An Chatalóin

Is comhphobal féinrialaitheach in oirthuaisceart na Spáinne í an Chatalóin (Catalóinis: Catalunya, Ocsatáinis: Catalonha, Spáinnis: Cataluña). Tá stádas aige mar Náisiún agus d'fhógair parlaimint an chomhphobail neamhspleáchas sa bhliain 2017.

An Chatalóin
Catalunya (ca) Catalonha (oc)
Bratach Armas
Aintiún	Els Segadors (25 Feabhra 1993)
Ainmnithe in ómós	Catalónaigh
Suíomh
41° 50′ 15″ N, 1° 32′ 16″ E
Stát ceannasach	an Spáinn
Príomhchathair	Barcelona
Daonra
Iomlán	7,747,709 (2022)
• Dlús	242.91 hab./km²
Déamainm	Catalónach
Teanga oifigiúil	an Chatalóinis an Spáinnis an Ocsatáinis
Tíreolaíocht
Cuid de	Pyrenees–Mediterranean Euroregion (en)
Achar dromchla	31,895 km²
Suite i nó in aice le limistéar uisce	an Mheánmhuir
Pointe is airde	Pica d'Estats (en) (3,143.45 m)
Pointe is ísle	Estany de Vilacolum (en) (−1.1 m)
Ar theorainn le	An Ocsatáin Escaldes-Engordany (en) Sant Julià de Lòria (en) Andorra la Vella (en) Encamp (en) Comhphobal Valencia Andóra An Aragóin La Massana (en)
Sonraí stairiúla
Leanann sé/sí	Captaincy General of Catalonia (en)
Cruthú	988:  Contaetha na Catalóine 1137:  Coróin na hAragóine 1283:  Catalan constitutions (en) 1469:  Na Monarcaí Caitliceacha 1716:  Nueva Planta Decree of Catalonia (en) 1932:  Statute of Autonomy of Catalonia of 1932 (en) 25 Deireadh Fómhair 1979:  Statute of Autonomy of Catalonia of 1979 (en) 18 Meitheamh 2006:  Statute of Autonomy of Catalonia 2006 (en)
Eachtra thábhachtach	Cluichí Oilimpeacha an tSamhraidh 1992 Catalonia Offensive (en) Léigear Barcelona (1713-1714) War of the Catalans (en) Reapers' War (en) Cogadh na Saoirse treaty of the Pyrenees (en) (1659) Renaixença (en) Catalan independence process (en) Catalan declaration of independence (en) Bunreacht na Spáinne Nueva Planta Decree of Catalonia (en)
Saoire phoiblí	Lá Náisiúnta na Catalóine (11 Meán Fómhair)
Éarlamh	Naomh Seoirse agus Our mum of montserrat (en)
Eagraíocht pholaitiúil
Córas rialtais	córas parlaiminteach
Comhlacht feidhmiúcháin	Rialtas na Catalóine
Comhlacht reachtach	Parlaimint na Catalóine
• Uachtarán den Gheneralitat de Catalunya	Salvador Illa Roca (2024–)
Údarás breithiúnach is airde	Ard-Chúirt Bhreithiúnais na Catalóine
Eacnamaíocht
OTI ainmniúil	238,308,749 € (2019)
Airgeadra	Euro
Aitheantóir tuairisciúil
Lonnaithe i gcrios ama	UTC+01:00
Fearann Idirlín barrleibhéil	.cat
Cód ISO 3166-2	ES-CT
Cód NUTS	ES51
Eile
Suíomh gréasáin	web.gencat.cat

Tá ceithre cúige sa chomhphobal: Barcelona, Girona, Lleida, agus Tarragona. Is í Barcelona an phríomhchathair agus an chathair is mó. Tá Barcelona mar an dara bardas is mó sa Spáinn. Tá trí theanga oifigiúil sa chomhphobal; An Chatalóinis, An Ocsatáinis agus An Spáinnis.

