Pápa Leon X

Pápa Leon X
	;
Ainm sa teanga dhúchais	(la) Leo PP. X
Beathaisnéis
Breith	(it) Giovanni di Lorenzo de' Medici ; 11 Nollaig 1475; Flórans
Bás	1 Nollaig 1521 ; 45 bliana d'aois; an Róimh
Áit adhlactha	Santa Maria sopra Minerva
217 Pápa
	19 Márta 1513 – 1 Nollaig 1521 ; ← Pápa Iúil II – Pápa Aidrian VI →
Riarthóir aspalda
	9 Nollaig 1510 – 9 Márta 1513 ; Deoise: Archdiocese of Amalfi (en)
Cairdinéal-prótadheagánach
	29 Samhain 1503 – 9 Márta 1513 ; ← Raffaele Riario – Federico di Sanseverino (en) →
Riarthóir aspalda
	27 Deireadh Fómhair 1503 – 27 Bealtaine 1504 ; Deoise: Diocese of Pesaro (en)
Cairdinéal-deagánach Santa Maria in Domnica (en)
	26 Márta 1489 – 9 Márta 1513 ; ← Giambattista Orsini (en) – Pápa Cléimeans VII →
Ab Abbey of Morimondo (en)
	Ról an ábhair: Commendatory abbot (en) ; 1487 – 1495
Ab Monte Cassino
	1486 – 1504
Protonotary apostolic (en)
Faisnéis phearsanta
Reiligiún	An Eaglais Chaitliceach Rómhánach
Scoil a d'fhreastail sé/sí	Ollscoil Pisa
Gníomhaíocht
Réimse oibre	Riarachán agus bainistíocht na heaglaise
Suíomh oibre	An Róimh ; Stáit an Phápa ; Pisa
Gairm	sagart Caitliceach Rómhánach (1513–)
Mac/iníon léinn de chuid	Dimitrios Chalkokondyles agus Filippo Decio
Teangacha	An Iodáilis agus an Laidin
Coisreacan	Raffaele Riario
Ghlac sé/sí páirt i
3 Márta 1513	comhthionól cairdinéal 1513
31 Deireadh Fómhair 1503	comhthionól cairdinéal Deireadh Fómhair 1503
21 Meán Fómhair 1503	comhthionól cairdinéal Meán Fómhair 1503
6 Lúnasa 1492	comhthionól cairdinéal 1492
Teaghlach
Teaghlach	Teaghlach Medici
Céile	luach ar iarraidh
Athair	Lorenzo de' Medici agus Clarice Orsini
Siblín	Piero Bocht, Giuliano de' Medici, Diúc Nemours, Maddalena de' Medici, Lucrezia de' Medici agus Contessina de' Medici
	Síniú

Rugadh an Pápa Leon X ar an 11ú Nollaig, 1475, leis an ainm Giovanni di Lorenzo de' Medici. Bhí sé mar an Pápa ón 9ú Márta 1513 go dtí a bháis i 1521.^[1] Tá sé ceaptha bheith mar an Pápa is tábhachtaí i rith an Renaissance, agus bhí a cinneadh chun saol loghanna a cheadú cheann de na cúinsí ag baint leis an Reifirméisean.

Rug sé i bhFlórans sa bhliain 1475 mar an dara mac le Lorenzo de Medici^[2]. Bhí an oideachas is fearr ar fáil dó mar gheall ar cumhacht agus saibhreas a hathair. Ó 1489 rinne sé staidéir ar an diagacht agus dlí canónta ag Ollscoil Pisa. I 1492, rinne mar bhaill de Ollscoil na gCairdinéal é, gan é a bheith mar sagart roimh ré. Rinne sé an cinneadh chun a bheith ina chónaí sa Róimh, ach mar gheall ar bás a hathair agus toghadh an Pápa nua, bhog sé ar ais go bhFlórans.

Ó 1494 go 1500, rinne sé taistil thar timpeall ar Tuaisceart na hEorpa. I 1500, bhog sé ar ais don Róimh, agus d’fhan sé ann. Rinne é mar leagáid an Phápa do Bologna agus Romagna i 1511, agus i 1512 bhí sé ag stiúir thar athbhunú cumhacht na Medicis go bhFlórans.

