Québec
Is náisiún i Meiriceá Thuaidh agus an cúige is mó (ó thaobh achair de) i gCeanada é Québec. An dara cúige Ceanadach is mó de réir daonra (8.215) milliún i mí Iúil 2014, nó 24% de mhuintir Cheanada) atá ann.
 Québec | |||||
|---|---|---|---|---|---|
|
|||||
  | |||||
| Mana | «Je me souviens» | ||||
| Siombail oifigiúil | ulchabhán sneachtúil, Betula alleghaniensis, Iris versicolor, fleur-de-lis (en)  agus Limenitis arthemis arthemis | ||||
| Ainmnithe in ómós | Cathair Québec | ||||
| Suíomh | |||||
| |||||
| Stát ceannasach | Ceanada | ||||
| Príomhchathair | Cathair Québec | ||||
| Daonra | |||||
| Iomlán | 8,501,833 (2021) | ||||
| • Dlús | 5.51 hab./km² | ||||
| Teanga oifigiúil | an Fhraincis | ||||
| Tíreolaíocht | |||||
| Achar dromchla | 1,542,056 km² | ||||
| • Uisce | 11.5 % | ||||
| Suite i nó in aice le limistéar uisce | Loch Champlain, Abhainn Saint Lawrence agus Bá Hudson | ||||
| Pointe is airde | Mount Caubvick (en) (1,651 m) | ||||
| Pointe is ísle | an tAigéan Artach (0 m) | ||||
| Ar theorainn le | |||||
| Sonraí stairiúla | |||||
| Leanann sé/sí | Canada East (en) , Ungava District (en) agus Province of Canada (en) | ||||
| Cruthú | 1 Iúil 1867 | ||||
| Saoire phoiblí | National Patriots' Day (en) (second-to-last Monday in May (en) )Saint-Jean-Baptiste Day (en) (24 Meitheamh)Family Day (en) (third Monday in February (en) )Remembrance Day (en) (11 Samhain)Victoria Day (en) (second-to-last Monday in May (en) ) | ||||
| Eagraíocht pholaitiúil | |||||
| Córas rialtais | parliamentary democracy (en) | ||||
| Comhlacht feidhmiúcháin | Rialtas Québec | ||||
| Comhlacht reachtach | Reachtas Québec | ||||
| • Monarc Cheanada | Séarlas, Prionsa na Breataine Bige | ||||
| • Príomh-aire Québec | François Legault (2018–) | ||||
| Eacnamaíocht | |||||
| OTI ainmniúil | 449,051,000,000 $ (2020) | ||||
| Airgeadra | dollar Cheanada | ||||
| Aitheantóir tuairisciúil | |||||
| Cód poist | G, H agus J | ||||
| Lonnaithe i gcrios ama | an tAmchrios Oirthearach (a America/Toronto (en) )Atlantic Time Zone (en) (a America/Halifax (en) )UTC−04:00 (a America/Blanc-Sablon (en) ) | ||||
| Cód ISO 3166-2 | CA-QC | ||||
| Eile | |||||
| Suíomh gréasáin | quebec.ca | ||||
  
| |||||
Is í an Fhraincis an t-aon teanga oifigiúil. Is é Québec an t-aon chúige i gCeanada ina bhfuil an Béarla ina mhionteanga, agus tá sé ar cheann den dá chúige ina bhfuil an Fhraincis ina teanga oifigiúil, in éineacht le New Brunswick.
Is í Cathair Québec an phríomhchathair, agus is í Montréal an chathair is mó. Is é François Legault den CAQ príomhaire Québec.
Teangacha
cuir in eagarBhí cónaí ar 7,903,001 duine i Québec sa bhliain 2011. Is í an Fhraincis an t-aon teanga oifigiúil i Québec agus í mar an t-aon mháthairtheanga do 78% do dhaonra Québec. Tugtar Québécois ar mhuintir Québec as Fraincis.
Ba í an Béarla an teanga neamhoifigiúil is comónta sa chúige agus í mar an mháthairtheanga do 8% do dhaonra Québec. Bhí 43% do dhaonra Québec dátheangach sa Fhraincis agus sa Bhéarla ag an am.
