Samairiam

Is é an samairiam dúil uimhir a 62, agus is é Sm an tsiombail cheimiceach. Lantanóideach agus miotal tearc-chré atá ann, agus fuair sé a ainm ón mianra inar haithníodh é, mar atá, an tsamairscít, a bhí ainmnithe as Vasili Samarski-Bykhovets, innealtóir mianadóireachta ón Rúis. Tá loinnir gheal sa samairiam i ndiaidh a ghearrtha, ach má fhágtar faoi thionchar an aeir é, tiocfaidh smúit ocsaíde air agus é ag titim ina púdar den mhiotal. Is gnách samairiam a choinneáil i dtaisce in argón mar sciath chosanta ar ocsaigin an aeir.

Samairiam

Substaint cheimiceach	dúil cheimiceach
Samairiam sa tábla peiriadach
Siombail cheimiceach	Sm
Uimhir adamhach	62
Mais adamhach	150.36
Peiriad, Grúpa	lantanóidigh peiread 6
Airíonna fisiceacha
Dlús	kg/m⁻³
Leictridhiúltacht	1.17
Ga ianach	1.19, 1.27, 0.96, 1.08 agus 1.24
Stair
Aimsitheoir	Paul-Émile Lecoq de Boisbaudran
Fionnachtain	1879
Eapainm	samarskite-(Y) (en)

Dúil leictridheimhneach é an samairiam - is é sin, tá sé araiciseach chun imoibriú leis na hocsaídeoirí, ionas go n-iompóidh na hadaimh samairiam ina hiain a bhfuil lucht leictreach deimhneach (+) acu. Le fírinne imoibreoidh sé leis an uisce féin, ionas go bhfoirmeofar an trí-hiodrocsaíd samairiam Sm(OH)₃. Mar a léiríonn an sampla seo, is é +III an uimhir ocsaídiúcháin is coitianta atá ag an samairiam ina chuid comhdhúl, cosúil lena lán miotal tearc-chré eile. Tá comhdhúile samairiam(+II) ann freisin, áfach. Mar shampla, tá dhá chineál halaiginídí ag an samairiam: na déhalaiginídí (défhluairíd samairiam SmF₂, déchlóiríd samairiam SmCl₂, débhróimíd samairiam SmBr₂ agus dé-iaidíd samairiam SmI₂) agus na tríhalaiginídí (trífhluairíd samairiam SmF₃, tríchlóiríd samairiam SmCl₃, tríbhróimíd samairiam SmBr₃ agus trí-iaidíd samairiam SmI₃). Sna déhalaiginídí tá an uimhir ocsaídiúcháin +II ag an samairiam.

Úsáidtear samairiam, nó meascán miotal tearc-chré a bhfuil samairiam ann, i riailmhaidí na n-imoibreoirí núicléacha. Is éard atá i gceist leis na riailmhaidí ná maidí atá suite idir na maidí breosla, agus iad á n-ardú is á n-ísliú de réir mar a theastaíonn ó fhoireann maolú ar an imoibriú núicléach, nó luas a chur leis. Thairis sin, áfach, baintear leas as samairiam ar a lán dóigheanna eile: mar shampla, déantar maighnéid as meascán an tsamairiam agus an chóbailt, agus déantar gloine speisialta as an ocsaíd samairiam - gloine atá in ann solas infridhearg a shú isteach.

Tá samairiam an dúlra comhdhéanta as ceithre iseatóp cobhsaí, mar atá, ¹⁴⁴Sm (3.07 % de shamairiam an dúlra), ¹⁵⁰Sm (7.38 % de shamairiam an dúlra), ¹⁵²Sm (26.75 % de shamairiam an dúlra, an t-iseatóp is flúirsí) agus ¹⁵⁴Sm (22.75 % de shamairiam an dúlra), agus trí raidiseatóp atá as pabhar fadsaolach, mar atá, ¹⁴⁷Sm (1.06×10¹¹ bliain ar leathré, 14.99 % de shamairiam an dúlra), ¹⁴⁸Sm (7×10¹⁵ bliain ar leathré, 11.24 % de shamairiam an dúlra) agus ¹⁴⁹Sm (>2×10¹⁵ bliain ar leathré, 13.82 % de shamairiam an dúlra).