Coláiste Pheadair, Loch Garman

Coláiste Pheadair, Loch Garman
	;
Mana	Disce Prodesse
Sonraí
Cineál	scoil ; cliarscoil Chaitliceach
Foirm dlí
Dáta a bunaíodh	1811
Gníomhaíocht
Líon scoláirí	770
Rialachas corparáideach
Ceanncheathrú	Contae Loch Garman, Éire;
Suíomh gréasáin	stpeterscollege.net
	Suíomh geografach ;

Is meánscoil Chaitliceach í Coláiste Pheadair atá suite in Summerhill, Baile Loch Garman. Bunaíodh an coláiste sa bhliain 1819 agus na laethanta seo, tá níos mó ná 770 dalta ag freastal uirthi. Dar leis An Roinn Oideachais agus Scileanna, d’fhreastail 73% de na daltaí sa chéad bhliain ar bhunscoil sa tuath agus d’fhreastail 27% de na daltaí sa chéad bhliain ar bhunscoil i mbaile Loch Garman.^[1] Is é Robbie O Callaghan an príomhoide. Is iad John Banville agus Sean Foley na leas-phríomhoidí.

Tá mana na scoile simplí i gColáiste Pheadair – Disce Prodesse – ciallaíonn sé “strive to be useful” i mBéarla.^[2]

Stair cuir in eagar

Bunaíodh fear darbh ainm Patrick Ryan Coláiste Pheadair sa bhliain 1811^[3]. B’easpag é Patrick Ryan ag an am sin.. Ar dtús ba scoil scoil chónaithe é. Ar dtús bhí Coláiste Pheadair dírithe dhaoine tuaithe ó chúlra feirmeoireachta agus mar sin nuair a chríochnaigh siad ar scoail D’fhill siad abhaile agus thosaigh siad ag obair ar an bhfeirm. I rith na blianta tháinig feabhas mór ar na hábhair a bhí ar fáil mar bhí ár eanamíoch ag méadú agus mar sin chuir Cóláíste Pheadir béím ollmhór ar oideachas, mar toradh thosaigh Coláíste Pheadair atá ag fás. Bhí saol an scoláire áfach. Ní raibh na háiseanna go hiontach. Bhí bia agus téamh gann ann. Chuaigh na scoláirí abhaile go hannamh. Chuaigh siad abhaile ar na saoire móra cosúil leis Nollag agus an Cháisc. Bhí feirm mór suite ar champas Coláiste Pheadair. Bhí an fheirm seo an-áisúil mar fuair siad a lán bia ón bhfeirm cosúil le bainne, glasraí agus feoil don chistín sa choláiste agus dith na scoláirí an bia seo. Bhí spóirt ann go háirithe iomáint agus peil an mhór agus cuirtear na muinteoirí béim ollmhór ar spóirt agus tá stair an mhór ar GAA i gColáiste Pheadair.

I rith an cheathrú chéid deireanach sa 18ú haois nuair a bhí na Péindlíthe i bhfeidhm, thosaigh gluaiseacht nua mar gheall ar oideachas cléireachais. Bunaíodh cliarscoil i gCeatharlach, Cill Chainnigh. Ba mhaith le Peter Devereux an rud céanna a dhéanamh i Loch Garman. Nuair a fuair sé bás sa bhliain 1748, thug sé a lán airgid don scoil agus ba mhaith leo cliarscoil mhór suite i Loch Garman a bhunú. Tar éis fiche bliain, tháinig faic mar gheall ar chúis dlí. Bhí an chéad chliarscoil i Loch Garman suite ar Shráid Rí agus bhí an chliarscoil seo an-rathúil. Mar thoradh air sin, fuair siad talamh ar Summerhill, Loch Garman — campas Choláiste Pheadair. D’oscail an chliarscoil nua sa bhliain 1919 le hEaspag Keating^[3]. Is ionad ar oideachas reiligiúin é, agus thosaigh sé ag méadú agus ag méadú. Tháinig daltaí timpeall na tíre go dtí an chliarscoil ag staidéar ann.

Sa bhliain 1838 thosaigh obair ar eaglais Pugin agus is ba é an chéad eaglais Pugin in Éirinn. Sa bhliain 1916 bhí an fiach ar díol agus d'oibrigh an uachtarán ag an am go dian agus mar thoradh, tháinig feabhas mór maidir le cáighdeán múinteoireachta agus saol sóisialta na mic léinn maidir le spóirt cosúil le peil agus iomáint.