Ba mhaith leis na Québécois a dteanga a choinneáil gan tionchar ón Bhéarla. Léirítear é seo ar chomharthaí bóithre mar shampla; sa dóigh is go gcuirtear "ARRÊT" (an bhriathar stad sa Fhraincis) in ionad "STOP". Is é "STOP" an focal roghnaithe in úsáid ámh i mórchuid na dtíortha eile a bhfuil Fraincis mar phríomhtheanga acu. Is dócha gur sampla é seo den bhród atá acu dá dteanga agus dá gcultúr. Deir cuid mhór daoine eile áfach gurb ionann é seo agus frith-Shasanachas nó frith-Bhéarlachas i bhfeidhm go hoifigiúil.
Stair
cuir in eagarThug Uachtarán na Fraince, Charles de Gaulle, cuairt ar Québec ar an 24 Iúil 1967. Chruthaigh sé atmaisféar deacair do chaidreamh polaitíochta idir an Fhrainc agus Ceanada nuair a scairt sé i láthair slua mhóir ar an taobh amuigh de Halla na Cathrach i gCathair Québec "Québec go brách! Québec saor go brách!" [1]. Ina dhiaidh sin, chuir sé le sin, á rá "Ceanada Francach go brách! Agus an Fhrainc go brách!" [2].
Cé gur léir ón scannán seo gur thacaigh an chuid is mó den tslua a bhí bailithe len é a fheiceáil leis an mhéid a bhí le rá aige, léirigh an rialtas in Ottawa a mhíshuaimhneas, á rá "Ní gá do Cheanadaigh a bheith saortha. Muise, chaill na mílte Ceanadach a mbeatha ar son shaoirse na Fraince agus tíortha Eorpacha eile" [3] Cheap na náisiúnaithe go raibh de Gaulle ag tacú leofa, agus d'ardaigh a gcuid den vótáil san olltoghchán ina dhiaidh.
Ar an 16 Deireadh Fómhair 1970, feallmharaíodh Pierre Laporte, leas-Príomh-Aire Québec (bhí cead ag na sceimhlitheoirí dul chuig Cuba).
I reachtaíocht a cuireadh i bhfeidhm siar sna 1970idí ba í an Fhraincis an t-aon teanga ar féidir úsáid i gcúrsaí gnó ó thaobh ainmnithe de. Mar shampla athraíonn comhlachtaí móra a n-ainmneacha agus iad lonnaithe i Québec de réir an dlí, m.sh. tugtar Shoppers Drug Mart ar shiopa áirithe i dToronto, ach cuirtear Pharmaprix ar bhrainse den tsiopa céanna i Montréal, agus i gCathair Québec labhraítear ar Bureau en Gros in áit Staples i Vancouver.
Bhí dhá reifreann i Québec fá dtaobh de scoilteadh ón chuid eile de Cheanada. Tharla an chéad cheann i 1980 agus an darna ceann i 1995. Ba mhór an tacaíocht a fuair siad ón Parti Québécois (na náisiúnaithe Québecois agus an páirtí polaitíochta is mó sa chúige) os rud é gurbh iadsan a chuir toiseacht leis an fheachtas. Theip orthu. Diúltaíodh an chéad cheann le 59.56% (in aghaidh neamhspleáchais) agus 40.44% (ar a shon). Léiríodh níos mó tacaíochta don reachtaíocht an dara babhta ámh, nuair a diúltaíodh í le 50.58% (ina aghaidh) agus 49.42% (ar a shon).
Géilleagar
cuir in eagarBa C$357,859bn an olltáirgeacht intíre (OTI) a bhí ag Québec sa bhliain 2012.[4]
Leabhair
cuir in eagarMac Aodha Bhuí, Fionntán (1968). Anam do-chloíte Quebec. FNT.
Tagairtí
cuir in eagar- ↑ "Vive le Québec! Vive le Québec libre!" a dúirt Charles de Gaulle, Uachtarán na Fraince
- ↑ "Vive le Canada français! Et vive la France!" a dúirt Charles de Gaulle, Uachtarán na Fraince
- ↑ "Canadians do not need to be liberated. Indeed, many thousands of Canadians gave their lives in two world wars in the liberation of France and other European countries." a dúirt Príomh-Aire Cheanada Lester Bowles "Mike" Pearson
- ↑ [1] Statistics Canada arna rochtain ar 13 Mí na Samhna 2013
| Is síol é an t-alt seo. Cuir leis, chun cuidiú leis an Vicipéid. Má tá alt níos forbartha le fáil i dteanga eile, is féidir leat aistriúchán Gaeilge a dhéanamh. |