An Rúis
Is tír leath-Eorpach, leath-Áiseach í an Rúis (ainm oifigiúil: Cónaidhm na Rúise). Is í an tír is mó ar domhan, le hachar 17,075,400 km², beagnach dhá oiread níos mó ná an chéad tír eile, is é sin, Ceanada. Is í an t-ochtú tír is mó maidir le daonra. Is é Moscó an phríomhchathair. Is í an Rúisis an teanga oifigiúil, siúd is go bhfuil an dúrud teangacha eile á labhairt ag na mionlaigh ar fud na tíre.
![]() | |||||
---|---|---|---|---|---|
Россия (ru) Российская Федерация (ru) ![]() | |||||
|
|||||
![]() ![]() | |||||
Aintiún | Amhrán náisiúnta Chónaidhm na Rúise (27 Nollaig 2000) ![]() | ||||
Mana | «Reveal your own Russia» «Datgelwch eich Rwsia eich hun» «Revela la teva pròpia Rússia» ![]() | ||||
Ainmnithe in ómós | Kievan Rus' ![]() | ||||
Suíomh | |||||
| |||||
Príomhchathair | Moscó ![]() | ||||
Daonra | |||||
Iomlán | 146,804,372 (2017) ![]() | ||||
• Dlús | 8.6 hab./km² | ||||
Teanga oifigiúil | An Rúisis ![]() | ||||
Reiligiún | neamh-shainchreidmheach ![]() | ||||
Tíreolaíocht | |||||
Cuid de | Post-Soviet states (en) ![]() ![]() | ||||
Achar dromchla | 17,075,400 km² ![]() | ||||
Suite i nó in aice le limistéar uisce | Muir Bhailt, An tAigéan Ciúin, An tAigéan Artach, An Mhuir Dhubh agus Muir Chaisp ![]() | ||||
Pointe is airde | Mount Elbrus (en) ![]() ![]() | ||||
Pointe is ísle | Muir Chaisp (−28 m) ![]() | ||||
Ar theorainn le | An Asarbaiseáin An Mhongóil An Úcráin Stáit Aontaithe Mheiriceá An tSeapáin An Pholainn Daon-Phoblacht Luhansk An Oiséit Theas An tAontas Eorpach Daon-Phoblacht Donetsk An tSualainn Poblacht na hAbcáise An Chóiré Thuaidh An Eastóin Daon-Phoblacht na Síne An Bhealarúis An Iorua An Fhionlainn An Chasacstáin An tSeoirsia An Liotuáin An Laitvia Kherson State (en) ![]() ![]() | ||||
Sonraí stairiúla | |||||
Leanann sé/sí | Russian Soviet Federative Socialist Republic (en) ![]() ![]() | ||||
862: Rurik's state (en) ![]() ![]() 25 Deireadh Fómhair 1917 (Iúlach): Russian Soviet Federative Socialist Republic (en) ![]() 25 Nollaig 1991: Dissolution of the Soviet Union (en) ![]() ![]() ![]() | |||||
Eachtra barrthábhachtach | Ionghabháil na Crimé (2014) (18 Márta 2014) Monetary reform in Russia, 1998 (en) ![]() Monetary reform in Russia, 1993 (en) ![]() 1998 Russian financial crisis (en) ![]() Céad Chogadh an tSeisnia default (en) ![]() Léigear Pskov ![]() | ||||
Saoire phoiblí | |||||
Eagraíocht pholaitiúil | |||||
Córas rialtais | representative democracy (en) ![]() ![]() ![]() | ||||
Comhlacht feidhmiúcháin | Rialtas na Rúise ![]() | ||||
Comhlacht reachtach | Federal Assembly of the Russian Federation (en) ![]() ![]() | ||||
• Uachtarán na Rúise ![]() | Boris Yeltsin (1991–1999) ![]() | ||||
• Príomh-Aire na Rúise ![]() | Mikhail Mishustin (2020–) ![]() | ||||
Údarás breithiúnach is airde | Constitutional Court of Russia (en) ![]() ![]() | ||||
Eacnamaíocht | |||||
Onnmhairí iomlána | 337,800,000,000 $ (2015) ![]() | ||||
Airgeadra | Russian ruble (en) ![]() ![]() | ||||
Aitheantóir tuairisciúil | |||||
Lonnaithe i gcrios ama | |||||
Fearann Idirlín barrleibhéil | .ru, .рф (en) ![]() ![]() ![]() | ||||
Glaochód | +7 ![]() | ||||
Uimhir theileafóin éigeandála | 112, 01, 02, 03, 101, 102 agus 103 ![]() | ||||
Cód tíre | RU ![]() | ||||
Eile | |||||
Suíomh gréasáin | gov.ru ![]() | ||||
![]() ![]() |
Bhí sí ar an tír cheannasach in Aontas na bPoblachtaí Sóivéideacha Sóisialacha (APSS) agus is iomaí duine sa Rúis a airíonn uaidh cumhacht na Rúise sna laethanta a bhí. Is é Vladimir Putin uachtaráin den tír agus i 2022, rinne sé ionsú ar an Úcráin.
