Is lámhscríbhinn Ghaelach de chuid an 14ú go 16ú haois é Leabhar Fhear Maí, aitheanta chomh maith mar Leabhar de Róiste. Caomhnaítear é i nAcadamh Ríoga na hÉireann, ARÉ LS 23 É 29.

Stair cuir in eagar

Scríobhadh an leabhar as MeánGhaeilge san 15ú haois ag go leor scríobhaithe. Tá 238 leathanach ann, ina bhfuil scéalta, startha agus beathaisnéisí éagsúla. Fuair James Henthorn Todd an leabhar i 1858, agus mhol sé an teideal "Leabhar de Róiste", óir go bhfuil a lán dá ábhair faoi stair an teaghlaigh sin. Luaitear Daithí [Mór] mac Muiris mac Seán de Róiste mar phatrún.

Ábhair cuir in eagar

Achoimre bunaithe ar Todd[1]. Leanann na huimhreacha fóilió le huimhriú breise Eugene O'Curry, mar a fhaightear i as in Todd; luann 'a/b' dhá taobh an leathnaigh.

Fóilió Teideal nó incipit
SeanGhaeilge
Teideal
Nua Ghaeilge
Nótaí ábhair
1-8 Lebor Gabála Érenn Leabhar Gabhála na hÉireann' Cuid de Leabhar Gabhála, ina measc tús bíobalta na seanscéalta faoi Pharthlán agus Neimheadh
9-23 "Leabhar Fhear Maí" (De réir Todd[2]) Uimhrithe ó lch. 22, a chuireann le fios go bhfuil roinnt leathnach ar iarraidh. San áireamh sna hábhair tá "Seanscéal Mhór Mhumham", agus "Éalú Ruithcearna le Cuana mac Cailcin"
24 Bai Fingen mac Lucta aidchi Samna i nDruim Fingin Scéal faoi caoga wonders witnessed nuair a tógadh Conn Céadchathach ar an saol, inste le Fingen mac Luchta, rí na Mumhan
25 Cia so agras coir um Cruachain Dán maidir le ceart fhlaitheas Chonnacht
26 Mor loites lucht an indluig Mór a loiteann lucht na béadcainte Dán
27 Baile suthach Sith Emhna Baile suthach Sí Eamhna Ag moladh Raghnall mac Gofraidh, Rí na nOileán
28 Gerr o dob inghill mna Mumhan Meastar gur caoineadh é ar Shiobhán iníon Chormaic mhic Cárthaigh
29-31 Incipit Cath Crinda Tús Cath Chrionna Teacht chun cinn de Chormac mac Airt mar Ard-Rí
32 Bruíden Meic dareo annso sísana Bruíon mic Daire anseo thíos Éirí amach na nAtheach-Tuath in éadan mhuintir Mhíl Easpáine
33a Aní diaroibe in Ces for Ultaibh só sis Ceas na hUlaidh anseo thíos
33b Cinaeth Ó hArtigan cecinit Dán a insíonn básanna agus adhlacthaí na seachtar mac Aodha Sláine
33b Fothad na Canoine cecinit Dán a insíonn teach i réim Aodha Oirní mar Ard-Rí sa bhliain 793
34b Indarba Mochuda ar Raithin Ionnarbadh (díbirt) Mhochuda as Raithin
38-42 Betha Sain Seoirsí Beatha San Seoirse
42b-43 Scél Saltrach na Muice Scéal Saltrach na Muice
44-48 Léirscrios Iarúsailéim faoi Vespasian agus Titus
48b Dán doléite
49-50 Tochmarc Treblainne Tochmharc Treabhlainne Suirí Threabhlainne, iníon Cairbre Niafar, Rí na Laighean, le Fraoch Mac Fidheach na bhFear Boilg
51 Scéal faoi Chairbre Crom, rí Uí Mhaine, a dhúnmharú his murder, agus restoration ag Naomh Ciarán Chluain Mhic Nóis
51b-55 Beatháisnéis Choinn Chéadchathaigh
56 Dán ardmholta ar David mac Muirís de Róiste, Tiarna Fhear Maí
57a Aroile duine truagh bocht Scéal faoi fhear bocht agus rí Dáiví
