Ceres (abhacphláinéad)
Abhacphláinéad is ea (1) Ceres[9] nó Ceiréas[10] (siombail: .svg){kind=small}
),[11] mar a thugtaí uirthi nuair ba nós í a áireamh ar ceann de na hastaróidigh. Tá sí ag timpeallú na gréine laistigh den phríomhchrios astaróideach, idir Iúpatar agus Mars, agus is í an réad is mó sa chrios sin.
 Ceres | |
|---|---|
_(cropped).jpg) | |
| Ainmniú sealadach | 1899 OF, 1943 XB, A899 OF, A801 AA  |
| Cineál | abhacphláinéad agus astaróideach |
| Grúpa mionphláinéid | crios astaróideach |
| Cineál speictreach (astaróideach) | G-type asteroid (en)  [1]C-type asteroid (en) [2] |
| Fionnachtaí | Giuseppe Piazzi[3] |
| Dáta fionnachtana | 1 Eanáir 1801[5], Astronomical observatory of Palermo (en) |
| Eapainm | Ceres[6] |
| Réad tuismitheora | an Ghrian |
| Aois | 13 Meán Fómhair 2023 |
| Sonraí fithiseacha | |
| Féach ar an staid reatha | |
| Apaipsis | 2.98563 AU[1] |
| Pearaipsis | 2.54888 AU (arg (ω): 73.4218)[1] |
| Ais mhór a | 2.767254360874 AU[5] |
| Éalárnacht e | 0.078912531765881[5] |
| Tréimhse fhithiseach P | 1,681.4038892446 d[5] |
| Meán-Aimhrialtacht M | 60.07877 ° (13 Meán Fómhair 2023)[1] |
| Claonadh i | 10.58687960097 °[5] |
| Fad an nóid éirithigh Ω | 80.254977722736 °[5] |
| Saintréithe fisiceacha agus réaltmhéadracha | |
| Trastomhas | 939.4 km[1] |
| Dearbhmhéid | 3.34[2] |
| Méid dhealraitheach (V) | 6.79 (banda V)[7] |
| Mais | 939,300,000,000,000,000,000 kg[8] |
| Meándlús | 2.162 g/cm³[2] |
| Tréimhse rothlaithe | 9.07417 h[1] |
| Ailbéideacht | 0.09 (ailbéideacht gheoiméadrach)[1] |
| Catalóga réalteolaíochta | |
| Aitheantóir JPL | 20000001 |
| Sraith | |
| • Pallas » | |
Airíonna
cuir in eagarTá Ceres 950 ciliméadar ar trastomhas, le tréimhse fithise 4.6 bliain, agus í beagnach sféarúil, murab ionann agus an chuid is mó de na hastaróidigh. Mar sin, tá Ceres níos cosúla le pláinéad beag ná le gnáthastaróideach.
Tá Ceres beagáinín níos lú ná míle ciliméadar ar trastomhas, agus mar sin, tá sí beagáinín níos lú ná Tethys agus Dione, ach níos mó ná Mimas agus Enceladus.
Stair
cuir in eagarBa é an réalteolaí Iodálach Giuseppe Piazzi a chuir an chéad sonrú riamh in Ceres, ar an gcéad lá de Mhí Eanáir sa bhliain 1801.
Bhí sé ina ábhar díospóireachta ag Aontas Idirnáisiúnta Réalteolaíochta, ar chóir dóibh Ceres agus na réada is mó i gCrios Kuiper a athaicmiú mar phláinéid, ó ghlactaí le Plútón mar phláinéad freisin. Sa deireadh thiar, bhí siad sásta catagóir an abhacphláinéid a bhunú le haghaidh réada "idir eatarthu" mar seo.
Tagairtí
cuir in eagar- ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 “JPL Small-Body Database”. Dáta rochtana: 16 Deireadh Fómhair 2023.
- ↑ 2.0 2.1 2.2 “JPL Small-Body Database”. Dáta rochtana: 22 Eanáir 2024.
- ↑ Ráite i: JPL Small-Body Database.
- ↑ Ráite i: A Short History of Astronomy. Údar: Arthur Berry. Foilsitheoir: John Murray. Teanga an tsaothair nó an ainm: Béarla na Breataine. Dáta foilsithe: 1898.
- ↑ 5.0 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 “JPL Small-Body Database”. Dáta rochtana: 16 Deireadh Fómhair 2023.
- ↑ Ráite i: Dictionary of Minor Planet Names (Sixth Revised and Enlarged Edition). Leathanach: 13. Foilsitheoir: Springer-Verlag. Teanga an tsaothair nó an ainm: Béarla.
- ↑ URL tagartha: http://ssd.jpl.nasa.gov/horizons.cgi?find_body=1&body_group=sb&sstr=1.
- ↑ URL tagartha: http://www2.keck.hawaii.edu/inst//conrad/nsfGrantRef/2007-arXiv-Benoit.Carry.pdf.
- ↑ "Cóip cartlainne". Cartlannaíodh an bunleathanach ar 2022-06-25. Dáta rochtana: 2022-04-28.
- ↑ [1]
- ↑ Tá ort na shonrú' 'teideal = agus' 'url = nuair a úsáideann {{ lua idirlín}}."".
| athraigh An Grianchóras |
|---|
 |
| An Ghrian · Mearcair · Véineas - an Domhan - Mars · Ceiréas · Iúpatar · Satarn · Úránas · Neiptiún · Plútón · Haumea · Makemake · Eris |
Pláinéid · Abhacphlainéid · Gealacha (Domhanda · Marsacha · Ióbhacha · Satarnacha · Úránasacha · Neiptiúnacha · Plútónacha · Haomaeacha · Eiriosacha)
|
| Is síol a bhaineann leis an Grianchóras é an t-alt seo. Cuir leis, chun cuidiú leis an Vicipéid. Má tá alt níos forbartha le fáil i dteanga eile, is féidir leat aistriúchán Gaeilge a dhéanamh. |