StairCuir in Eagar
- Príomhalt: Stair na Rúise
DéimeagrafaicCuir in Eagar
TeangachaCuir in Eagar
Labhraítear 100 teanga difriúla. Is í an Rúisis an t-aon teanga oifigiúil ach tá 27 teanga mhionlach atá aitheanta. De réir an daonáirimh sa bhliain 2002, bhí 142.6 milliún duine ábalta Rúisis a labhairt de na 143.8 milliún duine ar fad sa Rúis (99.1%). Is í an Tatairis an dara teanga is mó le 5.5 milliún cainteoirí. Is í an Úcráinis an tríú teanga is mó agus 1.8 milliún cainteoirí aici. Tá an Rúisis ar cheann de sé theanga oifigiúla na Náisiún Aontaithe.
OideachasCuir in Eagar
Tá córas oideachais saor i gcóir gach duine mar chuid den bhunreacht. Ó 1990 tá córas 11 bhliain i réim. Sa bhliain 2004 chaith rialtas na Rúise 3.6% de GDP na tíre ar an oideachas.
ReiligiúnCuir in Eagar
Níl aon daonáireamh oifigiúil i gcóir reiligiúin ach tá na figiúirí seo bunaithe ar suirbhéanna. I Lúnasa ceap ARENA gur Críostaithe iad (Ceartchreidmhaigh, Caitlicigh agus Protastúnaigh araon) iad 46% den daonáireamh. Ceapann Levada go bhfuil 76% den daonra sa Rúis ina gCríostaithe. De réir POF tá 65% ina Chríostaithe agus de réir PRC 73.6%.
Baineann timpeall 95% de pharóistí Ceartcreidmheacha sá Rúis leis an Eaglais Cheartchreidmheach Rúiseach.
Is iad an Chríostaíocht Cheartchreidmheach, Ioslam, Giúdachas agus Búdachas na reiligiúin traidisiúnta sa tír.
Is é an tIoslam an dara reiligiún is mó sa Rúis. In iomlán tá 9,400,000 Moslamach sa Rúis (6.5%) i 2012 (níl an figiúr seo ró-chruinn mar ní chlúdaínn sé na Stáit Mhoslamacha traidisiúnta, .i. Chechnya agus Ingushetia. Seo hiad na stáit (a bhí clúdaithe sa suirbhé) le níos mó ná 10% Moslamach: Kabardino-Balkaria (49%), Bashkortostan (38%), KarachayCherkessia (34%), Tatarstan (31%), Yamalia (13%), Orenburg Oblast (11%), Adygea (11%) agus Cúige na hAstracáine (11%). Tá daonra Moslamach idir 1-2% sa chuid is mó de na stáit sa tSibéir.
CultúrCuir in Eagar
LitríochtCuir in Eagar
- Príomhalt: Litríocht na Rúise
Is í litríocht na Rúise litríocht na Rúise féin agus a cuid deoraithe, agus litríocht Rúisise na dtíortha a bhain leis an Rúis nó leis an Aontas Sóivéadach.
SpórtCuir in Eagar
Beidh Corn an Domhain Sacair 2018 insan Rúis.
Caidreamh iasachtaCuir in Eagar
Sa bhliain 2009 bhí caidreamh ag an Rúis le 191 tíortha agus bhí ambasáidí i 144 tíortha.
GailearaíCuir in Eagar
Páirc Chaitrín, Cathair Pheadair
Cruithneacht ag fás i gCúige Tomsk. Tairgeoir mór cruithneachta is ea an Rúis.
Sléibhte na hÚraile, Tyuluk
Loch Baikal, an loch is doimhne ar domhan, sa gheimhreadh
An Pálás Geimhridh i gCathair Pheadair
Longcheárta Yaroslavl
Halla na Cathrach, Rostov