Baile Átha Buí

Is baile beag suite i gContae na Mí é Baile Átha Buí (nó Áth Buí de ghnáth mar a ghlaoitear air sa bhaile féin). Tá sé suite in aice le Ráth Chairn i nGaeltacht na Mí, agus níl ach turas beag ón Uaimh nó BÁC go hÁth Buí. Tá an t-óstán The Old Darnley suite ar phríomhshráid Átha Buí.

Baile Átha Buí
Suíomh
53° 37′ 00″ N, 6° 55′ 00″ O
Stát ceannasach	Éire
Cúige Éireannach	Cúige Laighean
Contae in Éirinn	Contae na Mí
Tíreolaíocht
Airde	61 m
Aitheantóir tuairisciúil
Lonnaithe i gcrios ama	UTC±00:00
Logainm.ie	38892

Stair Átha Buí

Sa Mheánaois bhí Áth Buí ina dhaingean múrtha de chuid na Páile. Ghlac Eoghan Rua Ó Néill seilbh air sa bhliain 1643, agus sé bliana ina dhiaidh, shuigh arm Oilibhéir Cromail campa ar Thlachta. Is iarsma de phrióireacht Chairmilíteach ón 14ú haois é Túr Naomh Séamas, Eaglais na hÉireann. Taobh thiar den séipéal tá iarsmaí bhallaí an bhaile. Tá barr tábla suimiúil ag an eaglais, a rinneadh sna Meánaoiseanna.

Sa bhliain 1694, tógadh 'tailte agus coimirc' an bhaile agus roinnt ainmniúcháin talún eile, cuireadh i dtoll a chéile agus tugadh dóibh do Thomas Bligh, MP do Bhaile Átha Buí, a cheannaigh níos mó ná 12 km² (3000 acra) roimhe seo i gceantar Bhaile Átha Buí. Cruthaíodh a mhac, John, "Iarla Darnley" i 1725 agus bhí na Blighs (Iarlaí Darnley) ina thiarnaí talún ar gach ceann de na 27 baile fearainn i bparóiste Bhaile Átha Buí ar fud an 18ú agus an 19ú haois.

Chuir Ivo Bligh, an 8ú Iarla Darnley, táille simplí bhaile Bhaile Átha Buí suas le haghaidh ceant poiblí i mí an Mheithimh 1909. Bhunaigh na daoine baile a gcraobh féin de Chonradh na dTeantóirí Baile agus le cabhair ó Joseph Coghlan-Briscoe, rúnaí náisiúnta an sraithe, bhí siad in ann a dtithe agus a ngnóthaí a cheannach trí chonradh príobháideach. Díoladh diméin Eastát Darnley ag Clifton Lodge díreach lasmuigh den bhaile i 1909 go dtí an taiscéalaí ón mBreatain Bheag Mordecai Jones. Ní fada i ndiaidh bhás Jones i 1913,fuarthas a sheirbhíseach ón tSeapáin, Sanotic Koniste, marbh achar nár fada ó Chlifton Lodge. Tá Jones agus Koniste araon curtha faoi thalamh i reilig Eaglais Naomh Séamas.

Iompar

Ráille

Osclaíodh stáisiún traenach Bhaile Átha Buí ar an 26 Feabhra 1864, ag deireadh brainse ó Chill Mheasáin trí Bhaile Átha Troim. Dúnadh é do phaisinéirí an 27 Eanáir 1947 agus do thrácht earraí ar 10 Márta 1947, ach d'fhan an brainse ar oscailt le haghaidh traenacha beostoic go dtí an dúnadh deiridh an 1 Meán Fómhair 1954. Tá foirgneamh an stáisiúin, agus an t-inneall in aice láimhe, ina gcónaí cónaithe príobháideacha.

Bus

Sa lá atá inniu ann, tá seirbhísí bus rialta ón mbaile go dtí Baile Átha Troim, Baile Átha Cliath, Gránard agus an Cabhán ar bhealach Bus Éireann 111, cé go gcaithfidh paisinéirí chuig / ó Ghránard agus an Cabháin a mbus a athrú ag Baile Átha Buí. Tugadh isteach bealach Bus Éireann, 190A, i 2013 chun seirbhís dhíreach a sholáthar don Uaimh, do Bhaile Shláine, Droichead Átha agus an Inse. Cuireadh deireadh leis an tseirbhís seo i 2016. Cé go gcuirtear isteach le 111 seirbhís bhreise le seirbhís neamh-stad a chur ar fáil do naisc bhus Átha Cliath agus bus do Ráistín. Le linn téarmaí an choláiste, tá bealach amháin 070 coiste Dé Domhnaigh ann go Baile Átha Luain, an Uaimh agus Dún Dealgan.

Scoil

Chomh maith le bunscoileanna tuaithe sa Ráth Mhór agus i Ráth Chairn, chuir Scoil Náisiúnta Uí Ghramhnaigh oideachas ar fáil do dhaonra Bhaile Átha Buí ó 1949. Osclaíodh foirgneamh scoile nua i 2016.

I dtéarmaí na meánscolaíochta, rinne Clochar Trócaire Naomh Seosamh, mar a bhí, cónascadh le Scoil Ghairmoideachais Bhaile Átha Buí i 2004. Pobalscoil Átha Buí a thugtar anois orthu. I 2011, d'athlonnaigh an scoil go suíomh taobh thiar den iarscoil ghairmoideachais.

Nasc sa Vicipéid

• Gaeltacht na Mí
• An Ghaeltacht
• Contae na Mí
• Bailte in Éirinn