Dùn Èideann

príomhchathair na hAlban
(Athsheolta ó Dún Éideann)

Is é Dún Éideann[1] (Béarla agus Albainis: Edinburgh; Gaeilge na hAlban: Dùn Èideann[2]) príomhchathair na hAlban, agus an dara cathair is mó. Tá dún ar chnoc ard os cionn an bhaile, áit a bhfuil iarsmalann míleata inniu uirthi.

Bosca Geografaíocht PholaitiúilDùn Èideann
Edinburgh (en) Cuir in eagar ar Wikidata

Cuir in eagar ar Wikidata

Mana«Nisi Dominus Frustra» Cuir in eagar ar Wikidata
LeasainmAthens of the North Cuir in eagar ar Wikidata
Suíomh
Map
 55° 57′ 12″ N, 3° 11′ 21″ O / 55.9533°N,3.1892°W / 55.9533; -3.1892
Stát ceannasachan Ríocht Aontaithe
Comhthír na Ríochta AontaitheAlbain
Limistéar comhairle in AlbainComhairle Cathair Dhún Éideann Cuir in eagar ar Wikidata
Príomhchathair de
Daonra
Iomlán488,050 (2016) Cuir in eagar ar Wikidata
• Dlús1,884.36 hab./km²
Tíreolaíocht
Achar dromchla259 km² Cuir in eagar ar Wikidata
Suite i nó in aice le limistéar uisceUisge Lìte, Abhainn Amain, Uisge For agus Linne Foirthe Cuir in eagar ar Wikidata
Airde47 m Cuir in eagar ar Wikidata
Sonraí stairiúla
Cruthú7 haois
Eagraíocht pholaitiúil
• Ceannaire an rialtaisFrank Ross (2017–) Cuir in eagar ar Wikidata
Aitheantóir tuairisciúil
Cód poistEH1-EH13 Cuir in eagar ar Wikidata
Lonnaithe i gcrios ama
Glaochód0131 Cuir in eagar ar Wikidata
Cód ISO 3166-2GB-EDH Cuir in eagar ar Wikidata
Cód NUTSUKM25 Cuir in eagar ar Wikidata
Eile

Suíomh gréasáinedinburgh.gov.uk Cuir in eagar ar Wikidata
Facebook: edinburghcouncil Pinterest: edinburghcc Flickr: 37901910@N04 Cuir in eagar ar Wikidata

Tá suíomh an rialtais arís i nDún Éideann ó athbhunaíodh Parlaimint na hAlban le féinrial teoranta a thabhairt don tír. Is é suite i gComhairle Cathair Dhún Éideann .

 
Caisleán Dhún Éideann
 
Leacht cuimhneacháin don scríbhneoir Walter Scott i n Dùn Èideann

Ba é Dún Éideann a príomhchathair i bhfad roimh an Acht Aontais le Sasana i 1707, ach lean neamhspleáchas áirithe in Albain i gcúrsaí dlí agus oideachais go háirithe.

 
St Cuthbert

Sráidbhailte

cuir in eagar

Geilleagar

cuir in eagar

Is daoine gairmiúla iad 43% de mhuintir Dhùn Èideannn,[3] an céatadán is airde sa Ríocht Aontaithe. Ainmníodh Dún Éideann mar an mhórchathair is iomaíche sa Ríocht Aontaithe.[fíoras?]

Sa 19ú haois, bhí clú agus cáil ar gheilleagar Dhùn Èideann mar gheall ar bhaincéireacht, foilsitheoireacht agus grúdaireacht. Sa lá atá inniu ann, tá an geilleagar bunaithe go príomha ar sheirbhísí airgeadais, taighde eolaíoch, ardoideachas agus turasóireacht. I Mí an Mhárta 2010, ba é an leibhéal dífhostaíochta sa chathair ná 3.6%, figiúir atá measartha íseal. Bíonn an leibhéal dífhostaíochta i n Dùn Èideann níos ísle ná an meán náisiúnta i gcónaí, is é sin 4.5%. Is é Dún Éideann an chathair is mó a thugann turasóirí cuairt air sa Ríocht Aontaithe i ndiaidh Londain.

Bunchloch an gheilleagair is ea í an bhaincéireacht ar feadh os cionn 300 bliain, ó bhunaíodh Banc na hAlban (Bank of Scotland) in 1695. Is mar gheall ar an earnáil shéirbhísí airgeadais gurb é Dún Éideann an dara lárionad airgeadais is mó de chuid na Ríochta Aontaithe. D'oscail Royal Bank of Scotland ceanncheathrú idirnáisiúnta nua in iarthar na cathrach i 2005. Chomh maith leis sin, tá ceanncheathrúna eile suite i nDùn Èideann, ar nós Virgin Money, Tesco Bank, TSB Bank agus Sainsburys Bank.

Imríonn turasóireacht tionchar mór ar an gheilleagar sa chathair chomh maith. Mar Láithreán Oidhreachta Domhanda, tugann turasóirí cuairt ar áiteanna ar nós Caisleán Dhùn Èideann, an tSeanbhaile agus an Nuabhaile. Tagann borradh ar leith ar líon na dturasóirí gach bliain i Mí Lúnasa le linn fhéilte Dhùn Èideann. Meallann na féilte sin 4.4 milliún turasóir chuig an chathair agus saothraíonn siad os cionn £100 milliún don gheilleagar áitiúil.

Is é Dùn Èideann lárionad chóras rialtais na hAlban agus de bharr sin, tá ról lárnach ag an earnáil phóiblí i ngeilleagar na cathrach. Tá cuid mhór de ranna rialtais na hAlban suite sa chathair. Fostóirí suntasacha is ea iad NHS agus an rialtais áitiúil.

  1. “Dún Éideann” | téarma.ie”. Téarma.ie: An Bunachar Náisiúnta Téarmaíochta don Ghaeilge. An Coiste Téarmaíochta. Dáta rochtana: 2024-04-18.
  2. Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland” (en). Ainmean-Àite na h-Alba. Dáta rochtana: 2024-04-17.
  3. "Working in Edinburgh". edinburgh-inspiringcapital.com. Cartlannaíodh an bunleathanach ar 24 Feabhra 2013. Dáta rochtana: 26 Feabhra 2022.


  athraigh Cathracha na hAlban
Obar Dheathain · Dún Déagh · Dún Éideann · Glaschú · Inbhear Nis · Sruighle