Lugano

Lugano
	;
Suíomh
	46° 00′ 37″ N, 8° 57′ 45″ E / 46.0103°N,8.9625°E
Tír	an Eilvéis
Cantún san Eilvéis	cantún Ticino
Ceantar san Eilvéis	Lugano District (en)
Príomhchathair de	Lugano District (en) ; Canton of Lugano (en) ; Bailliage de Lugano (fr) (1512–1798)
Daonra
Iomlán	63,185 (2018)
• Dlús	832.15 hab./km²
Teanga oifigiúil	an Iodáilis
Tíreolaíocht
Achar dromchla	75.93 km²
Suite i nó in aice le limistéar uisce	Lake Lugano (en)
Airde	283 m
Ar theorainn le	Bioggio ; Arogno ; Morcote ; Vezia ; Sorengo ; Vico Morcote ; Val Rezzo ; Brusimpiano ; Alta Valle Intelvi ; Valsolda ; Campione d'Italia ; Savosa ; Ponte Capriasca ; Collina d'Oro ; Capriasca ; Canobbio ; Porza ; Grancia ; Melide ; Massagno ; Paradiso ; Muzzano ; Cavargna
Sonraí stairiúla
Leanann sé/sí	Cadro, Barbengo, Valcolla, Certara, Cimadera, Pambio-Noranco, Brè-Aldesago, Breganzona, Bogno, Cureggia, Carabbia, Carona, Viganello, Sonvico, Pregassona, Castagnola-Cassarate (en) , Pazzallo, Gandria, Villa Luganese agus Davesco-Soragno
Éarlamh	Naomh Labhrás
Aitheantóir tuairisciúil
Cód poist	6932, 6951, 6959, 6900, 6901, 6902, 6903, 6904, 6905, 6906, 6907, 6908, 6909, 6910, 6911, 6912, 6913, 6914, 6915, 6916, 6917, 6962, 6963, 6964, 6965, 6966, 6967, 6968, 6974, 6975, 6976, 6977, 6978 agus 6979
Lonnaithe i gcrios ama	UTC+01:00 ; UTC+02:00
Glaochód	091
Swiss municipality code (en)	5192
Eile
Suíomh gréasáin	lugano.ch

Is í Lugano (Iodáilis: Lugano, Rómainis: Lugano, Gearmáinis: Lugano, Fraincis: Lugano) an naoú cathair is mó san Eilvéis.

Tá an chathair suite cois Loch Lugano (Lago di Lugano) i gcantún Ticino in aice le teorann na hIodáile i ndeisceart na hEilvéise. Bhí breis is 55,000 duine ina gcónaí ann sa bhliain 2011. Is í Lugano an chathair is mó sa chantún Ticino agus is í an tríú háit is tábhachtaí san Eilvéis i gcúrsaí airgid, i ndiaidh chathrach Zürich agus Na Ginéive.

Trí shliabh mhóra atá le feiceáil ó lár na cathrach: Monte Brè (925m) in oirthear na cathrach, sliabh Sighignola (1,314m) san oirdheisceart, agus Monte San Salvatore (912m) sa deisceart.

Ba í Lugano an áit a bhí an chéad Comórtas Amhránaíochta na hEoraifíse ar siúl sa bhliain 1956.

Teangacha

Is í Lugano an chathair is mó taobh amuigh don Iodáil le tromlach Iodáilis.

Ba í Iodáilis an teanga is comónta(i 2000) agus í an céad theanga do 80.3%(de dhaonra Lugano), Gearmáinis an dara teanga is comónta agus í an céad theanga do 7.1%, Seirbea-Chróitis an tríú teanga is comónta agus í an céad theanga do 2.7%.

As na teangacha oifigiúla (san Eilvéis) sa bhliain 2004, bhí Iodáilis an céad theanga (20,998), Gearmáinis (1,855), Fraincis (597) agus Rómainis (39). Bhí teanga eile mar chéad teanga ag 3,071.

Daoine aitheanta

Carla Del Ponte (* 1947), dlítheoir Eilvéiseach.
Hermann Hesse (1877-1962), scríbhneoir agus file Gearmánach-Eilvéiseach. Bhí Hesse ina chónaí san áit an chuid is mó dá shaol agus fuair sé bás i Montagniola, baile beag in aice le Lugano, sa bhliain 1962.

Íomhánna

Radhairc na cathrach (íomhá déanta idir 1905 agus 1910).
Cearnach i Lugano.
Ardeaglais San Lorenzo.
Sliabh Sighignola.
Grotto Morchino, Pazzallo, áit san úrscéal Klingsors letzter Sommer le Hermann Hesse ón mbliain 1919.
Suíomh san Eilvéis