Iosrael
 |
Ní mór an t-alt seo a ghlanadh, ionas go mbeidh caighdeán níos fearr ann.
Tar éis duit an t-alt a ghlanadh, is féidir leat an teachtaireacht seo a bhaint de. Féach ar Conas Leathanach a Chur in Eagar agus an Lámhleabhar Stíle le fáil amach faoin dóigh cheart le feabhas a chur ar alt ciclipéide. |
Tír sa Meánoirthear, ar bhruach thoir na Meánmhara é Iosrael. Bhí daonra de 8,4 milliún duine sa tír sa bhliain 2006.
 Iosrael | |||||
|---|---|---|---|---|---|
יִשְרָאֵל (he)  | |||||
|
|||||
 | |||||
|
| |||||
| Aintiún |
Hatikvah | ||||
|
| |||||
| Siombail oifigiúil |
húpú, Anemone coronaria, Madra Chanán, Ológ agus falafel (en)  | ||||
| Ainmnithe in ómós |
Land of Israel (en) | ||||
| Suíomh | |||||
| |||||
|
| |||||
| Príomhchathair |
Iarúsailéim | ||||
| Daonra | |||||
| Iomlán |
9,187,000 (2020) | ||||
| Teanga, nó leagan teanga |
An Eabhrais | ||||
| Reiligiún |
An Giúdachas, An tIoslam, An Chríostaíocht agus Druze (en) | ||||
| Tíreolaíocht | |||||
| Cuid de |
An Meánoirthear agus Western Asia (en) | ||||
| Achar dromchla |
20,770 km² | ||||
| • Uisce |
2.1 % | ||||
| Suite i nó in aice le limistéar uisce |
An Mhuir Leiveantach, Muir na Gailíle, An Mhuir Mharbh, Gulf of Aqaba (en) , Abhainn na hIordáine agus An Mheánmhuir | ||||
| Pointe is airde |
Sliabh Hearmón (2,814 m) | ||||
| Pointe is ísle |
An Mhuir Mharbh (−428 m) | ||||
| Ar theorainn le | |||||
| Sonraí stairiúla | |||||
| Leanann sé/sí |
An Phalaistín Mhandáideach | ||||
| Bunaitheoir(í) |
David Ben-Gurion | ||||
| Cruthú |
Bealtaine 14, 1948: (Declaration of Israeli independence (en) ) | ||||
| Saoire phoiblí |
Yom HaShoah (en) (27 Nisan (en) )Yom Hazikaron (en) (4 Iyar (en) )Independence Day (en) (5 Iyar (en) )Jerusalem Day (en) (28 Iyar (en) )Rosh Hashanah (en) (1 Tishrei (en) )Yom Kippur (10 Tishrei (en) )Sukkot (en) (15 Tishrei (en) )Shemini Atzeret (en) (22 Tishrei (en) )Féile an Tiomnaithe (25 Kislev (en) )Tu Bishvat (en) (15 Shevat (en) )Púirím (14 Adar (en) )Cáisc na nGiúdach (15 Nisan (en) )Mimouna (en) (21 Nisan (en) )Shavuot (en) (6 Sivan (en) )Lag BaOmer (en) (18 Iyar (en) )Tu B'Av (en) (15 Av (en) ) | ||||
| Eagraíocht pholaitiúil | |||||
| Córas rialtais |
parliamentary republic (en) agus stát aonadach | ||||
| Comhlacht feidhmiúcháin |
cabinet of Israel (en) | ||||
| Comhlacht reachtach |
Knesset (en) | ||||
| • Uachtarán Iosrael |
Isaac Herzog (Iúil 7, 2021) | ||||
| • Prime Minister of Israel (en) |
Yair Lapid (Iúil 1, 2022) | ||||
| Údarás breithiúnach is airde |
Supreme Court of Israel (en) | ||||
| Eacnamaíocht | |||||
| OTI ainmniúil |
520,700,000,000 dollar (2022) | ||||
| Airgeadra |
new shekel (en) | ||||
| Aitheantóir tuairisciúil | |||||
| Lonnaithe i gcrios ama |
| ||||
| Fearann Idirlín barrleibhéil |
.il agus ישראל. (en) | ||||
| Glaochód |
+972 | ||||
| Uimhir theileafóin éigeandála |
100, 101 agus 102 | ||||
| Fuaimniú |
, agus | ||||
| Eile | |||||
|
| |||||
| Suíomh gréasáin |
gov.il | ||||
DaoineCuir in Eagar
Tá móramh Giúdach in Iosrael, agus is stát Giúdach é.[1] Ach bíonn lucht mór Arabach sa tír, maraon le mionlaigh eile. Tá dlúthbhaint ag tailte na bPalaistíneach le hIosrael maidir le cúrsaí airgid agus polaitíochta, mar go n-oibríonn an-chuid Palaistíneach in Iosrael, agus go bhfuil na céadta coilíneachtaí curtha ar bun ag Iosraelaigh den aicme chrua a dteastaíonn uathu seilbh a ghlacadh go hiomlán ar an 'Iosrael stairiúil'.
