Pápa Leon X
Rugadh an Pápa Leon X ar an 11ú Nollaig, 1475, leis an ainm Giovanni di Lorenzo de' Medici. Bhí sé mar an Pápa ón 9ú Márta 1513 go dtí a bháis i 1521.[1] Tá sé ceaptha bheith mar an Pápa is tábhachtaí i rith an Renaissance, agus bhí a cinneadh chun saol loghanna a cheadú cheann de na cúinsí ag baint leis an Reifirméisean.
![]() ![]() | |
Ainm sa teanga dhúchais | (la) Leo PP. X |
---|---|
Beathaisnéis | |
Breith | (it) Giovanni di Lorenzo de' Medici 11 Nollaig 1475 Flórans ![]() |
Bás | 1 Nollaig 1521 45 bliana d'aois An Róimh ![]() |
Áit adhlactha | Santa Maria sopra Minerva (en) ![]() ![]() |
![]() | |
19 Márta 1513 – 1 Nollaig 1521 ← Pápa Iúil II – Pápa Aidrian VI → | |
Riarthóir aspalda | |
9 Nollaig 1510 – 9 Márta 1513 Deoise: Archdiocese of Amalfi (en) ![]() | |
Cairdinéal-prótadheagánach | |
29 Samhain 1503 – 9 Márta 1513 ← Raffaele Riario (en) ![]() ![]() | |
Riarthóir aspalda | |
27 Deireadh Fómhair 1503 – 27 Bealtaine 1504 Deoise: Diocese of Pesaro (en) ![]() | |
![]() ![]() | |
26 Márta 1489 – 9 Márta 1513 ← Giambattista Orsini (en) ![]() | |
Ab Abbey of Morimondo (en) ![]() | |
Subject has role (en) ![]() ![]() 1487 – 1495 | |
Ab Monte Cassino | |
1486 – 1504 | |
Protonotary apostolic (en) ![]() | |
![]() | |
Faisnéis phearsanta | |
Reiligiún | Eaglais Chaitliceach Rómhánach |
Scoil a d'fhreastail sé/sí | Ollscoil Pisa ![]() |
Gníomhaíocht | |
Réimse oibre | Administration and management of the church (en) ![]() |
Suíomh oibre | An Róimh Stáit an Phápa Pisa ![]() |
Gairm | sagart Caitliceach Rómhánach (1513–), sagart Caitliceach (1513 (Féilire Ghréagóra)–), Pápa ![]() |
Mac/iníon léinn de chuid | Dimitrios Chalkokondyles agus Filippo Decio (en) ![]() |
Teangacha | An Iodáilis agus An Laidin |
Coisreacan | Raffaele Riario (en) ![]() ![]() |
Ghlac sé/sí páirt i | |
3 Márta 1513 | 1513 papal conclave (en) ![]() |
31 Deireadh Fómhair 1503 | October 1503 papal conclave (en) ![]() |
21 Meán Fómhair 1503 | September 1503 papal conclave (en) ![]() |
6 Lúnasa 1492 | 1492 papal conclave (en) ![]() ![]() |
Teaghlach | |
Teaghlach | Teaghlach Medici ![]() |
Céile | luach ar iarraidh ![]() |
Athair | Lorenzo de' Medici agus Clarice Orsini |
Siblín | Piero Bocht, Giuliano de' Medici, Diúc Nemours, Maddalena de' Medici, Lucrezia de' Medici agus Contessina de' Medici |
![]() |
Ní mór an t-alt seo a ghlanadh, ionas go mbeidh caighdeán níos fearr ann.
Tar éis duit an t-alt a ghlanadh, is féidir leat an teachtaireacht seo a bhaint de. Féach ar Conas Leathanach a Chur in Eagar agus an Lámhleabhar Stíle le fáil amach faoin dóigh cheart le feabhas a chur ar alt ciclipéide. |
Rug sé i bhFlórans sa bhliain 1475 mar an dara mac le Lorenzo de Medici[2]. Bhí an oideachas is fearr ar fáil dó mar gheall ar cumhacht agus saibhreas a hathair. Ó 1489 rinne sé staidéir ar an diagacht agus dlí canónta ag Ollscoil Pisa. I 1492, rinne mar bhaill de Ollscoil na gCairdinéal é, gan é a bheith mar sagart roimh ré. Rinne sé an cinneadh chun a bheith ina chónaí sa Róimh, ach mar gheall ar bás a hathair agus toghadh an Pápa nua, bhog sé ar ais go bhFlórans.
