Frithcháithnín
I samhail chaighdeánach an adaimh is an núicléis sa bhfisic, a chuimsíonn na teoiricí a chuireann síos ar nádúr fuinnimh is damhna, pairtnéirí na gcáithníní fo-adamhacha, leis an mais is an ghuairne chéanna ach le lucht urchomhaireach, móimint mhaighnéadach urchomhaireach, agus airíonna difriúla candamacha. Nuair a thagann cáithnín le chéile lena fhrithcháithnín, díothaíonn siad a chéile agus tiontaítear ina fhuinneamh iad, mar a réamhaithris Paul Dirac i 1928. Is é frithcháithnín an leictreoin e- an posatrón e+, agus is é frithcháithnín an phrótóin p+ an frithphrótón p-. Is féidir frithdhamhna a bheadh comhdhéanta as frithcháithníní amháin a shamhlú, ach ní fhaightear go nádúrtha é. Cruthaíodh frith-hidrigin (comhdhéanta as frithphrótón is posatrón) go saorga i CERN i 1996. Cruthaítear na frithcháithníní i luasaire/imbhuailteoir, ina n-imbhuailtear cáithníní fo-adamhacha, ach ní mhaireann na frithcháithníní ach achar gairid. Faightear frithcháithníní i meathluithe áirithe radaighníomhacha is gathanna cosmacha freisin. Ní thuigtear cén fáth go bhfuil a laghad frithdhamhna le fáil go nádúrtha sa Chruinne, agus tá an-chuid taighde ar siúl le himbhuailteoirí is eile ag iarraidh réiteach a fháil ar an bhfadhb.[1]
Tagairtí
cuir in eagar- ↑ Hussey, Matt (2011). "Frithcháithníní". Fréamh an Eolais. Coiscéim. p. 288.
Tá an t-alt seo bunaithe ar ábhar as Fréamh an Eolais, ciclipéid eolaíochta agus teicneolaíochta leis an Ollamh Matthew Hussey, foilsithe ag Coiscéim sa bhliain 2011. Tá comhluadar na Vicipéide go mór faoi chomaoin acu beirt as ucht cead a thabhairt an t-ábhar ón leabhar a roinnt linn go léir. |
Is síol é an t-alt seo. Cuir leis, chun cuidiú leis an Vicipéid. Má tá alt níos forbartha le fáil i dteanga eile, is féidir leat aistriúchán Gaeilge a dhéanamh. |