Titimeas

Is galar ainsealach néareolaíoch é an titimeas (seantéarma eile i nGaeilge: an tinneas beannaithe, i mBéarla epilepsy sa tSean-Ghréigis ἐπίληψις "an t-ionsaí"), nó taom neamhbhuan, bainteach le suaitheadh neamhbhuan comhfheasa. Tosaíonn sé le díluchtuithe comhuaineacha grúpaí néarón san inchinn, agus tarlaíonn foirrneacha éagsúla de shuaitheadh.

Titimeas

Cineál	einceifealapaite agus galar
Speisialtacht leighis	néareolaíocht agus epileptology (en)
Cóireáil chliniciúil
Cógais acetazolamide (en) , primidone (en) , zonisamide (en) , diazepam (en) , fosphenytoin (en) , carbamazepin (en) , ezogabine (en) , clonazepam (en) , perampanel (en) , ethosuximide (en) , felbamate (en) , oxcarbazepine (en) , clobazam (en) , gabapentin (en) , lamotrigine (en) , lacosamide (en) , brivaracetam (en) , vigabatrin (en) , topiramate (en) , phenytoin (en) , (S)-etiracetam (en) , phenobarbital (en) , pregabalin (en) , brivaracetam (en) , carbamazepin (en) , pheneturide (en) , topiramate (en) , methsuximide (en) , mephobarbital (en) , vigabatrin (en) , ethotoin (en) , felbamate (en) agus potassium bromide (en)
Pataigineas
Cúis ghéiniteach	PTPRD, PLA2G4A, CHRM3, MAST4, PCDH19, GABRG2, SCN1A agus SCN8A
Cúis	asphyxia neonatorum (en)
Éifeacht	Postictal twilight state (en)
Aicmiú
ICD-10	G40.9, G40.909 agus G40
ICD-9	345.9, 345.91, 345, 345.90, 345.8 agus 345.80
CIAP	N88
Acmhainní seachtracha
DiseasesDB	4366
MedlinePlus	000694
eMedicine	1184846
MeSH	D004827
Orphanet	101998
UMLS CUI	C0014544, C0014544 agus C0236018
DOID	DOID:1826

Má tharlaíonn díluchtú tobann, d’fhéadfadh go dtarlódh cailliúint comhfheasa, fadhbanna iompraíochta nó gluaiseachtaí ainneonacha (.i. taom titimis).

Cineálacha titimis

Tá dhá priomhchineál titimis ann: an titimeas ginearálaithe agus an titimeas fócasach.

Roinntear an dá chineál i bhfóchineálacha éagsúla de réir cúis (cúis ar eolais nó cúis anaithnid), cumraíocht na dtaomanna (taomanna tónacha clónacha, taomanna mioclónacha, taomanna neamhláithreachta, is araile), aois na ndaoine (roinnt cineálacha speisialta san óige) agus suíomh san inchinn (i maotháin na hinchinne).

• Sa grand mal cailleann duine a chomhfhios agus bíonn trithí ginearálta aige.
• Sa petit mal tarlaíonn tréimhsí gearra ina gcailleann duine a chomhfhios, stadann sé a bhfuil ar siúl aige, agus tagann dreach iontais aiI.
• I dtitimeas Jackson, tarlaíonn gluaisní ainneonacha i gcuid éigin den cholainn, cosúil le géag.
• I dtitimeas an mhaotháin uisinnigh, faigheann duine mothúcháin neamhbhuana bolaidh agus baineann smeachadh as a liopaí.

Fritrithíochaí

Eipidéimeolaíocht

Eipidéimeolaíocht

Is coitianta an galar é an titimeas. Ceaptar go gcuireann an titimeas isteach ar dhuine amháin as 10, aon uair amháin ar a laghad i gcaitheamh a saolta ar fud an domhain. Ach tagann titimeas ar thart ar leanbh amháin as 200, ar bhonn rialta. sa Ríocht Aontaithe.

Diagnóis

Is é an ceistiú ar an othar (an anaimnéis) an modh diagnóise is tábhachtaí. Ach tá modhanna eile ann, mar shampla an leictreinceifealagrafaíocht (EEG) agus modhanna raideolaíochta, go háirithe an íomháú athshondais mhaighnéadaigh (MRI).

Den chuid is mó, ní féidir an chúis a aimsiú, ach is eol go dtarlaíonn taomanna uaireanta i ndiaidh gortuithe don inchinn (mar shampla, i gcás ailse nó tráma) nó suaití meitibileachta (mar shampla, i ndiaibéiteas nó cliseadh na nduán). Úsáidtear an leictreinseifleagram chun an riocht seo a dhiagnóisiú.

Teiripe

Is é sprioc na teiripe ná taomanna a chosc. Tugtar cógais mar shampla Carbamazepine, aigéad Valpróach (Valproic acid), Phenytoine, Lamotrigine, Levetiracetam, Gabapentin, agus araile.

Is féidir obráid titimeach a dhéanamh ag cineálacha fócasacha éagsúla titimis.

Lá Idirnáisiúnta an Titimis

Ceiliúrtar Lá Idirnáisiúnta an Titimis ar an dara Luain de Feabhra.

Ceiliúrtar "Lá Corcra" ar an 26 Márta, nó Lá Feasachta ar an Titimeas.

Tugann na laethanta seo deis do dhaoine a bhfuil titimeas orthu, agus dá muintir, labhairt faoin bhfadhb shláinte sin, agus stiogma a bhaineann léi a bhriseadh, agus an pobal i gcoitinne a chur ar an eolas.

Daoine cáiliúla a d'fhulaing ó thitimeas

Alastar Mór, Iúil Caesar, Napoleon, Gustave Flaubert, Fyodor Dostoyevsky, Agatha Christie, Molière, Leonardo da Vinci, Michelangelo, Vincent van Gogh, Georg Friedrich Händel, Paganini, Alfred Nobel, an Pápa Pius IX, agus araile.

Féach freisin

• Drugaí frithbhaoth-thonnán