Thug an chliarscoil oideachais do sagairt i nDeoise Fearna agus san Eoraip freisin. Tháinig daltaí timpeall na tíre chuig Cliarscoil Coláiste Pheadair. Bhí caidreamh an láidir le hiarthar na hÉireann go háirithe Maigh Éo agus Gaillimh. Tháinig an fear an cáiliúil i ndomhan GAA sa bhliain 1967 Martin Casey a chríochnú an ardteist. Bhí sé ina cónaí i contae Ciarraí i Causeway. I rith an am i Loch Garman bhuaigh sé dhá Coláíste craobh na hÉireann^[4]. Thosaigh sé ag staidéar i Cliarscoil Coláiste Pheadair agus sa bhliain 1974 chríochnaigh sé agus d’oirnigh sé i nDeoise Fearna. Is fear an cumasach é agus D’imir sé iomáint ar fhoireann Loch Garman agus D'imir sé iomáint le hAllí Na Buffairí.

Nuair a bhí an chliarscoil ina bhuaic, bhí 120 mic léinn^[5]. Áfach tháinig meath mór mar bhí athrú mór maidir le dearcadh creidimh agus faraor sa bhliain 1990 bhí an 40 mic léinn ag staidéar i gCliarscoil Coláiste Pheadair. Arís tháinig meath mór agus sa bhliain 1999 dúradh an Cliarscoil Coláiste Pheadair. Chuaigh na mic léinn go Maigh Nuad chun críochnú an cúrsa.

Sa bhliain 1997, tháinig Pat Quigley an chéad gnáth príomhoide i gColáíste Pheadair.^[2] Roimh an dáta sin, bhí gach sagairt a bhaineann le Deoise fearna sa chéir. Rinne Pat Quigley a lán rudaí dearfach nuair a bhí sé ann. Fuair Coláiste Pheadair an síneadh nua-aimseartha agus bhí gach rud eile nuachóirigh freisin. Sa bhliain 2011, d’éirigh sé as an phost tar éis 14 bliain agus gan amhras d’fhág sé an scoil lán le háiseanna den scoth agus an scoil an-mhór sa chiorcal oideachais.

Faoi dheireadh, sna 1960s bhí a lán líomhaintí maidir le náire gnéas sa Deoise Fearna go háirithe i gCliarscoil Coláiste Pheadair. Ní raibh an tuarisc Fearna go maith ar chur ar bith. Bhí an tuarisc seo lán le híomhanna diúltacha agus le scéalta an-imníoch. D’fhoilsíodh an tuairisc sa bhliain 2005.^[5]

Príomhthorthaí:

(a) Níof thuairiscigh an tEaspag Donal Herliny aon iompar mínormálta maidir le mí-úsáid gnéis.

(b) Cosúil leis an tEaspag Brendan Comiskey ní dhéanann sé aon rud.

(c) Níor fhiosraigh na gardaí na gnéas mí úsáid i gceart roimh 1990.

Líomhaintí:

(a) Na corraitheach gnéasach ar na déaga cailíní in aice le haltóir leis an sagairt.

(b) Bhí formhór na líomhaintí lán le gníomhaíochtaí gnéas. Níl aon líomhaintí mar gheall ar éigniú.

Bhí formhór na líomhaintí sagairtí thíos:

Rev Donal Collins

Rev James Doyle

Rev Martin Clancy^[5]

Bhí an tuarisc seo an costasach. Dúradh gurbh fhiú 1.9 mhilliún é. Mar fhocail scoir faoi Thuairsc Fearna. Mar a dúirt mé cheana bhí gach rud sa leabhar an diúltach agus lán le híomhanna imníoch.. Tar éis na blianta, tharla líomhaintí mar an gcéanna i nDeoise eile in Éirinn. Mar toradh, tháinig meath mór ar na daoine a théadh ar aifreann. Tháinig meath mór ar na sagairtí freisin. Faoi láthair tá a lán paróistí ag fulaingt mar gheall ar sin.

Spóirt cuir in eagar

Tá traidisiún an-láidir agus bródúil maidir le GAA i gColáiste Pheadair. Imríonn GAA páirt lárnach faoi fhéiniúlacht agus spiorad pobal i gColáiste Pheadair. Tá spóirt an tábhachtach agus imríonn sé ról lárnach i saol an chuid is mó don mic léinn. Ar dtús sa 1930s,40s agus an chéad pháirt sa 1950s ba é peil an príomhspórt ach ní bhfuair siad aon rath. Tháinig Ned Power chuig Coláiste Pheadiar sa bhliain 1950 agus b’fhearr iomáint é agus tháinig dearcadh mór ar iomáint^[4]. D’oibrigh Ned Power go dian. Mar thoradh, bhuaigh Coláiste Pheadair Coláiste Craobh na hÉireann na blianta 1962,1967,1968 agus 1973 agus faraor chaill siad cluichí ceannais sna blianta 1960,1964 agus 1983^[4]. Go híorónta, bhuaigh siad gach cluichí ceannais tar éis an imir arís. Is sort ré órga i stair spóírt i gColáiste Pheadair. Bhí ainm neacha cáiliúla ar na foireann iontach cosúil le Quigleys, O Connors, Tom Dempsey agus a lán fear eile. D’imir na leaids a luaigh mé ar fhoireann Loch Garman agus gan amhras D’imir siad ról lárnach sa bhliain 1996 nuair a bhuaigh Loch Garman craobh na hÉireann. D’ainneoin na n-iarrrachtaí ar a lán múinteoirí,thuill siad aon rud. Anuraidh bhuaigh an fhoireann shinsearach Cluiche Ceannais Laighean in aghaidh An Mót ach chaill siad Cluiche Ceannais na hÉireann i bPáirc an Chrócaigh in aghaidh Naomh Bréanainn ó Chill Airne i gcontae Ciarraí. Fuair Coláíste Pheadair rath i lúthchleasaíocht agus liathróíd láimhe freisin.

