Alfred Wegener
Taighdeoir polach, geoifisiceoir agus meitéareolaí a saolaíodh i mBeirlín ab ea Alfred Lothar Wegener (9 Nollaig 1880 – Samhain 1930). D'fhorbair sé coincheap is teoiric na gluaisne ilchríochaí is na bplátaí teicteonacha (Kontinentalverschiebung), dearcadh réabhlóideach ar athruithe i mbolcánacht, geolaíocht is tíreolaíocht an Domhain. Chuaigh sé ag taiscéalaíocht sa Ghraonlainn ceithre huaire. Fuair sé bás ar an turas deireanach go dtí an Ghraonlainn dó gan ach 50 bliain slánaithe aige. Bhí a chuid hipitéise conspóideach agus níor ghlacadh go forleathan léi go dtí na 1950í, nuair a thug go leor fionnachtana, mar shampla an pailéamhaighnéadas, tacaíocht láidir do teoiric na gluaiseachta ilchríochaí, agus sa tslí sin bunús shubstaintiúil do múnla an lae inniu maidir le teicteonaic phlátaí.[1][2]
  | |
| Beathaisnéis | |
|---|---|
| Breith | (de) Alfred Lothar Wegener 1 Samhain 1880 Beirlín |
| Bás | Samhain 1930 50 bliana d'aois an Ghraonlainn, Ríocht na Danmhairge |
| Ollamh Ollscoil Graz | |
| 1924 – 1930 | |
| Faisnéis phearsanta | |
| Scoil a d'fhreastail sé/sí | Ollscoil Humboldt Bheirlín Köllnisches Gymnasium (en)  |
| Comhairleoir dochtúireachta | Julius Bauschinger agus Wilhelm Julius Foerster |
| Gníomhaíocht | |
| Réimse oibre | Geolaíocht |
| Suíomh oibre | Marburg |
| Gairm | geolaí, taiscéalaí molach, fisiceoir, tíreolaí, geoifisiceoir, múinteoir ollscoile, réalteolaí, meitéareolaí, taiscéalaí, clíomeolaí |
| Fostóir | Ollscoil Tartu Ollscoil Marburg Ollscoil Graz |
| Ball de | |
| Mac/iníon léinn | Walter Findeisen |
| Teangacha | An Ghearmáinis |
| Gairm mhíleata | |
| Coinbhleacht | An Chéad Chogadh Domhanda |
| Ghlac sé/sí páirt i | |
| 1906 | Denmark Expedition (en) |
| Saothar | |
Saothar suntasach | |
| Mac léinn dochtúireachta | Bruno Eckardt agus Simon Kahlke |
| Suíomh a chartlainne |
|
| Teaghlach | |
| Céile | Else Köppen |
| Siblín | Kurt Wegener |
| Duine muinteartha | Paul Wegener (col ceathar) |
Gradam a fuarthas
| |
Síniú  | |
Le linn a shaoil bhí sé ar eolas go príomha as a chuid éachtaí i meitéareolaíocht agus mar cheannródaí taighde Polar, ach inniu tá sé an chuid is cuimhne mar an tionscnóir an teoiric sruth ilchríochach trí hypothesizing i 1912 go bhfuil na mhór-drifting mall ar fud an Domhain (Kontinentalverschiebung). Bhí sé hipitéis conspóideach agus nach nglactar go forleathan go dtí na 1950í, nuair a fhoráiltear amhlaidh fionnachtana leor mar palaeomagnetism tacaíocht láidir do sruth ilchríochach, agus sa tslí sin bunús shubstaintiúla ann chun an lae inniu múnla de theicteonaic pláta. Bhí baint ag Wegener i roinnt turais taiscéalaíochta chun na Graonlainne chun staidéar ar scaipeadh aeir Pholaigh sular ghlac go bhfuil an sruth scaird. rinne na rannpháirtithe Expedition breathnadóireachtaí meitéareolaíochta leor agus bhain sé amach an overwintering chéad-riamh ar an oighearchlúid Ghraonlainn intíre chomh maith leis an chéad uair riamh leadránach de cores oighir ar oighearshruth Artach ag gluaiseacht.
Luathshaol agus oideachas
cuir in eagarRugadh Alfred Wegener i mBeirlín ar 1 Samhain, 1880 mar an duine is óige de chúigear leanaí i dteaghlach mhinistir. Ba dhiagaire agus múinteoir teangacha clasaiceacha a athair, Richard Wegener, ag an Berlinisches Giomnáisiam zum Grauen Kloster. Sa bhliain 1886, cheannaigh a chlann iartheach mainéir in aice Rheinsberg, a úsáideadh mar teach saoire. Sa lá atá inniu tá Láithreán Cuimhneacháin Alfred Wegener agus oifig eolais turasóireachta i bhfoirgneamh in aice láimhe a bhí tráth ina teach scoile áitiúil. Paul Wegener, an ceannródaí scannán ba ea a chol ceathrar.[3]
Tagairtí
cuir in eagar- ↑ Spaulding, Nancy E. (2005). "Earth Science". McDougal Littell.
- ↑ "Physical geography" (1991). New York: Wiley.
- ↑ Hussey, Matt (2011). "Alfred L Wegener". Fréamh an Eolais. Coiscéim. p. 703.
Naisc sheachtracha
cuir in eagar| Tá an t-alt seo bunaithe ar ábhar as Fréamh an Eolais, ciclipéid eolaíochta agus teicneolaíochta leis an Ollamh Matthew Hussey, foilsithe ag Coiscéim sa bhliain 2011. Tá comhluadar na Vicipéide go mór faoi chomaoin acu beirt as ucht cead a thabhairt an t-ábhar ón leabhar a roinnt linn go léir. |
| Is síol é an t-alt seo. Cuir leis, chun cuidiú leis an Vicipéid. Má tá alt níos forbartha le fáil i dteanga eile, is féidir leat aistriúchán Gaeilge a dhéanamh. |