I 1513 fuair an Pápa Julius II, bás. Bhí ar Ollscoil na gCairdinéal Pápa nua a phioca. Tar éis íosmachnamh a dhéanamh, phioc siad an Cardinéal de Medici mar Pápa. Thóg sé an ainm Leon X.

Ag 37 bliain d’aois, bhí an Pápa seo mar samhail de idéal an Renaissance. Bhí an Pápa seo ciúin agus suaimhneach, difriúil leis an saighdiúir-Pápa roimhe é, Julius II.

Bhí Leo an-fhlaithiúil leis a chuid airgead féin, agus airgead an Eaglais. Faoi a chuid Pátrúnacht, rinne an Róimh mar lárionad cultúr an dhoman thiar arís eile. Bhí tógáil Baisleac Naomh Peadar - a roimh tosaithe faoi Julius II - déanta i bhfad níos sciobtha, bhí bailiúchán Leabharlann na Vatacáine méadaithe go mór, agus chaitear an t-uafás airgead ar na healaíona, a chuaigh faoi bhláth de bharr. Freisin, rinne cráifeacht an Pápa níos faoi faoi Leon, a raibh droch-cháil air mar gheall ar cúpla de na Pápaí roimh ré.

Thóg an 5ú Comhairle Lateran an chéad chuig bhliain dá phápacht suas, mar bhí súil aige go mbeidh sé in ann leasú a dhéanamh ar an Eaglais Chaitliceach. Theip sé leis an tasc seo, áfach, agus níor rinne sé mórán.

Thug Leon faomhadh loghanna a dhíol sa bhliain 1517 chun airgead a fháil don Eaglais. Duiridh le muintir na hEorpa go rachaidh siad díreach go Neamh má cheannaigh siad na loghanna seo. An fá a raibh an Pápa ag bailiú airgead ná chun críochnú tógáil Baisleac Naomh Peadar. Bhí sé i gceist aige freisin leath don airgead a raibh bailithe a thabhairt d’Ard Easpaig Mainz freisin. Bhí iasacht airgead tógtha ag Ard-Easpaig Mainz chun a phost a cheannach.

Nuair a chuala fear darbh ainm Mártan Liútar faoi seo bhí sé ar buille. Bheartaigh sé 95 de na rudaí a raibh mícheart leis an Eaglais a scríobh síos, agus chroch sé iad sa séipéil i Wittenberg.

Nuair a chuala an Pápa go raibh daoine ag ceistiú an Eaglais chuir sé alltacht air. Thosaigh sé Liútar a stopadh.

Bhí díospóireacht poiblí idir Liútar agus díogaire cáiliúil ag an am, Johann Eck. I rith na díospóireachta cheistigh Liútar údarás an Pápa. Scríobh an Pápa litir do Liútar ag rá go raibh air gach rud a raibh ráite aige a shéanadh nó go gcuirfeadh sé faoi choinnealbh é. Glaoitear an Exsurge Domine ar an litir seo. An freagra a raibh ag Liútar ná chun an litir a dhó go poiblí chomh maith le roinnt leabhar Caitliceach. Nuair a chuala an Pápa faoi seo chuir sé Liútar faoi choinnealbhá.

Níor rinne Leon mórán faoi an Ghearmáin agus tuaisceart na hEorpa ag brise ón Eaglais Chaitliceach. Fuair sé bás ar an 1ú Nollaig 1521. Bhí sé curtha ina luí i Santa Maria sopra Minerva.

Tagairtí

↑ "Leo X | pope" (en). Encyclopedia Britannica. Dáta rochtana: 2019-12-02.
↑ "Leo X | pope" (en). Encyclopedia Britannica. Dáta rochtana: 2019-12-02.

[1] "Leo X | pope" (en). Encyclopedia Britannica. Dáta rochtana: 2019-12-02.

[2] "Leo X | pope" (en). Encyclopedia Britannica. Dáta rochtana: 2019-12-02.

[1]

[2]