Juan Manuel de Rosas

Juan Manuel de Rosas
	;
Beathaisnéis
Breith	(es) Juan Manuel José Domingo Ortiz de Rozas y López de Osornio ; 30 Márta 1793; Buenos Aires (Impireacht na Spáinne)
Bás	14 Márta 1877 ; 83 bliana d'aois; Southampton, England
Áit adhlactha	Reilig Recoleta
17 Gobharnóir Chúige Buenos Aires
	7 Márta 1835 – 3 Feabhra 1852 ; ← Manuel Vicente Maza – Vicente López y Planes →
13 Gobharnóir Chúige Buenos Aires
	6 Nollaig 1829 – 5 Nollaig 1832 ; ← Juan José Viamonte – Juan Ramón Balcarce →
Faisnéis phearsanta
Reiligiún	Caitliceachas
Gníomhaíocht
Gairm	polaiteoir, saighdiúir
Ball de pháirtí polaitíochta	Partido Federal
Teangacha	An Spáinnis
Gairm mhíleata
Céim mhíleata	oifigeach coitianta ; saighdiúir
Coinbhleacht	Cogaidh Chathartha na hAirgintíne
Teaghlach
Céile	Encarnación Ezcurra
Páiste	Manuela Rosas
Siblín	Agustina Ortiz de Rozas
	Síniú

Polaiteoir coimeádach Airgintíneach a rialaigh cúige Buenos Aires ó 1829 go 1852 ab ea Juan Manuel de Rosas (Juan Manuel José Domingo Ortiz de Rozas y López de Osornio, 30 Márta, 1793 - 14 Márta, 1877). Bhí cáil air as an tír a aontú, rialtas éifeachtúil a chur ar fáil, agus an eacnamaíocht a neartú.

Ba mhac é le León Ortiz de Rosas y de la Cuadra agus Agustina Teresa López de Osornio. Bhain sé le ceann de na teaghlaigh ba shaibhre a bhí i réigiún Rio de la Plata, ach d’fhág sé an baile agus é ina stócach agus chuaigh ag obair sna cuibhrinn lena ghaolta. Sula raibh 20 bliain slánaithe aige phós sé María de la Encarnación de Ezcurra y Arguibel, a bhí cúpla bliain níos óige ná é ar an 16 Márta 1813, agus rugadh iníon amháin dóibh, Manuela Robustiana de Rosas y Ezcurra, i mí Bhealtaine 1817 in Buenos Aires. Bhunaigh Rosas monarcha sailleadh feola nuair a bhí sé 22 bliain d’aois agus bhí rath ar an ngnó láithreach. Bhí ag éirí chomh maith sin leis gur chuir na rainséirí ina choinne agus gur cumadh dlíthe chun a mhonarcha a dhúnadh.

Cheannaigh Rosas gabháltas mór talún ansin agus bhí ina rainséir é féin. In ionad dul i ngleic leis na gauchos mheall sé chuige iad agus bhí meas agus ómós acu dó. Nuair a bhris cogadh cathartha amach sa bhliain 1820, d’eagraigh Rosas reisimin gaucho agus bhain sé clú agus cáil amach ar son a chuid iarrachtaí chun síocháin agus ord a bhaint amach.

Nuair a mharaigh arm Lavalle Manuel Dorrego, a bhí i gceannas an rialtais i mBuenos Aires, toghadh Rosas mar ghobharnóir ina áit sa bhliain 1829. D’éirigh go maith lena chéad téarma ach dhiúltaigh sé seasamh arís cé go raibh an-tacaíocht aige ón phobal. Bhí Rosas i gcumhacht ó am go ham ina dhiaidh sin agus é ina cheannaire láidir i gcónaí.

Nuair nach raibh sé i gcumhacht (1832-1835) bhí Rosas i mbun feachtais mhíleata i gcoinne bundúchasaigh na tíre i ndeisceart na hAirgintíne.

Sa bhliain 1835 ofráladh “la suma del poder” do Rosas, rud a thug lánchumhacht gan mhaoirseacht dó agus ba ansin a thosaigh a réim mar dheachtóir.

Cuireadh mílíste darbh ainm an Mazorca ar bun chun imeaglú a dhéanamh ar lucht freasúra agus fiú iad a mharú. Mar cheannaire, chuir Rosas é féin in iúl mar ionadaí an phobail, fear a raibh dlúthbhaint aige leis na gaucho agus le sliocht na hAfraice san Airgintín. D’éirigh leis an tír a aontú le linn a réime mar gheall air seo. Thug Rosas cuireadh do na hÍosánaigh filleadh ar an tír fosta agus thug siadsan lántacaíocht dó dá bharr sin. Rosistas a thug a lucht leanúna orthu féin. Mar chomhartha den ollchumhacht a bhí aige, cuireadh portráid de Rosas ar taispeáint i ngach eaglais agus ionad poiblí sa tír. Mhaígh Rosas gur Feidearálaí a bhí ann ach i ndáiríre choinnigh sé a chumhacht go lárnach agus ba thíoránach é. Tharla an-chuid foréigin lena linn, mharaigh sé aon duine a sheas ina choinne nó nár thug tacaíocht dó.

D’éag a bhean Encarnación ar an 20 Deireadh Fómhair, 1828.

Bunaíodh an Asociacion de Mayo – Cumann na Bealtaine — chun cur i gcoinne an deachtóra. Grúpa scríbhneoirí a bhí ann a chuaigh leis an bpolaitíocht mar gheall ar ghníomhartha Rosas.

Faoi dheireadh thiontaigh go leor dá lucht tacaíochta féin i gcoinne Rosas. D’eagraigh an Ginearál Urquiza, gobharnóir Cúige Entre Ríos, arm ina choinne. Chuidigh an Bhrasaíl agus Uragua leis an éirí amach. Cuireadh deireadh le réimeas Rosas nuair a chaill sé Cath Caseros ar an 5 Feabhra, 1852.

Chaith Rosa deireadh a shaoil ar imirce i Sasana, mar fheirmeoir i Southampton. Cuireadh ansin ar dtús é ach tugadh a chorp ar ais chun na hAirgintíne i 1989 agus cuireadh arís é i reilig La Recoleta.