) Palatine Chapel ^(en)


Impire Naofa Rómhánach


25 Nollaig 800 – 28 Eanáir 814 ← luach ar iarraidh – Lughaidh Cráifeach →
Rí na bhFranc
9 Deireadh Fómhair 768 – 28 Eanáir 814 ← Pépin Gearr, Carloman I – Lughaidh Cráifeach →
Rí na Lombardach

28 Eanáir 814 ← Desiderius – Bernard of Italy ^(en) →
Diúc na Baváire



Faisnéis phearsanta
Reiligiún	An Eaglais Chaitliceach Rómhánach agus an Chríostaíocht
Airde	1.84 m
Gníomhaíocht
Gairm	monarc, rí
Tréimhse ama	An Mheánaois Luath
Teangacha	An Laidin, an Ghréigis agus teanga na bhFranc
Ardú
18 haois - beannaithe, ceaptha ag Pápa Benedict XIV
Lá féile	18 Eanáir
Eile
Teideal uasal	Impire Naofa Rómhánach (800–814) Rí na Lombardach (774–814) Rí na bhFranc (768–814)
Teaghlach	Ríshlocht na gCairilínseach
Céile	Himiltrude Desiderata Lombardach (770, 770 ^{(Féilire Ghréagóra)}–771) Hildegard Vinzgouw (771, 772 ^{(Féilire Ghréagóra)}–783) Fastrada (783, 784 ^{(Féilire Ghréagóra)}–) Luitgard (794, 794 ^{(Féilire Ghréagóra)}–)
Páirtí	Himiltrude (768–) Madelgard (796–) Gersuinda (798–) Regina (800–) Ethelind (806–)
Páiste	Pepin an Cruiteachán ( Himiltrude) Lothair ( Hildegard Vinzgouw) Adelaide ( Hildegard Vinzgouw) Alpais ( Himiltrude) Hildegard ( Hildegard Vinzgouw) Hiltrude ( Fastrada) Chrotais ( luach anaithnid) Ruodhaid ( Madelgard) Theodoric ( Ethelind) Hugh ( Regina) Theodrada ( Fastrada) Rotrude ( Hildegard Vinzgouw) Charles Óg ( Hildegard Vinzgouw) Drogo ( Regina) Bertha ( Hildegard Vinzgouw) Lughaidh Cráifeach ( Hildegard Vinzgouw) Pepin na hIodáile ( Hildegard Vinzgouw) Gisela ( Hildegard Vinzgouw) Adaltrude ( Gersuinda)
Athair	Pépin Gearr agus Bertrada Laon
Siblín	Gisela, Ban-Ab Chelles, Adelais, Chrothais, Carloman I agus Pepin
Síniú