Edgar Allan Poe

Duine de scríbhneoirí móra Béarla na Stát Aontaithe is ea Edgar Allan Poe, a rugadh ar an 19 Eanáir 1809 i mBostún agus a fuair bás ar an 7 Deireadh Fómhair 1849 i mBaltimore. Bhí Poe ina fhile, ina ghearrscéalaí, ina léirmheastóir litríochta agus ina eagarthóir. Áirítear ar fhir mhóra an Rómánsachais é i stair na litríochta Meiriceánaí.

Edgar Allan Poe

(1849)
Beathaisnéis
Breith	19 Eanáir 1809 Bostún (Stáit Aontaithe Mheiriceá)
Bás	7 Deireadh Fómhair 1849 40 bliana d'aois Baltimore (Stáit Aontaithe Mheiriceá)
Siocair bháis	luach anaithnid
Áit adhlactha	Westminster Hall and Burying Ground (en)
Príomheagarthóir
Faisnéis phearsanta
Scoil a d'fhreastail sé/sí	Ollscoil Virginia Acadamh Míleata na Stát Aontaithe
Teanga dhúchais	Béarla Meiriceánach
Gníomhaíocht
Gairm	file, léirmheastóir liteartha, úrscéalaí, scríbhneoir aistí, scríbhneoir, gearrscéalaí
Tréimhse oibre	1827 –  1849
Seánra	Ficsean bleachtaireachta, litríocht Ghotach, dark romanticism (en) , filíocht agus fantastique (en)
Gluaiseacht	Rómánsachas
Ainm cleite	Edgar A. Perry
Teangacha	Béarla
Gairm mhíleata
Brainse míleata	Arm na Stát Aontaithe
Saothar
Saothar suntasach (1838) The Narrative of Arthur Gordon Pym of Nantucket (1839) The Fall of the House of Usher (1839) William Wilson (1841) The Murders in the Rue Morgue (1842) The Tell-Tale Heart (1842) The Oval Portrait (1843) The Gold-Bug (1843) The Black Cat (1843) The Pit and the Pendulum (1845) The Purloined Letter (1845) The Raven
Suíomh a chartlainne	Ionad Harry Ransom [ MS-03283]
Teaghlach
Céile	Virginia Eliza Clemm Poe
Athair	David Poe, Jr.  agus Eliza Poe
Siblín	William Henry Leonard Poe agus Rosalie Poe
Síniú

Litríocht

Is iad na scéalta uafáis is mó a thabhaigh a chlú dó, is dócha, ach thairis sin, bhain sé triail as na scéalta bleachtaireachta, agus is féidir a rá gur duine de cheannródaithe an fhicsin eolaíochta a bhí ann chomh maith. Chuaigh sé leis an scríbhneoireacht mar shlí bheatha roimh aon duine eile féin i stair na litríochta Meiriceánaí, ach dá dheasca sin, bhí saol an-deacair aige.

Saol

Rugadh a seanathair, David Poe, in aice le Cill an Seanrátha i gContae an Chabháin. Chuaigh David go Meiriceá i 1750.

Cailleadh tuismitheoirí Poe nuair a bhí sé óg. Is é an t-ainm baiste a fuair sé ná Edgar Poe.

Ba iad John agus Frances Allan a ghlac leis mar mhac altrama ina dhiaidh sin, cé nár uchtaigh siad go foirmeálta riamh é. Uathu siúd a fuair Poe an t-ainm Allan. Bhí cónaí orthu i Richmond, Virginia.

D'fhág Poe slán ag muintir Allan tar éis dó seal a chaitheamh in Ollscoil Virginia agus seal eile sna saighdiúirí.

Virginia Poe, col ceathrar leis agus a bhean chéile

Is é an chéad leabhar a tháinig i gcló ó pheann Phoe ná Tamerlane and Other Poems sa bhliain 1827, faoin ainm cleite A Bostonian.

Ina dhiaidh sin, thosaigh Poe ag scríobh aistí léirmheastóireachta do na hirisí liteartha, agus a stíl phearsanta féin aige san obair seo. Chaithfeadh sé cuid mhaith taistil a dhéanamh idir Baltimore, Philadelphia, agus Cathair Nua-Eabhrac le freastal ar riachtanais a oibre.

Sa bhliain 1835, phós sé Virginia Clemm, a chol ceathrar féin, nach raibh ach trí bliana déag d'aois san am.

I Mí Eanáir 1845, d'fhoilsigh Poe an dán úd The Raven ("An Fiach Dubh"), a bhí i mbéal an phobail ar an toirt. Dán gan a leithéid eile atá ann a bhfuil a mheadaracht féin aige.

Dán, 1900

Dhá bhliain ina dhiaidh sin, fuair a bhean chéile bás. Bhí an lánúin an-doirte dá chéile riamh, agus chuaigh an bhris seo go mór mór i bhfeidhm ar Phoe, rud atá le haithint ar a chuid scríbhneoireachta.

Bás

Thosaigh Poe ag pleanáil a irise liteartha féin. The Penn a thug sé uirthi ar dtús, agus ina dhiaidh sin, The Stylus. Ní raibh sé i ndán dó an iris a lainseáil riamh, nó fuair sé bás faoi imthoscaí doiléire i mBaltimore ar an 7 Deireadh Fómhair, agus é dhá scór bliain d'aois san am. Níltear cinnte cad é ba thrúig bháis dó, ach luadh alcólachas, calar, confadh, féinmharú agus a lán cúiseanna eile leis.