Muammar Gaddafi

Polaiteoir agus Uachtarán na Libia ab ea Muammar Mohammed Abu Minyar Gaddafi, Ceannaire Mhór-Réabhlóid an Chéad lá de Mhéan Fómhair, a rugadh i 1942 agus fuair bás ar an 20 Deireadh Fómhair 2011.

Muammar Gaddafi

(1970)
Ainm sa teanga dhúchais	(ar) معمر القذافي‎
Beathaisnéis
Breith	(ar) معمر محمد أبو منيار القذافي 7 Meitheamh 1942 Qasr Abu Hadi (Italian Libya)
Bás	20 Deireadh Fómhair 2011 69 bliana d'aois Sirte, An Libia
Siocair bháis	Dúnbhású (Tráma balaistíoch)
Áit adhlactha	Gaineamhlach na Libia
Cathaoirleach Aontas na hAfraice
2 Feabhra 2009 – 31 Eanáir 2010 ← Jakaya Mrisho Kikwete – Bingu wa Mutharika →
Príomh-Aire na Libia
16 Eanáir 1970 – 16 Iúil 1972 ← Mahmud Sulayman al-Maghribi – Abdessalam Jalloud →
Ceannaire bráthar agus treoraí na Réabhlóide
1 Meán Fómhair 1969 – 23 Lúnasa 2011 ← luach ar iarraidh – Deireadh an phoist →
Faisnéis phearsanta
Reiligiún	Córánachas agus an tIoslam Sunnaíoch
Scoil a d'fhreastail sé/sí	Benghazi Military University Academy (en) Joint Services Command and Staff College (en) Ollscoil na Libia Fu Hsing Kang College, National Defense University (en)
Céim acadúil	Dochtúir Eolaíochtaí
Áit chónaithe	Bab al-Azizia (en)
Airde	185 cm
Gníomhaíocht
Gairm	polaiteoir, scríbhneoir, oifigeach míleata
Tréimhse oibre	1961 –  20 Deireadh Fómhair 2011
Ball de pháirtí polaitíochta	an tAontas Sóisialach Arabach Libyan Arab Socialist Union (en)
Gluaiseacht	Pan-Arabachas, frithchoilíneachas, náisiúnachas Arabach, Third International Theory (en) agus Nasserism (en)
Teangacha	An Araibis
Gairm mhíleata
Géillsine	Libyan Arab Republic (en) agus Great Socialist People's Libyan Arab Jamahiriya (en)
Brainse míleata	Libyan Army (en)
Céim mhíleata	coirnéal
I gceannas ar	Armed Forces of the Libyan Arab Jamahiriya (en)
Coinbhleacht	Cogadh cathartha na Libia 2011, Libyan–Egyptian War (en) , Uganda–Tanzania War (en) , Chadian–Libyan War (en) , First Liberian Civil War (en) , Toyota War (en) , Second Congo War (en) , Cath Thripilí, Cogadh Cathartha na hAetóipe agus coup d'état sa Libia in 1969
Ghlac sé/sí páirt i
1 Meán Fómhair 1969	coup d'état sa Libia in 1969
Saothar
Saothar suntasach Third International Theory (en) (1975) The Green Book (en)
Teaghlach
Teaghlach	Qadhadhfa (en)
Céile	Fathia Nuri Khalid (1969–1970), colscaradh Safia Farkash (1970–2011)
Páiste	Al-Saadi Gaddafi  ( Safia Farkash) Saif al-Arab Gaddafi  ( Safia Farkash) Khamis Gaddafi  ( Safia Farkash) Muhammad Gaddafi  ( Fathia Nuri Khalid) Mutassim Gaddafi  ( Safia Farkash) Saif al-Islam al-Gaddafi  ( Safia Farkash) Hannibal Muammar Gaddafi  ( Safia Farkash) Ayesha Gaddafi  ( Safia Farkash)
Athair	Mohammed Abdus-Salam  agus Aisha Ben Niran
Gradam a fuarthas (Meán Fómhair 2009)  Ord an Fhuascailteora../... 46+
Síniú

Deachtóireacht

Bronnadh neamhspleáchas ar Libia i mí na Nollag 1951. Bhí rí i gceannas na tíre ar feadh tamaill go dtí gur éirigh an t-arm amach ina choinne faoin gCornal Gaddafi, an té atá i gceannas i Libia ó Mheán Fómhair 1969 go dtí 2011.

Córas ina raibh meascán den sóisialachas agus de dhlí traidisiúnta Arabach a bhunaigh Gaddafi ina raibh an pobal in ainm iad féin a rialadh. Ach go praiticiúil, deachtóireacht mhíleata a bhí sa Libia, agus thug an ceannaire tacaíocht do naimhde Iosraeil, Mheiriceá agus na Breataine ó tháinig sé i gcumhacht.

Caidreamh idirnáisiúnta

Rinne Gaddafi ionsaithe chomh maith ar Sead ar mhaithe le greim a fháil ar mhianaigh luachmhara sa tír sin, agus theastaigh uaidh tíortha Arabacha na hAfraice a aontú le chéile faoina cheannas féin.

• Éire. Chuir Gaddafi an-chuid armlóin ar fáil don IRA in Éirinn
• Locarbaidh. Ciontaíodh gníomhairí dá chuid as an ionsaí ar eitleán paisinéirí Meiriceánach os cionn Locarbaidh na hAlban sa bhliain 1992.
• Airm núicléacha. D'admhaigh an Libia sa bhliain 2003 go raibh iarracht á dhéanamh airm núicléacha a dhéanamh le cabhair ó eolaithe na Pacastáine, ach i ndiaidh deireadh a bheith curtha leis an tionscnamh sin bhí gaol níos fearr aici le tíortha an Iarthair.

9 Nollaig 2003

Éirí amach, 2011

Sa bhliain 2011, mar chuid den Earrach Arabach, thosaigh éirí amach sa Libia i gcoinne réimis Gaddafi. D'eisigh an Chúirt Choiriúil Idirnáisiúnta barántas gafa ar Gadaffi agus, faoi cheannasaíocht na Ríochta Aontaithe agus Fraince, thug roinnt tíortha cúnamh do na reibiliúnaigh Libiacha.

Ar 22 Lúnasa 2011 rinne na reibiliúnaigh a mbealach isteach sa phríomhchathair agus an lá ina dhiaidh sin bhris siad isteach i ndaingean Gaddafi sa chathair chéanna. D'éalaigh sé go dtí an chathair Sirte.

Maraíodh Gaddafi ar 20 Deireadh Fómhair 2011.

Féach freisin

• Cogadh cathartha na Libia 2011