Stair

Féach freisin Stair na Catalóine

Neamhspleáchas

Ar an 27 Deireadh Fómhair, 2017, d'fhógair Parlaimint na Catalóine neamhspleáchas i ndiaidh reifrinn. Vótáil Seanad na Spáinne chun riail dhíreach a chur i bhfeidhm agus fuair siad réidh le parlaimint na Catalóine trí thoghcháin ar an 21 Nollaig. Ar an 2 Samhain cuireadh 7 iar-airí an rialtais i bprisiún ar chúis "réabhlóid agus mí-úsáid airgid poblí", agus theith airí eile go tíortha éagsúla, Uachtaráin Carles Puigdemont ina measc.

Tíreolas

Tá teorainn aige leis an bhFrainc agus Andóra ó thuaidh, Aragón san iarthar, agus Valencia ó dheas. San oirthear tá 580 cm de chósta na Meánmhara aige.

Tá achar 32,114 Cm² le daonra oifigiúil 7,522,596 aige sé sin 234 duine gach ciliméadar.

Aonaid Riaracháin

Is iad na cúigí na haonaid riaracháin is sine sa Chatalóin. Tógann siad ainm phríomhchathair an chúige. Bunaíodh an comhphohbal trí aontú foirmiúil na ceithre cúigi:

Cúige Príomhchathair Achar (cm²) Daonra Municipios Barcelona (Cúige) Barcelona 7,728 5,576,037 311 Gerona (Cúige) Gerona 5,910 755,716 221 Lleida (Cúige) Lleida 12,172 432,384 231 Tarragona (Cúige) Tarragona 6,303 791,693 184

Faoi bhun na cúigí tá 41 contaetha nó Comarcas atá rialaithe ag comhairle chontae nó consell comarcal. Séard atá i gceist ná bailiúcháin bardais ag eagrú go hoifigiúil maidir le dualgaisí agus seirbhísí ar leith. Bhíodh Gleann Aran mar chontae ach ón mbliain 2015 tá stádas ar leith aige mar aonán críche féinrialaitheach.

Tá 948 bardais faoi láthair. Rialann ajuntament an bardas agus toghfar é gach ceithre bhliana sna toghcháin áitiúil. De ghnáth bíonn an comhairle bardais ag suí in Halla an Bhaile (ajuntament, casa de la ciutat nó casa de la vila).

Daonra

Bardais is mó sa Chatalóin (2017)
Barcelona L'Hospitalet de Llobregat Badalona Terrassa Sabadell		Bardas	Cúige	Daonra			Bardas	Cúige	Daonra	Lleida Tarragona Mataró Santa Coloma de Gramenet Reus
	1	Barcelona	Barcelona	1,608,746		11	Girona	Girona	98,255
	2	L'Hospitalet de Llobregat	Barcelona	569,002		12	Sant Cugat del Vallès	Barcelona	88,921
	3	Badalona	Barcelona	215,634		13	Cornellà de Llobregat	Barcelona	86,072
	4	Terrassa	Barcelona	232,770		14	Sant Boi de Llobregat	Barcelona	82,402
	5	Sabadell	Barcelona	208,246		15	Rubí	Barcelona	75,568
	6	Lleida	Lleida	195,389		16	Manresa	Barcelona	74,752
	7	Tarragona	Tarragona	131,094		17	Vilanova i la Geltrú	Barcelona	65,972
	8	Mataró	Barcelona	125,517		18	Viladecans	Barcelona	65,779
	9	Santa Coloma de Gramenet	Barcelona	117,153		19	Castelldefels	Barcelona	64,829
	10	Reus	Tarragona	103,615		20	El Prat de Llobregat	Barcelona	63,457

Cultúr

Teanga

Tá trí theanga oifigiúla á labhairt sa réigiún: Catalóinis a bhfuil mar theanga dúchais ag beagnach leathchuid de mhuintir an chomhphobail, chomh maith leis an Spáinnis, agus an Aranais, canúint de chuid na hOcsatáinise a labhraítear sa ghleann d'Aran i gcoirnéal beag iargúlta sa chuid is faide siar ó thuaidh den chomhphobal atá suite díreach in aice na teorann leis an bhFrainc.

• 
  Bratach na Catalóine, la Senyera
• 
  Armas
•