Ó 1494 go 1500, rinne sé taistil thar timpeall ar Tuaisceart na hEorpa. I 1500, bhog sé ar ais don Róimh, agus d’fhan sé ann. Rinne é mar leagáid an Phápa do Bologna agus Romagna i 1511, agus i 1512 bhí sé ag stiúir thar athbhunú cumhacht na Medicis go bhFlórans.
I 1513 fuair an Pápa Julius II, bás. Bhí ar Ollscoil na gCairdinéal Pápa nua a phioca. Tar éis íosmachnamh a dhéanamh, phioc siad an Cardinéal de Medici mar Pápa. Thóg sé an ainm Leon X.
Ag 37 bliain d’aois, bhí an Pápa seo mar samhail de idéal an Renaissance. Bhí an Pápa seo ciúin agus suaimhneach, difriúil leis an saighdiúir-Pápa roimhe é, Julius II.
Bhí Leo an-flaithiúl leis a chuid airgead féin, agus airgead an Eaglais. Faoi a chuid Pátrúnacht, rinne an Róimh mar lárionad cultúr an dhoman thiar arís eile. Bhí tógáil Baisleac Naomh Peadar - a roimh tosaithe faoi Julius II - déanta i bhfad níos sciobtha, bhí bailiúchán Leabharlann na Vatacáine méadaithe go mór, agus chaitear an t-uafás airgead ar na healaíona, a chuaigh faoi bhláth de bharr. Freisin, rinne cráifeacht an Pápa níos faoi faoi Leon, a raibh droch-cháil air mar gheall ar cúpla de na Pápaí roimh ré.
Thóg an 5ú Comhairle Lateran an chéad chuig bhliain dá phápacht suas, mar bhí súil aige go mbeidh sé in ann leasú a dhéanamh ar an Eaglais Chaitliceach. Theip sé leis an tasc seo, áfach, agus níor rinne sé mórán.
Thug Leon faomhadh loghanna a dhíol sa bhliain 1517 chun airgead a fháil don Eaglais. Duiridh le muintir na hEorpa go rachaidh siad díreach go Neamh má cheannaigh siad na loghanna seo. An fá a raibh an Pápa ag bailiú airgead ná chun críochnú tógáil Baisleac Naomh Peadar. Bhí sé i gceist aige freisin leath don airgead a raibh bailithe a thabhairt d’Ard Easpaig Mainz freisin. Bhí iasacht airgead tógtha ag Ard-Easpaig Mainz chun a phost a cheannach.
Nuair a chuala fear darbh ainm Mártan Liútar faoi seo bhí sé ar buille. Bheartaigh sé 95 de na rudaí a raibh mícheart leis an Eaglais a scríobh síos, agus chroch sé iad sa séipéil i Wittenberg.
Nuair a chuala an Pápa go raibh daoine ag ceistiú an Eaglais chuir sé alltacht air. Thosaigh sé Liútar a stopadh.
Bhí díospóireacht poiblí idir Liútar agus díogaire cáiliúil ag an am, Johann Eck. I rith na díospóireachta cheistigh Liútar údarás an Pápa. Scríobh an Pápa litir do Liútar ag rá go raibh air gach rud a raibh ráite aige a shéanadh nó go gcuirfeadh sé faoi choinnealbh é. Glaoitear an Exsurge Domine ar an litir seo. An freagra a raibh ag Liútar ná chun an litir a dhó go poiblí chomh maith le roinnt leabhar Caitliceach. Nuair a chuala an Pápa faoi seo chuir sé Liútar faoi choinnealbhá.
Níor rinne Leon mórán faoi an Ghearmáin agus tuaisceart na hEorpa ag brise ón Eaglais Caitliceach. Fuair sé bás ar an 1ú Nollaig 1521. Bhí sé curtha ina luí i Santa Maria sopra Minerva.
TagairtíCuir in Eagar
- ↑ "Leo X | pope" (en). Encyclopedia Britannica. Dáta rochtana: 2019-12-02.
- ↑ "Leo X | pope" (en). Encyclopedia Britannica. Dáta rochtana: 2019-12-02.
Is síol é an t-alt seo. Cuir leis, chun cuidiú leis an Vicipéid. Má tá alt níos forbartha le fáil i dteanga eile, is féidir leat aistriúchán Gaeilge a dhéanamh. |