Seán Mór Ó Dubhagáin
File Éireannach ba ea Seán Mór Ó Dubhagáin (bás 1372).
Beathaisnéis | |
---|---|
Bás | 1372 (Féilire Ghréagóra) |
Gníomhaíocht | |
Gairm | file |
Teangacha | An Ghaeilge |
Beatha
cuir in eagarBhí cónaí ar a mhuintir i was among the first notable members of the bardic family Baile Uí Dhubhagáin]], de Louch Riach, Contae na Gaillimhe. Ba é an chéad duine suntasach de chlann bhaird Uí Dubhagáin. Rinneadh ollamh seanchaí de i seirbhís Uí Mhaine. Bhí suim ar leith aige i stair na gclann Gaelach roimh theacht na Normannach.
Saothair
cuir in eagarIs é an dán ginealaigh Triallam timcheall na Fodla an saothar is tábhachtaí dá chuid. Feictear ann dreamanna, rítheaghlaigh agus críocha éagsúla Gaelacha, mar a bhíodh roimh theacht na Normannach.[1] Tá ann 152 líne ar ríocht na Mí, 354 ar na hUlaidh, 328 ar na Connachta, agus ach 56 ar na Laighin, b'fhéidir neamhchríochnaithe roimh a bhás.
Scríobhadh Triallam in 'aimsir láithreach' ar nós nár tháinig na Normannaigh ar chor ar bith, agus go raibh na teaghlaigh fós i seilbh a gcuid críocha. Cuireann sé in úil b'fhéidir gurbh ársaitheoir ina chroí istigh, ag caomhnú béaloidis ársa.
Lean Giolla na Naomh Ó hUidhrín (bás 1420), an scéal lena dhán, Tuilleadh feasa ar Éirinn óigh.
Chum Ó Dubhagáin roinnt dánta eile, ar nós memoria technica, tábhachtach de bharr an eolais iontu faoi ríthe Éireann agus na tuatha, ina measc:
- Righnaid Laigean Clan Cathaoir, ar theaghlaigh de shliocht Chathrach Mhóir na Laighean.
- Cashil cathain clana Mogh, liosta de ríthe Chaiseal ón mbliain c. 300 go dtí 1367.
Tá ar a laghad trí dhán eile leis atá ar marthain, ag teacht go céadta rann.
Chum sé fosta roinnt rialacha chun féilí aistritheacha a shocrú.
Ba dhalta leis é Ádhamh Ó Cianáin, a scríobh Leabhar Ádhaimh Uí Chianáin sna 1340í, leis agus do féin, as leabhar a mhúinteora, mar a dúirt sé féin.
Bás agus reilig
cuir in eagarChuaigh Ó Dubhagáin ar oilithreacht go dtí reilig Cholm Cille. Mhair sé as sin amach ag mainistir ar Loch Riach, cé go ndeirtear i bhfoinsí eile go bhfuair sé bás ag Mainistir na Búille i gContae Ros Comáin.[2]
Foinsí
cuir in eagar- Edward O'Reilly, A Chronological Account of Nearly Four Hundred Irish Writers, Baile Átha Cliath, 1820 (athchló 1970).
- The topographical poems of John O’Duhbhangain and Giolla na Naomh O’Huidrin, eag. Seán Ó Donnabháin, Irish arch. and Celtic Society, Baile Átha Cliath, 1862.
- Edward MacLysaght, The Surnames of Ireland, 1978.
- Dubhaltach Mac Firbhisigh, The Great Book of Irish Genealogies, eag. Nollaig Ó Muraíle, 5 imleabhar volumes. Baile Átha Cliath, DeBurca, 2004–2005. ISBN 0-946130-36-1.
- Aidan Breen, O Dubhagain, Seoan Mor, in Dictionary of Irish Biography from the Earliest Times to the Year 2002, lch. 431, 2010.
Naisc sheachtracha
cuir in eagar- John Mor O'Dugan, in A Compendium of Irish Biography le hAlfred Webb, Leabharlann Náisiúnta na hÉireann
Tagairtí
cuir in eagar- ↑ John Lynch, Cambrensis Eversus
- ↑ [1] Bio at Ricorso.