Henry Cavendish

Fealsamh agus eolaí nádúrtha Sasanach ab ea Henry Cavendish FRS (10 Deireadh Fómhair 1731 – 24 Feabhra 1810) a bhí ina cheimiceoir agus ina fhisiceoir tábhachtach turgnamhach agus teoiriciúil. Bhain sé cáil amach as hidrigin a fhionnadh. Tugtar faoi deara é mar tháinig sé ar an dúil cheimiceach hidrigin, a thug sé inflammable air (Gaeilge: "aer inlasta") air. Rinne sé cur síos ar dhlús an aeir inlasta, a chruthaigh uisce ar dhó, i bpáipéar 1766, "On Factitious Airs". D'athchruthaigh Antoine Lavoisier turgnamh Cavendish ina dhiaidh sin, agus roghnaigh sé an téarma 'Hidrigin' don dúil.

Henry Cavendish

Beathaisnéis
Breith	10 Deireadh Fómhair 1731 Nice, An Fhrainc
Bás	24 Feabhra 1810 78 bliana d'aois Londain, England
Faisnéis phearsanta
Scoil a d'fhreastail sé/sí	Peterhouse, Cambridge Ollscoil Cambridge Newcome's School (en)
Áit chónaithe	an Ríocht Aontaithe
Gníomhaíocht
Réimse oibre	Fisic agus ceimic
Gairm	ceimiceoir, fisiceoir, matamaiticeoir
Fostóir	an Ríocht Aontaithe
Ball de	An Cumann Ríoga
Teangacha	Béarla
Teaghlach
Céile	luach ar iarraidh
Athair	Charles Cavendish  agus An Bhantiarna Ann Grey
Siblín	Frederick Cavendish
Gradam a fuarthas (1766)  Bonn Copley  Comhalta den Chumann Ríoga

Ina fhear cúthail, ba dhuine mór le rá é bhí Cavendish ina dhaoine mór le haghaidh cruinnis agus beachtais iontach ina chuid taighde ar chomhdhéanamh an aeir atmaisféaraigh, airíonna na ngás éagsúil, sintéis an uisce, an dlí a rialaíonn aomachán agus éaradh leictreach, teoiric meicniúil teasa, agus áirimh dhlús (agus dá bhrí sin an mhais) an Domhain. Tá a thurgnamh chun dlús an Domhain a thomhas (a cheadaíonn, ar a seal, tairiseach na himtharraingthe a ríomh) ar a dtabharfar anois 'Turgnamh Cavendish'.

Luathshaol

Rugadh Cavendish ar an 10 Deireadh Fómhair 1731 i Nice, áit a raibh a chlann ina gcónaí ag an am.[2] Ba í an Bhantiarna Anne de Grey, ceathrú iníon Henry Grey, 1ú Diúc Kent, a mháthair agus ba é an Tiarna Charles Cavendish, an tríú mac ag William Cavendish, 2ú Diúc Devonshire, a athair.[2] Rianaigh an teaghlach géad a ginealaigh trasna ocht gcéad bliain go dtí aimsir na Normannach, agus bhí dlúthcheangal aige le go leor teaghlach uasaicmeach de chuid na Breataine Móire. Fuair máthair Henry bás sa bhliain 1733, trí mhí tar éis bhreith a dara mac, Frederick, agus go gairid roimh dara breithlá Henry, rud a d'fhág go raibh ar Charles Cavendish a bheirt mhac a thógáil.