Praiséidimiam

Is é an praiséidimiam dúil uimhir a 59, agus is í an tsiombail cheimiceach a sheasann dó ná Pr. Ceann de na miotail tearc-chré agus ceann de na lantanóidigh atá ann. Miotal insínte é agus loinnir an airgid ann, ach nuair a imoibreoidh sé le hocsaigin an aeir, tiocfaidh smúit uaine ocsaíde air. In imeacht ama, titfidh an ocsaíd ina scraitheanna den mhiotal, ionas gur féidir leis an ocsaigin tuilleadh dochair a dhéanamh don mhiotal féin. Mar sin, is gnách an praiséidimiam a choinneáil i gcoimeádán lán ola, ionas nach dtiocfaidh sé i dteagmháil leis an aer.

Praiséidimiam

Substaint cheimiceach	dúil cheimiceach
Praiséidimiam sa tábla peiriadach
Siombail cheimiceach	Pr
Uimhir adamhach	59
Mais adamhach	140.90766
Peiriad, Grúpa	lantanóidigh peiread 6
Airíonna fisiceacha
Dlús	6.773 kg/m⁻³
Leáphointe	1,208
Fiuchphointe	3,403
Leictridhiúltacht	1.13
Ga ianach	0.99, 1.13, 0.85 agus 0.96
Stair
Aimsitheoir	Carl Gustaf Mosander
Fionnachtain	1841
Eapainm	glas agus cúpla

Maidir leis an ainm, tá sé curtha le chéile as dhá fhocal Gréigise a chiallaíonn "uaine" agus "leathchúpla". Sa bhliain 1841, d'aithin an ceimiceoir Sualannach Carl Gustaf Mosander miotal nua (mar a shíl sé) ar bhaist sé an t-ainm didimiam air (as an bhfocal Gréigise didymos a chiallaíonn "leathchúpla"). Sa bhliain 1874, áfach, tháinig Per Theodor Cleve gur dhá dhúil a bhí i gceist leis an didimiam, mar atá, an praiséidimiam agus an neoidimiam.

Imoibríonn an praiséidimiam go fonnmhar le huisce, ionas go gcruthaítear hiodrocsaíd praiséidimiam, Pr(OH)₃. Mar a fheicimid anseo, is í an uimhir ocsaídiúcháin is tábhachtaí atá aige ná +3, agus sin í an staid ocsaídiúcháin atá aige sna halaiginídí freisin a chruthófar nuair a thiocfaidh sé i dteagmháil le halaiginí: an trífhluairíd PrF₃, an tríchlóiríd PrCl₃, an tríbhróimíd PrBr₃, agus an trí-iaidíd PrI₃. Maidir leis an ocsaíd a chruthaítear faoi thionchar an aeir, is meascán í as an tríocsaíd dé-phraiséidimiam Pr₂O₃ agus an dé-ocsaíd praiséidimiam PrO₂.

Níl ach aon iseatóp cobhsaí amháin ag an bpraiséidimiam, mar atá: praiséidimiam a 141.