Golda Meir

Polaiteoir agus taidhleoir Iosraelach ab ea Golda Meir (Meyerson), a rugadh leis an ainm Golda Mabovitch (3 Bealtaine 1898 – 8 Nollaig 1978). I gCív na hÚcráine faoi Impireacht na Rúise a rugadh í, ach d'fhás sí aníos in Milwaukee. Wisconsin, sna Stáit Aontaithe. Bhí saolghairm fhada pholaitiúil aici in Iosrael. Bhain sí amach an post mar 4ú príomh-aire na tíre, an chéad bhean i gceannas ar Iosrael agus an tríú bean ar domhan mar phríomh-aire ar thír ar bith. Thuill an stíl dhiongbháilte aici "an Bhean Iarainn" mar leasainm di.

Golda Meir

Ainm sa teanga dhúchais	(he) גולדה מאיר
Beathaisnéis
Breith	3 Bealtaine 1898 Cív, An Úcráin
Bás	8 Nollaig 1978 80 bliana d'aois West Jerusalem, Iosrael (en)
Siocair bháis	Bás nádúrtha (Leoicéime)
Áit adhlactha	Sliabh Herzl
Ball den Knesset
21 Eanáir 1974 – 10 Meitheamh 1974 – Jacques Amir → Téarma parlaiminte: 8th Knesset (en)
Minister of the Interior of Israel (en)
16 Iúil 1970 – 1 Meán Fómhair 1970 ← Haim-Moshe Shapira – Yosef Burg →
Ball den Knesset
17 Samhain 1969 – 21 Eanáir 1974 Téarma parlaiminte: 7th Knesset (en)
4 Príomh-Aire Iosrael
17 Márta 1969 – 3 Meitheamh 1974 ← Yigal Allon – Yitzak Rabin → Ball de chomh-aireacht: Fourteenth government of Israel (en) , Fifteenth government of Israel (en) , Sixteenth government of Israel (en)
Ball den Knesset
28 Eanáir 1969 – 17 Samhain 1969 Téarma parlaiminte: 6th Knesset (en)
Ball den Knesset
23 Eanáir 1968 – 28 Eanáir 1969 Téarma parlaiminte: 6th Knesset (en)
Ball den Knesset
22 Samhain 1965 – 23 Eanáir 1968 Téarma parlaiminte: 6th Knesset (en)
Ball den Knesset
4 Meán Fómhair 1961 – 22 Samhain 1965 Téarma parlaiminte: 5th Knesset (en)
Ball den Knesset
30 Samhain 1959 – 4 Meán Fómhair 1961 Téarma parlaiminte: 4th Knesset (en)
Minister of Foreign Affairs, Israel (en)
19 Meitheamh 1956 – 12 Eanáir 1966 ← Moshe Sharett – Abba Eban →
Ball den Knesset
15 Lúnasa 1955 – 30 Samhain 1959 Téarma parlaiminte: 3rd Knesset (en)
Ball den Knesset
20 Lúnasa 1951 – 15 Lúnasa 1955 Téarma parlaiminte: 2nd Knesset (en)
Labor Minister of Israel (en)
10 Márta 1949 – 19 Meitheamh 1956 ← Mordechai Bentov – Mordechai Namir →
Ball den Knesset
14 Feabhra 1949 – 20 Lúnasa 1951 Téarma parlaiminte: First Knesset (en)
Ambassador of Israel to the Soviet Union (en)
10 Meán Fómhair 1948 – 1949 – Mordechai Namir →
Faisnéis phearsanta
Reiligiún	Aindiachas agus an Giúdachas
Scoil a d'fhreastail sé/sí	Ollscoil Wisconsin–Milwaukee North Division High School (en) Wisconsin State College of Milwaukee (en)
Áit chónaithe	Pinsk Milwaukee Denver Milwaukee Merhavia (en) Iarúsailéim Stáit Aontaithe Mheiriceá Iarúsailéim Moscó Iarúsailéim
Gníomhaíocht
Suíomh oibre	Iarúsailéim
Gairm	múinteoir, polaiteoir
Ball de pháirtí polaitíochta	Mapai Alignment (en) Páirtí Lucht Oibre na hIosrael
Ball de	Jewish National Council (en)
Teangacha	An Eabhrais, Béarla, an Rúisis agus an Úcráinis
Teaghlach
Céile	Morris Meyerson (1917–1951), bás a c(h)éile
Páiste	Menahem Meir
Gradam a fuarthas (1985)  Colorado Women's Hall of Fame (en) (1975)  Duais Iosrael  Ord an Fhuascailteora  Order of the Equatorial Star (en)  Order of the Quetzal (en)  dochtúireacht oinigh ó Ollscoil Brandeis  honorary doctor of the Hebrew University of Jerusalem (en)  Order of José Matías Delgado (en)  dochtúireacht oinigh ó Ollscoil Bar-Ilan  saoránach oinigh d'Iarúsailéim
Síniú

