Meiriceá Theas

Meiriceá Theas
	;
Suíomh
	21° S, 59° O / 21°S,59°W
Daonra
Iomlán	385,742,554 (2009)
• Dlús	21.62 hab./km²
Tíreolaíocht
Cuid de	Meiriceá ; Domhan ; Meiriceá Laidineach
Achar dromchla	17,843,000 km²
Suite i nó in aice le limistéar uisce	an tAigéan Atlantach, an tAigéan Ciúin agus Muir Chairib
Pointe is airde	Sliabh Aconcagua (6,962 m)
Pointe is ísle	Laguna del Carbón (en) (−105 m)
Ar theorainn le	Meiriceá Láir ; Meiriceá Thuaidh ; Continental Central America (en)
Aitheantóir tuairisciúil
Lonnaithe i gcrios ama	UTC−06:00 ; UTC−05:00 ; UTC−04:00 ; UTC−03:00 ; UTC−02:00

Is fo-ilchríoch de chuid Mheiriceá é Meiriceá Theas.^[1] Bhain Martin Waldseemüller úsáid as an téarma "America“ den chéad uair sa bhliain 1507, chun tagairt a dhéanamh don áit ar a dtugtar "Meiriceá Theas" anois, mar ómós d'Amerigo Vespucci. D’aimsigh Alexander von Humboldt an fhíric seo sa bhliain 1836. Níos déanaí, sa bhliain 1538, leathnaigh Gerardus Mercator an t-ainm chuig an ilchríoch ar fad ar a léarscáileanna.^[2] Sa domhan Angla-Shacsanach meastar gur ilchríoch d'fhor-ilchríoch Mheiriceá é.^[3] Trasnaíonn an meánchiorcal é ag a cheann thuaidh, agus mar sin tá an chuid is mó dá chríoch laistigh den leathsféar theas.

Tá sí suite idir an tAigéan Atlantach agus an tAigéan Ciúin, a theorannaíonn foircinn an oirthir agus an iarthair faoi seach, agus teorannaíonn Muir Chairib a cheann thuaidh agus an tAigéan Theas a cheann theas. Tá sé ceangailte le Meiriceá Thuaidh ag an droichead cúng críche a léiríonn Meiriceá Láir. Is é Meiriceá Theas an limistéar talún is gaire don Antartaice, tríd an Caolas Drake ó dheas. Tá achar 18.2 milliún km² ann, arb ionann é agus 42.9% d'ilchríoch Mheiriceá agus 13.0% de dhromchla na domhain,^[4] agus tá 6.5% de dhaonra an domhain ina gcónaí ann.^[5]

Tá Meiriceá Theas comhdhéanta de shraith trí thír dhéag atá neamhspleách:an Airgintín, an Bholaiv, an Bhrasaíl, an tSile, an Cholóim, Eacuadór, an Ghuáin, Paragua, Peiriú, Suranam, Oileán na Tríonóide agus Tobága, Uragua, agus Veiniséala, i dteannta na Fraince le Guáin na Fraince agus cúig chríoch atá faoi smacht stát eile. Tá thart ar leath de dhaonra agus d'aschur eacnamaíoch an réigiúin sa Bhrasaíl.

Is iad seo a leanas na tíortha atá ag críochantacht le Muir Chairib: an Cholóim, Veiniséala (cé go n-áirítear Oileán na Tríonóide agus Tobága de ghnáth toisc go bhfuil sé ar an scairbh ilchríochach), an Ghuáin, Suranam, Guáin na Fraince freisin, ar roinn Fhrancach thar lear í, Aruba, Curaçao agus oileán Bonaire a bhaineann le Ríocht na hÍsiltíre; tugtar Muir Chairib Mheiriceá Theas orthu i dteannta a chéile, agus is iad an Airgintín, an tSile agus Uragua an Cón Theas, a chruthaíonn an Chón Theas, réigiún den fho-ilchríoch atá cáilithe mar an ceann a bhfuil an caighdeán maireachtála agus forbartha is airde i gcomparáid leis an gcuid eile de Mheiriceá Laidineach.^[6]^[7]^[8]^[9] Tá an Cholóim agus Veiniséala, chomh maith le bheith i réigiún Mhuir Chairib, baineann siad freisin, mar aon leis an mBolaiv, an Airgintín, an tSile, Eacuadór agus Peiriú, suite sa réigiún Aindéach freisin.

Tíortha Mheiriceá Theas

Léarscáil don mhór-roinn Mheiricéa Theas le hainmneacha na dtíortha agus a bpríomhchathracha scríofa as Gaeilge

Tagairtí

↑ "Norteamérica" (27 Nollaig 2020).
↑ "Cosmography in the Age of Discovery and the Scientific Revolution" .
↑ "South America - Facts, Land, People, & Economy". britannica.com.
↑ "The Continents: Land Area" (en). EnchantedLearning.com.
↑ "South America" (en). Global Water Partnership (23 de julio de 2008).
↑ "Montevideo y Buenos Aires, entre las mejores ciudades de la región para vivir" (es) (9 de Samhain 2020).
↑ "http://www.noruega.org.ar/ARKIV/Old_web/policy/organizations/IDH04/". Cartlannaíodh an bunleathanach ar 11 Eanáir 2012. Dáta rochtana: 11 Eanáir 2012.
↑ "ONU: Noruega el país con más alto desarrollo humano" (9 Samhain 2020). Cartlannaíodh an bunleathanach ar 11 Samhain 2011. Dáta rochtana: 11 Samhain 2011.
↑ "Argentina y Chile tienen el Índice de Desarrollo Humano más alto de la región" (2 Samhain 2011). Cartlannaíodh an bunleathanach ar 30 Samhain 2020. Dáta rochtana: 9 Samhain 2020.

[#1-1] "Norteamérica" (27 Nollaig 2020).

[2] "Cosmography in the Age of Discovery and the Scientific Revolution" .

[3] "South America - Facts, Land, People, & Economy". britannica.com.

[4] "The Continents: Land Area" (en). EnchantedLearning.com.

[5] "South America" (en). Global Water Partnership (23 de julio de 2008).

[6] "Montevideo y Buenos Aires, entre las mejores ciudades de la región para vivir" (es) (9 de Samhain 2020).

[7] "http://www.noruega.org.ar/ARKIV/Old_web/policy/organizations/IDH04/". Cartlannaíodh an bunleathanach ar 11 Eanáir 2012. Dáta rochtana: 11 Eanáir 2012.

[8] "ONU: Noruega el país con más alto desarrollo humano" (9 Samhain 2020). Cartlannaíodh an bunleathanach ar 11 Samhain 2011. Dáta rochtana: 11 Samhain 2011.

[9] "Argentina y Chile tienen el Índice de Desarrollo Humano más alto de la región" (2 Samhain 2011). Cartlannaíodh an bunleathanach ar 30 Samhain 2020. Dáta rochtana: 9 Samhain 2020.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]