Féth fíada
ẰI Miotaseolaíocht na nGael, ceo draíochta ba ea Féth fíada[1], a raibh ar a gcumas ag na Tuatha Dé Danann a mhuscailt, chun iad a dhéanamh dofheicthe.
Seanscéal cuir in eagar
I Leabhar Gabhála na hÉireann, deirtear i sliocht amháin gur tháinig na Tuatha Dé Danann go hÉirinn "gan bháid gan soithí, i néalta ceo". I sliocht ina dhiaidh ámh, moltar míniú réasúnach, gur tháinig na Tuatha Dé go hÉirinn ó thar lear, agus dhóigh siad a gcuid bád tar éis tagtha i dtír. Ba é de bharr deatach na mbád ag dó go ndúradh gur tháinig siad i néalta ceo".[2] Ag iarraidh teacht Chlainne Mhíle a chosc le cabhair ó féth fíada, chloígh Amergin Glúingel iad lena amhrán.[3]
Faightear sampla den cheo draíochta in Altram Tige Dá Medar. Sannann Manannán mac Lir Sidhe le gach ball desna Tuatha Dé, agus músclaíonn sé an féth fíada chun iad a cheilt ó dhaoine daonna.[4][5]
Sa Rúraíocht, faightear a leithéid de cheo draoíochta sa scéal Fleadh Bhricreann.[6]
Naomh Pádraig cuir in eagar
Cuireadh in am trátha an cheo draíochta i leith na naomh Críostaí.[7] Faightear tagairt don féth fíada i Lúireach Phádraig, léirithe le Naomh Pádraig féin. I dteannta leis an lúireach fhileata, tá míniú próis faoina bunús.
- Agu an toil aige bac a chuir ar an naomh agus a bhuíon teacht go Teamhraigh chun an creideamh a scaipeadh, chuir an t-Ard Rí Laoghaire mac Néill feadhain amach chun iad a aimsiú agus a ghabháil. Ach d'aithris Pádraig an lúireach seo, a chuir in iúl dá dtóraithe gurbh fhianna nó oisíní iad.[8]
Tugadh an teideal Fáeth Fiada don lúireach, le brí "glao fia" a deirtear, cé gur soiléir é go bhfuil an nath fréamhaithe ó féth fíada. De réir Stokes agus Strachan, is mílitriú é fáeth fiada de fóid fiada, truaillithe a thuilleadh fós mar feth fia i Leabhar Bhaile an Mhóta, 345b 26.[9][10]
Féach freisin cuir in eagar
Foinsí cuir in eagar
- Mackillop, James (1998). "Dictionary of Celtic Mythology". Oxford University Press.
- Dobbs, Margaret E. (1929). "Altrom Tighi da Meadar (The Fosterage of the House of Two Goblets)" (snippet). Zeitschrift für celtische Philologie 18: 187–230. (eag. & aistr.) (CLC, Branda)
- Stokes, Whitley (1901). "Patrick's Hymn" (google) 2. Cambridge University Press.; Introduction, lch. xl
- Henderson, George (1899). "Fled Bricrend: the Feast of Bricriu" (google). David Nutt.
- Helmut Birkhan: Kelten. Versuch einer Gesamtdarstellung ihrer Kultur. Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften, Wien 1997, ISBN 3-7001-2609-3.
Tagairtí cuir in eagar
- ↑ féach 1 féth ar eDIL
- ↑ Macalister, ¶321,322,327
- ↑ Helmut Birkhan: Kelten. Versuch einer Gesamtdarstellung ihrer Kultur. Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften, Wien 1997, ISBN 3-7001-2609-3, lch. 946 f.
- ↑ Dobbs 1929, Altrom Tighe Da Medar, "in Feth Fiadha", lch. 192
- ↑ Mackillop 1998
- ↑ Henderson 1899, FB §39 (lch. 48)
- ↑ Mackillop 1998
- ↑ Strachan, John (1901). "Thesaurus Palaeohibernicus". CUP Archive.
- ↑ Stokes & Strachan 1901, iml. 2, lch. xl (réamhrá)
- ↑ féach fosta 1 féth ar eDIL: "The name fáeth fiada ... given to the hymn composed by St. Patrick ... is prob. the same expression".