57a Ceitre hairdi an domain; toir, tiar, ter, tuaigh Ceithre aird an domhain: thoir, thiar, theas, thuaidh Scéal faoi ceathrar (maidir le pointí an chompáis) a mhair i rith na Díle
57a Dá mac amhra... Seanscéal maidir le Rí Dáiví
57a-58a Bo bí aroile urraíghi Beatha agus mairtíreacht Naomh Juliana
58a Tuaruscbail Iudáis Scairioth Tuarascáil Iúdáis Isceiriót Maidir le seanscéal faoi Naomh Breandán
58b Mearugud Clereach Coluimcille Dhá thuras bheirt chléireach Cholm Chille
59b Beatha Bairre Corcaídhe annso sís Beatha Bharra Chorcaí
60a-61b Beata Molaga Beatha Molagha
61b Ectra Cormaic macAirt Eachtra Chormaic Mhic Airt
62b Acso ant adhbhar fanabar Domnach Crom Dubh Anseo an t-ábhar faoi Dhomhnach Chrom Dubh Tale on origin of the name Crom Dubh Sunday
63-72a Cur síos ar bheatha Chríost, agus eachtraí impirí Rómhánacha go dtí Scrios an Teampaill faoi Titus
72a Aroile oglach do bí in abdaine[3] Drumanaigh Oglach a bhí ina ab Drumhanaigh Scéal grinn
72b-73a Da bron flatha nime... Beathaí Elias agus Enoch
73a Sleachta as beatha Naomh Ambróis
73b bán
74-74b Gabum dechmadh ar ndana Dán creidimh den 13ú haois le Donnchadh Mór Ó Dálaigh, ba Mhainistir Bhuille (neamhiomlán)
75a Garb eirge idhna bhratha Dán Lá an Bhreithiúnais le Donnchadh Mór Ó Dálaigh
75a O Mhuire, a mathair ar nathar Ó Mhuire, a mháthair ár n-athar Dán
76b Mianna Cormaic mic Airt Mianta Chormaic mhic Airt Dán
76b Gearoid Iarla dochum na Fuatha bega sosiis Dán luaite le Gearóíd, ceathrú ialra Deasmhumhan (bás 1397)
77a O mnaib ainmnighther Eri Ó mhná ainmnítear Eri Ardmholadh ar bhean chéile David mac Muirís de Róiste, iníon Uí Bhriain
77b Eogan mac Conchobair hi Dalaighe Eoghan mac Conchúir Úi Dhálaigh Ardmholadh ar bhean chéile David mac Muirís de Róiste, iníon Uí Bhriain
78 Cerball mac Conchobhair i Dhalaige Cearbhall mac Conchúir Uí Dhálaigh Ardmholadh ar bhean chéile David mac Muirís de Róiste, iníon Uí Bhriain
79a A tegh beg tiaghar a tegh mór Ó theach beag, téitear go teach mór Ardmholadh ar Dhiarmaid Ó Briain
79b Cath almhaine so Cath Almhain anseo Próis
80b Longarad Coisfhind amuig Tuatha.. Longarad Coisfhionn amuigh faoin tuath
Roinnt leathanaigh ar iarraidh
85a-88b Feacht naen dandeachadh Fiachna Find mac Baedain meic Murcertaigh meic Muredhaigh Feacht (turas) naen dandeachadh Fiachna Fionn mac Baodáin mhic Muircheartaigh mhic Muireadhaigh Beatha Mhongáin mhic Fhiachna, Rí na nUladh, den 6ú haois. Leagan de Echtrae Mongain maic Fiachna
89a- Feacht naen da roidhe conn .c. cathach mac Feidhlimigh rectmair mic Tuathail techtmair mic Feradaigh find fechtnaig.. Feacht naen da rí Conn Céadchathaigh mac Feidhlimí Reachtmhair mhic Tuathail Teachtmhair mhic Fearadaigh Fionn Feachtnaigh Scéal faoi Choinn Chéadchathaigh, a chumha mar gheall ar bhás Eithne Taobhfhada, agus cuairt Becuma Cneisgel na dTuath Dé Danann (leagan de Echtra Airt meic Cuind)
92b Maelmuire magrath .cc. Maolmhuire mag Craith Dán, ardmholadh ar Emma iníon Iarla Deasmhumhan (14ú haois)
93a-96 Dánta, ardmholtaí ar David de Róiste Fhear Maí