Ar 8 Nollaig 2017, d'fhógair Uachtarán Stáit Aontaithe Mheiriceá, Donald Trump, go raibh na Stáit Aontaithe chun aitheantas a thabhairt feasta go hIarúsailéim mar phríomhchathair Iosrael[2].
TíreolasCuir in Eagar
Is í an Mhuir Mharbh an áit is ísle ar domhain, agus téann a lán ann le snámh, rud atá an-éasca, ós rud é go bhfuil an t-uisce trom le salann. Tá dún Masada fós le feiceáil, áit ar fhan buíon Giúdach a bhí ag cur i gcoinne na Rómhánach ar feadh trí bliana, gur mharaigh siad iad féin ar dheireadh. Tógann sé trí huair a chloig dul go dtí an mullach, nó is féidir dul le carr-chábla. I measc na sliabhraonta tá an Ghailíl, Shliabh Chairmeil agus an Golan sa tuaisceart.
StairCuir in Eagar
De réir an Bhíobla, thug Maois na hIosraeilítigh go dtí an tír seo tar éis 40 bliain sa bhfásach. Bhí géarleanúint ar na hIosraeilítigh le linn dóibh bheith i ngéibheann ag na Bablónaigh, agus arís cuireadh chun siúil iad tar éis am Chríost, nuair a leagadh an dara Teampall. Níor fhan ach an-bheagán díobh sa tír go dtí gur thosaigh buíon bheag ag filleadh ag deireadh an 19ú haois.
Ar an 2 Samhain 1917, tharla an "Balfour Declaration": d'fhógair an Rúnaí Gnóthaí Eachtracha sa Bhreatain, Arthur Balfour ag an am, go mbunófaí stát Giúdach sa Phalaistín.
Ar 14 Bealtaine 1948, d'fhógair rialtas Iosrael go foirmeálta go raibh neamhspleáchas bainte amach aige.[3]
Cogadh na Sé LáCuir in Eagar
Ar an 5 Meitheamh 1967, rinne Iosrael ionsaí ar an Éigipt. Cuireadh tús le Cogadh na Sé Lá.
Stádas polaitiúil IosraelCuir in Eagar
Tosóidh Iosrael ag tarraingt amach ó Stráice Gaza i samhradh na bliana 2005, de réir ráitis a chuir Airiél Searón, Príomh-aire Iosrael amach i Meán Fómhair, 2004.
TagairtíCuir in Eagar
- ↑ Gadi Taub (2019-04-19). "Opinion Yes, the Nation-state of the Jewish People" (en). Haaretz. Dáta rochtana: 2019-05-14.
- ↑ https://www.rte.ie/news/nuacht/2017/1208/926000-na-milte-pailistineach-pairteach-in-agoidi-inniu/
- ↑ "Israeli Declaration of Independence" (as en) (2019-05-14). Wikipedia.