Nollaig Bheag
Nollaig Bheag (Little Christmas sa Bhéarla nó Natale Piccolo as Iodáilis) is ea an t-ainm coitianta Gaeilge ar an 6 Eanáir (nó Eipeafáine, Lá Nollag Beag, Nollaig na mBan, Lá Chinn an Dá Lá Dhéag nó fiú Féile na dTrí Ríthe), an lá deireanach de shéasúr na Nollag.[1]
| Cineál | lá saoire  | ||
|---|---|---|---|
| Tír | Éire | ||
Comharthaíonn sé deireadh laethanta saoire na scoile freisin.
Soiscéal Naofa Íosa Críost
cuir in eagarGlaoitear Oíche na dTrí Ríthe (‘Rite’ sa chaint) ar Oíche Nollag Beag i gCorca Dhuibhne[2]. Threoraigh réalta na Beithile chun láthair Íosa iad. Tagairt atá ann don dtriúr, an Magi, a tháinig fé bhráid an tSlánaitheora le bronntanais.
Seo sliocht as an Soiscéal naofa de réir Matha 2:1-10[3]
Nuair a bhí Íosa saolaithe i mBeithil Iúdáia in aimsir Héaróid rí, tháinig saoithe ón aird thoir go dtí Iarúsailéim ag fiafraí: "Cá bhfuil an leanbh seo atá saolaithe, Rí na nGiúdach? Mar chonaiceamar a réalta ag éirí, agus thángamar ag déanamh ómóis dó." .. agus an réalta, a bhí feicthe acu roimhe sin ag éirí, ghluais sí rompu go dtí gur stad sí os cionn na háite ina raibh an leanbh. Nuair a chonaic siad an réalta, bhí áthas an-mhór orthu. Agus ar dhul isteach sa teach dóibh, chonaic na saoithe an leanbh le Muire a mháthair, agus d'umhlaigh siad go talamh ag déanamh ómóis dó. Agus d'oscail siad a gcistí agus d'ofráil siad tabhartais dó, ór agus túis agus miorr. Agus ó fuair siad foilsiú i mbrionglóid gan dul ar ais go dtí Héaród, ghabh siad bóthar eile abhaile chun a dtíre féin.
Nósanna
cuir in eagarSean-nós atá ann doirse a bheannú tráth na hEipeafáine – chun a chur i gcuimhne dúinn fáilte a chur roimh dhaoine agus aíonna nua le linn na bliana amach romhainn. Scríobhann roinnt daoine an dáta agus na litreacha CMB thar an doras freisin. Is iad seo túslitreacha ainmneacha traidisiúnta an Triúr Saoithe: Caspar, Meilcíór agus Baltazár.[4]
.jpg)
Stair
cuir in eagarSa bhliain 1582, thug an Pápa Gréagóir XIII féilire nua isteach, rud a thug ‘Lá Nollag’ dhá lá dhéag chun cinn.[2]
'Sé an 6 Eanáir an Lá Chinn an Dá Lá Dhéag, de réir an Fhéilire Ghréagóra. .
Nollaig na mBan
cuir in eagarTugtar Nollaig na mBan (Women's Christmas as Béarla) uirthi freisin. Ar na fir a thiteann obair an tí ar an 6 Eanáir[5]. Tá traidisiún ann go bhfaigheann mná lá saoire ó dhualgais an tí ar an lá seo (traidisiún an-láidir i gCorcaigh ach lag sa tír in iomlán). Is traidisiún iomlán Éireannach é[6]. Eagraíonn na mná cóisireacha nó turais amach go dtí na bialanna nó na tábhairní. Bíonn na bialanna agus na tithe tábhairne lán go doras le mná an oíche sin. Go minic ceannaíonn páistí bronntanais dá máithreacha agus dá sean-mháithreacha.
Nósanna
cuir in eagar- Tá sé mar nós ag daoine trí cinn de choinnle a lasadh sna fuinneoga le haghaidh Nollaig na mBan, mar aon le Oíche Nollag Beag nó Oíche na dTrí Ríthe mar a thugtar leis uirthi.[2]
- Oíche mhór siamsaíochta agus cluichí ab ea í seo fadó. Cuid mhaith dos na cluichí seo bhaineadar leis an bhfáistineacht – cúrsaí grá, pósta agus báis ina ábhar seoigh acu.
- Lastaí dhá cheann déag de choinnle (nó geitirí), mar shampla, agus gach aon choinneal acu luaite le duine a bhí sa chomhluadar. An choinneal ba thúisce a mhúchadh chreidtí go mbeadh an té sin ar an duine ba thúisce a chaillfí.
I gCléire bhíodh sé de nós ag na hoileánaigh trí ghráinne a chur i gcíste agus an chéad duine a gheobhadh gráinne díobh siúd ina bhéal bhí sé ina rí i gcomhair na bliana! Bhíodh sé mar nós leis dorn breise mine nó sop féir a thabhairt dos na ba an oíche sin.
Thar lear
cuir in eagarIn Albain, tugtar Nollaig Bheag ar Lá Caille (Là Challuinn, nó Là na Bliadhna Ùire de ghnáth) agus Là Féill nan Rìgh ar 6 Eanáir.[7]
Féach freisin
cuir in eagarTagairtí
cuir in eagar- ↑ Seán Mac an tSíthigh (5 Eanáir 2023). "CARTLANN NA NOLLAG: Oíche Nollag Beag d’imíodh an Tréidín le gealaigh.." (ga-IE). Tuairisc.ie. Dáta rochtana: 2023-12-23.
- ↑ 2.0 2.1 2.2 Seán Mac an tSíthigh (2017). "Seachain go gceapfá gur oíche gan préamhacha, gan seasamh í Nollaig na mBan!" (ga-IE). Tuairisc.ie. Dáta rochtana: 2021-01-06.
- ↑ Dia (33 AD). "Matha 2:1-12 | Tearmann". www.tearmann.com. Dáta rochtana: 2021-01-06.
- ↑ growinlove.ie. "IRISH-Lesson-4th-Class". Dáta rochtana: 2021.
- ↑ An tOireachtas. "Oíche Nollag na mBan á Athmhúscailt ag An tOireachtas | Nuacht" (en-US). An tOireachtas. Cartlannaíodh an bunleathanach ar 2021-07-28. Dáta rochtana: 2021-01-06.
- ↑ Mise Áine (2013-01-06). "Mise Áine ag Rámhaille: Nathanna agus Nósanna na Nollag". Mise Áine ag Rámhaille. Dáta rochtana: 2021-01-06.
- ↑ "Little Christmas" (as en) (2023-01-04). Wikipedia.