96 Clár thailte na dúiche de RóisteFhear Maí (cuid de do-léite). Clár cíosanna.
97 ar iarraidh
98 Cúr síos ar luath_lonnaitheoirí ar Éirinn, agus ar Tuan mac Cairill
98b Bliadain don cuaille co cert Bliain don chuaille go ceart Rannta ar faid shaoil dhaoine agus ainmhithe, agus achair curaíochta
99a (Leathanaigh caillte) Leathanach deiridh de Scéal Eithne
99b Fintan and the Hawk of Achill Fionntán agus Seabhac Acla Chéad rann Arsaidh sin, a eoúin Accla
100a Deireadh dáin. Pearsana san áireamh Cormac agus Diarmaid mac Cárthaigh
100a-103a 18 dán gearra. Ceachtaí scoile, b'fhéidir
103a Muircheartach O Floinn .cc. Muircheartach Ó Floinn Dán molta Móra agus Johanna, iníonacha Eoghain mhic Cárthaigh
103b Eogan mac Aenguis dalaigh Eoghan mac Aonghas Dhálaigh Dán molta Johanna, bean chéile David de Róiste Fhear Maí
104 Tuilleadh dánta, cosúil leo siúd ar fóiliónna 100-103
105a- Imrumh churaigh ua corra Immram curaig Ua Corra Leagan den scéal
109 Righal nell noigiallaigh os clann Ethach, anso Riail Néill Naoighiallaigh os chlann Eochach "Inaguration of Niall of the Nine Hostages over the clann Eochaidh"
110 Cesta grega andso Ceist Ghréige anseo
111-116 Seanscéal Eithne iníon Dichu. Cuireadh na dánta Dena damh a cana pen, Denum impodh inisnimhuch, Goirid mhe a muintir nimhe, agus Cluittir libh fert fiail Ethne isteach sa chuid dheireanach an scéil
116b Eoghan mor u daligh .cc. Eoghan Mór Ua Dálaigh Dán, ag tosú le "Teach me, O' Mary", cuid de do-léite
117a Dán maidir le páis agus céasadh Chríost
117b-119a 'Brian o huiginn Brian Ó hUiginn Dán. Ardmholadh ar David mac Muirís de Róiste, le liosta áiteanna ar chreach sé sa Mumhain
119a-120a Sean og mac rait .cc. Seán Óg Mac Raith Dán ag moladh na gcríoch i seilbh David mac Muirís de Róiste as Fear Maí
120a Ua Maothagan .cc. Dán ag moladh Chaitlín iníon Thadhg Mhic Cárthaigh
121a Cormac mac Eoghain Uí Dhálaigh Dán ag moladh Chaitlín iníon Thadhg Mhic Cárthaigh, máthair David mac Muirís de Róiste
121b Ua Maethagan .cc. Ó Maothagáin Dán molta ar David mac Muirís de Róiste
121b Nóta (as Béarla) ag rá "The former pages of this Book, from the beginning to this page, was 288"
122 Bán tráth, anois scriobláilte. San áireamh nótaí le heagarthóirí níos deireanaí, ina measc William O'Hara (1805), agus Eugene O'Curry (1858)
123a Dán, ardmholadh ar Chaitlín, iníon Thadhg Mhic Cárthaigh
123b Maithiar mór o cillin .cc. Dán. Deacair é a léamh
124-126 Tochmarc Eimire Tochmharc Eimire Blúirí den scéal
127 Leathanach ar theip ar O'Curry í a chomhaireamh
128-129 Druighean da Dearga Leagan den scéal "Palace Dá Dheirge", maidir le bás Chonaire Mhóir
Fuílleach Faightear sa chuid eile den leabhar dréachtaí leighis, a mheastar[4] mar chuid den Leabhar Fhear Maí iad. Tá blúire eile ann ina bhfuil deireadh dhréacht creidimh

Foinsí cuir in eagar

Tagairtí cuir in eagar

  1. Todd, 1868
  2. Todd, 1868
  3. abdaine, stádas aba, ar eDIL
  4. Todd, 1868