A saol

Bhí a bua ceannasaíochta le feiceáil go hóg: Ina girseach bhunscoile in Milwaukee di, d'eagraigh sí imeacht bailithe airgid chun cuidiú le páistí a gcuid téacsleabhair scoile a cheannach. I ndiaidh céim a bhaint ó Milwaukee State Normal School (Ollscoil Wisconsin–Milwaukee anois), d'oibrigh sí mar mhúinteoir sna scoileanna poiblí in Milwaukee. Fuair sí post sa Folks Schule Giúdaise in Milwaukee freisin, agus tháinig sí faoi anáil na gluaiseachta Siónaí. Phós sí Morris Meyerson (Myerson), sóisialaí. Sa bhliain 1921, thug an bheirt acu aghaidh ar an bPailistín mar ar chuir siad fúthu ar kibbutz.

Mar aitheantas ar a cumas eagraithe roghnaíodh Golda mar ionadaí an kibbutz chuig an Histadrut, an cumann lucht oibre mór in Iosrael. Cumann eile a d'éirigh sí ina ball de d'iarr sé uirthi dhá bhliain a chaitheamh ag obair dóibh i Meiriceá, agus chuaigh sí ann leis an mbeirt pháistí a bhí acu. D'fhan Morris in Iarúsailéim, áfach, agus d'fhás siad amach ó chéile cé nach bhfuair siad colscaradh oifigiúil riamh. Fuair seisean bás sa bhliain 1951.

A saol sa pholaitíocht

Sa bhliain 1934 agus í ar ais ó na Stáit Aontaithe, ceapadh í mar bhall de choiste feidhmiúcháin an Histadrut agus de réir a chéile rinne sí a bealach suas trí na ranganna go raibh sí i gceannas ar Roinn na Polaitíochta, post tábhachtach di mar ullmhúchán don cheannasaíocht Iosraelach.

I Meitheamh na bliana 1946 rinne na Briotanaigh tréaniarracht na Siónaigh sa Phalaistín a chur faoi chois agus chuir siad Moshe Sharett, a bhí i gceannas ar Roinn na Polaitíochta sa Ghníomhaíocht Ghiúdach sa limistéir úd, i bpríosún. Cuireadh Golda Meir an post sin, rud a d'fhág gurbh ise príomh-idirbheartaí na nGiúdach i leith údaráis Shainordú na Breataine sa Phalaistín. Nuair a scaoileadh Sharett saor, chuaigh sé go Cathair Nua-Eabhrac i gcomhair na gcomhráití ag na Náisiúin Aontaithe faoi chríochdheighilt na Palaistíne. D'fhan Meir ina post ag an nGníomhaíocht Ghiúdach go dtí 1948 agus neamhspleáchas Iosrael bainte amach acu.

Ar an gcéad lá de Rosh Hashannah sa bhliain 1948 thug Golda Meir cuairt ar shionagóg i Moscó. Chuir timpeall is 50,000 duine fáilte roimpi ag tabhairt aghaidhe go dána ar chumhacht Iósaf Stailín.

Bhí sí ina príomh-aire ar Iosrael ó 17 Márta 1969 go 11 Aibreán 1974.