Johannes Kepler

Réalteolaí is matamaiticeoir, a rugadh i Weil-der-Stadt na Gearrnáine, ab ea Johannes Kepler (27 Nollaig, 1571 – 15 Samhain 1630). Tá clú agus cáil air de bharr cur síos a dhéanamh ar dhlíthe faoi ghluaiseacht na bplainéad. Ceannródaí a bhí in Kepler ar bhealaí eile fosta: eisean a d'aithin roimh aon duine nach ciorcail fhoirfe iad fithisí na bpláinéad. D'fhoilsigh sé téacsleabhar réalteolaíochta faoin teideal Epitome astronomiae Copernicanae (”Gearrinsint ar réalteolaíocht Copernicus”) timpeall na bliana 1620.

Johannes Kepler
Saol
Ainm iomlán	Johannes Kepler
Eolas breithe	Weil der Stadt, Nollaig 27, 1571
Náisiúntacht	Impireacht Naofa Rómhánach
Áit chónaithe	Württemberg (en)
Grúpa eitneach	Gearmánaigh
Bás	Regensburg, Samhain 15, 1630
Áit adhlactha	Regensburg
Muintir
Máthair	Katharina Kepler
Siblíní	liosta iomláin Margarethe Maickler (en)
Oideachas
Alma mater	Ollscoil Tübingen
Leibhéal oideachais	Baitsiléir Ealaíon Máistir Ealaíon
Stiúrthóir tráchtais	Michael Maestlin (en)
Teangacha	An Laidin
Múinteoirí	Michael Maestlin (en) Tycho Brahe
Mic léinn	Peter Crüger (en) Ambrosius Rhodius (en) Johann Caspar Odontius (en)
Gairm
Gairm	nádúraí, astralaí, diagaire, matamaiticeoir, réalteolaí, ceoleolaí, fisiceoir, cosmeolaí, teoiricí ceoil agus fealsamh
Áit oibre	Graz, Linz agus Ulm
Fostóirí	Ollscoil Graz
Saothar iomráiteach	Astronomia nova (en) Harmonices Mundi (en) Epitome Astronomiae Copernicanae (en) De Cometis Libelli Tres (en) Rudolphine Tables (en)
Daoine le tionchar air/uirthi	Nicolaus Copernicus
Creideamh
Reiligiúin	Liútarachas aindiachaí

Chabhraigh dlíthe Kepler le teoiric Imtharraingt uilíochas Isaac Newton a thabhairt chun cinn.

Saol

I rith a shaoil, mhúin sé Mata ag scoil i Graz (níos déanaí Colaiste Graz, An Ostair).

D'oibrigh sé mar chúntóir do Tycho Brahe (ag deireadh a shaoil bhí Brahe mar mhúinteoir is pátrún ag Kepler).

D'oibrigh sé chomh maith mar mhatamaiticeoir na cúirte don Impire, Rudolf II, mar mhúinteoir mata i Linz, an Ostair, agus mar chomhairleoir don Ghinearál Wallenstein.

Anuas air sin d'oibrigh sé san réimse optaic agus chruthaigh sé go raibh an ceart ag Galileo Galilei.

Eolaí

B'shin é an chéad duine a d'aithin struchtúr an ghrianchórais agus a chuir síos na dlithe a rialaíonn gluaisne na bpláinéad, mar achoimriú ar obair Tycho Brahe.

Chomh maith le Galileo, mhol Kepler teoiric Copernicus go bhfuil an ghrian i lár an ghrianchórais, bíodh is nár chomhfhreagair na fithisí réamhinste do na fíorfhithisí.

D'fhionn sé gur ar chruth éilipse atá fithis gach pláinéid, agus ní ar chruth ciorcail mar a cheap Copernicus.

Uirlisí

D'fhorbair Kepler teileascóp simplí, teileascóp athraonta. Nuair a d’fhéach sé trína theileascóp, chonaic sé rudaí bun os cionn. Ní fadhb mhór í seo ag féachaint ar réalta, mar go hiondúil bíonn an chuma chéanna ar réalta má tá sí bun os cionn nó má tá sí mar ba chóir di a bheith. Ach bíonn cuma an-difriúil ar rudaí níos cóngaraí, ar an ngealach mar shampla.

Tionchar

Ón obair Kepler a d'fhorbair Newton teoiric na hImtharraingthe ó réamhobair Bhrahe agus Kepler. Mar a dúirt Newton féin, "Más rud é go bhfaca mé níos faide, rinne as é trí sheasarnh ar ghuaillí fathach." Lean coincheapanna Newton mar chroílár na heolaíochta ar feadh 300 bliain.

Féach freisin

• Dlíthe Kepler

• Spásteileascóp Kepler
• Córas héiIealárnach na gréine

Naisc sheachtracha

• Dan O'Regan. Fisic don Ré Nua. ISBN: 978-1-85791-749-9
• Kepler do Mhuinteoirí (JCT)
• Ciclipéid na hOllchruinne: Cóiméad - D
• University of Tennessee's Dept. Physics & Astronomy: Astronomy 161 page on Johannes Kepler: The Laws of Planetary Motion