In onóír de Ned Power agus an ról a d’imrí sé i Coláíste Pheadair bhí cluiche cleachtadh ag imirt idir Loch Garman agus Cill Chainnigh ar an bpáirc iomáint nua ar champas Coláiste Pheadair sa bhliain 1991^[4].Anuais ar sin, bhí an pháirc imeartha darbh ainm “Páirc Ned Power”. Bhí an lá seo an leithleach mar bhí a lán sean scoláire ag imirt ar fhoireann Loch Garman.

Sa iomáint, is é Coláiste Ciarán a sean-naimhde ar Choláiste Pheadair. Bhí stair an láidir idir gach Coláiste agus tar éis na blianta bhuaileadh le chéile go rialta agus bhí iomaíocht deas idir na foirne. D'imir siad a lán cluiche claisaiceach i bpáirc “Coolcots” nó ar gort “Fennesy”.

Áiseanna cuir in eagar

Tá Coláiste Pheadair lán le háiseanna acadúla agus spóirt. Sa bhliain 2009 bhí an síneadh nua-aimseartha críochnaithe. Fuair siad ranganna nua chomh maith le seomraí eolaíochta, seomraí grafaic theicniúil, seomra dramaíochta agus ceoil, an seomra ríomhaireachta agus oifig nua.^[2] Mar a dúirt mé chéanna tá Coláiste Pheadair lán le háiseanna spóirt agus sa bhliain 1982 chabhraigh an “Past Pupils Union”go mór. D’iompair siad a lán ócáidí ag báiliú airgid agus mar thoradh fuair Coláiste Pheadair an spórtlann nua-aimseartha ag an am. Sa bhliain 2001 bhí an spórtlann agus an arás “St Ibars” athchóirithe. Fuair siad maoiniú ón Roinn Iompair Turasóireachta agus Spóirt.

An curaclam cuir in eagar

Tá an Teastas Sóisearach, an idirbhliain agus an Ardteistiméireacht ar fail i gColáiste Pheadair. Tá an Curaclam Teastas Sóisearach lán le rogha. Tá ábhair cosúil le Béarla, Mata, Gaeilge, Réiligúin,tíreolaíócht, eólaíocht, staidéar gnó, corpoideachais, SPHE, CSPE agus an staidéar ríomhaire éigeantach do gach mic léinn Tá ábhar roghnach cosúil le Gearmáinis,Fraincis,ceol,ealaín,grafaic theicniúil agus adhmadóireacht ar fáil freisin.^[2]

Tá idirbhliain roghnach i gColáiste Pheadair. Foghlaimíonn na mic léinn a lán scileanna nua sa bhliain seo cosúil le scileanna sóisialta, acadúil agus pearsanta. Is dócha go neíreoidh na mac léinn an nua aibíocht. Téann na scolárí ar thaithí oibre freisin agus is taithí an fiúntach dar leis an scoil. Faigheann siad léargas den scoth maidir le saol oibre.^[2]

Cosúil leis an Teastas Sóisearach tá a lán ábhar ar fáil freisin san Ardteistiméireacht. Gan amhras tá Béarla, Mata agus Gaeilge éigeantach agus tá cúig ranganna do na hábhair seo a luaigh mé gach seachtain. Tá corpoideachais agus reiligúin ar siúl dhá uair sa tseachtain freisin. Bíonn na mac léinn ag staidéar ceithre ábhar roghnach freisin agus tá rogha den scoth ar fáil- fraincis, Gearmáinis, gnó, stair,tíreolaíocht, eolaíocht talmhaíocht,bitheolaíocht,ceimic, fisic, matamaitic fheidhmeach, ceol ealaín agus adhmadóireacht.^[2]

IT Ceatharlach cuir in eagar

Tá IT Ceatharlach suite ar champas Coláíste Pheadair. Tá sé suite sa sean cliarscoil. Tá a lán cúrsaí ar fáil ar an gcampus seo agus tá sé ag méadú gach bliain. Bunaíodh é i Loch Garman sa bhliain 1995 agus anois tá 900 mac léinn ag staidéar ar an gcampus seo. Tá a lán scoláire lánaimseartha agus páirtaimseartha ag staidéar ann.