Uaimh thalún

Is ainm é uaimh thalún a thugann seandálaithe ar chineál struchtúir faoi thalamh a bhaineann go príomha le Iarannaois an Atlantaigh Eorpaigh.

Radharc lánléargais ar uaimh thalún comhaimseartha le lios ag dul go timpeall 700 AD, a tógadh laistigh de reilig tulach i bhfad níos luaithe, i gContae Ard Mhacha, Tuaisceart Éireann

Tógáil agus feidhm molta

Plean agus codanna de theach cré ag Cionn Droma, Siorrachd Obar Dheathain

Áiléir faoi thalamh is ea uaimheanna talún agus, ina gcéimeanna tosaigh, bhí baint acu i gcónaí le lonnaíocht. Rinneadh na áiléir a thochailt agus ansin iad a líneáil le leaca cloiche nó le hadhmad sular adhlacadh iad. I gcásanna ina raibh siad gearrtha i gcarraig ní raibh sé seo riachtanach i gcónaí. Ní cosúil gur úsáideadh iad i gcomhar feidhme adhlactha nó deasghnátha agus tá sé tugtha le fios gur stórais bia nó áiteanna folaithe a bhí iontu le linn amanna achrann, cé go mbeadh bealaí isteach an-soiléir ag cuid acu.^[1]

Uaimheanna thalún na hÉireann

Is minic a thagraítear d’uaimheanna talún in Éirinn go simplí mar ‘uaimheanna’. D’fhoilsigh A. T. Lucas, béaloideasóir agus stiúrthóir ar Ard-Mhúsaem na hÉireann sna 1960idí, sraith alt ar na tagairtí d’uaimheanna talún i luath-annála na hÉireann.^[2] Is iad Uaimh thalún an Dhomhnaigh Mhóir, a thángthas air i gContae Lú i 1960, agus Uaimh thalún Dhroim Locháin i gContae Phort Láirge na huaimheanna talún amháin atá ina Séadchomhartha Náisiúnta Éireannach.

In Éirinn, is minic a fhaightear uaimheanna talún laistigh nó gar do lios agus mar sin meastar go bhfuil siad comhaimseartha den chuid is mó leo, rud a fhágann go bhfuil siad beagán níos déanaí ó thaobh dáta ná i dtíortha eile. Treisítear an dáta seo ag go leor samplaí inar athúsáideadh clocha oghaim ó thart ar an 6ú haois mar lindéir dín nó cuaillí dorais, go háirithe ag an scoilte aolchloiche nádúrtha leathnaithe ag ‘Uaimh na gCat’ i Ráth Cruachan. Tá dáileadh na n-uaimheanna talún an-míchothrom in Éirinn, agus tá na comhchruinnithe is mó i dtuaisceart Lú, i dtuaisceart Aontroma, i ndeisceart na Gaillimhe, agus in iarthar Chorcaí agus Chiarraí. Faightear líon níos lú i gcontaetha na Mí, na hIarmhí, Mhaigh Eo, thuaisceart Dhún na nGall, agus Port Láirge. Tá samplaí beagnach go hiomlán in easnamh i contaetha eile, mar Luimneach, Ceatharlach, agus Loch Garman.^[3]

Tagairtí

↑ Tá ort na shonrú' 'teideal = agus' 'url = nuair a úsáideann {{ lua idirlín}}."". Forestry and Land Scotland.
↑ Lucas, A. T. (1971–1973). Souterrains: The Literary Evidence, Bealoideas 39–41, 165–191.
↑ Clinton, M. (2001). The Souterrains of Ireland, p. 33. Wordwell, Bray.

Naisc sheachtracha

Uaimh thalún Raitts, timpeall dhá mhíle bliana d'aois, i cheantar Bàideanach, Na Garbhchríocha

[1] Tá ort na shonrú' 'teideal = agus' 'url = nuair a úsáideann {{ lua idirlín}}."". Forestry and Land Scotland.

[2] Lucas, A. T. (1971–1973). Souterrains: The Literary Evidence, Bealoideas 39–41, 165–191.

[Clinton_2001-3] Clinton, M. (2001). The Souterrains of Ireland, p. 33. Wordwell, Bray.

[1]

[2]

[3]