An India

Is tír í an India (nó Poblacht na hIndia nó an Ind uaireanta) i ndeisceart na hÁise. Is í an seachtú tír ar domhain ó thaobh achair de agus an tír is mó ar domhain ó thaobh daonra de. Is í an daonlathas is mó ar domhain chomh maith.

An India
भारत (hi) ہندوستان (ur) ꠄꠘ꠆ꠒꠤꠀ (syl) भारत (mag) ভারত (bn) ভারত (as) இந்தியா (ta) भारत (mr) भारत (pi) بھارت (ur)
Bratach Armas
Aintiún	Jana Gana Mana
Mana	«Satyameva Jayate»
Siombail oifigiúil	armas na hIndia
Ainmnithe in ómós	An Iondúis
Suíomh
22° 48′ N, 83° 00′ E
Príomhchathair	Deilí Nua
Daonra
Iomlán	1,326,093,247 (2020)
• Dlús	403.4 hab./km²
Déamainm	Indiach
Teanga oifigiúil	an Hiondúis Béarla
Reiligiún	an Hiondúchas, Ioslam, an Chríostaíocht, an Saíceachas, an Búdachas agus an Jaineachas
Tíreolaíocht
Cuid de	an Áise Theas South Asian Association for Regional Cooperation (en) Comhlathas Briotanach (1947–) An Ghluaiseacht Neamhailínithe (1961–)
Achar dromchla	3,287,263 km²
• Uisce	9.5 %
Suite i nó in aice le limistéar uisce	an Mhuir Arabach, Bá Bheangál agus an tAigéan Indiach
Pointe is airde	Kanchenjunga (en) (8,586 m)
Pointe is ísle	Kuttanad (en) (−2 m)
Ar theorainn le	Neipeal Daon-Phoblacht na Síne an Indinéis Srí Lanca an Phacastáin an Bhútáin Maenmar an Bhanglaidéis an Afganastáin
Sonraí stairiúla
Leanann sé/sí	an Réimeas Briotanach, Stát Patiala, Changbhakar, Stát Panna, Stát Junagadh, Stát Dhrangadhra, Stát Khaniadhana, Stát Morvi, Stát Idar, Stát Sangri, Jeypore Estate (en) , Stát Patna, Stát Porbandar, Stát Tonk, Tripura, Stát Ajaigarh, Stát Akkalkot, Stát Alipura, Stát Alirajpur, Stát Alwar, Stát Ambliara, Angadh Estate (en) , Stát Athgarh, Stát Athmallik, Stát Aundh, Babariawad, Stát Baghal, Stát Baghat, Stát Balasinor, Balladhdarh State (en) , Stát Bamra, Stát Banganapalle, Bansda, Stát Banswara, Stát Bantva Manavadar, Stát Baoni, Stát Baraundha, Stát Baria, Stát Baroda, Stát Barwani, Stát Bashahr, Stát Basoda, Stát Bastar, Stát Baudh, Stát Beja, Stát Benares, Stát Beri, Bhaisunda, Stát Bhajji, Stát Bharatpur, Stát Bhavnagar, Stát Bhopal, Stát Bhor, Bhith Bhagwanpur State (en) , Stát Bijawar, Stát Bikaner, Stát Bonai, Stát Bundi, Stát Cambay, Stát Carnatic, Stát Chamba, Stát Charkhari, Chaube Jagirs, Stát Chhatarpur, Stát Chhota Udaipur, Stát Chhuikhadan, Stáit Chota Nagpur, Stát Chuda, Cooch Behar, Stát Cutch, Stát Danta, Darkoti, Daspalla, Datarpur, Stát Datia, Dedhrota, Stát Dewas, Dhami, Stát Dhar, Stát Dharampur, Stát Dhenkanal, Stát Dholpur, Stát Dhrol, Dhurwai, Stát Dungarpur, Stát Faridkot, Stát Gangpur, Ríocht Garhwal, Stát Gaurihar, Stát Gondal, Stát Guler, Stát Gwalior, Hasht-Bhaiya, Stát Hindol, Stát Hyderabad, Stát Indore, Stát Jafarabad, Jaipur State (en) , Stát Jaisalmer, Stát Jaitpur, Stát Jalaun, Stát Jambughoda, Stát Jamkhandi, Jammu agus an Chaismír, Stát Janjira, Stát Jaoli, Stát Jaora, Stát Jashpur, Stát Jaso, Jasrota (en) , Jaswan, Stát Jath, Stát Jawhar, Stát Jesar, Stát Jhabua, Stát Jhalawar, Stát Jhansi, Stát Jigni, Stát Jind, Stát Jobat, Jodhpur State (en) , Stát Kahlur, Stát Kalahandi, Stát Kalsia, Kamta-Rajaula, Kangra-Lambagraon, Stát Kanker, Eastát Kapshi, Stát Kapurthala, Stát Karauli, Stát Kawardha, Stát Keonjhar, Stát Keonthal, Stát Khairagarh, Stát Khandpara, Stát Kharsawan, Stát Khilchipur, Stát Kishangarh, Ríocht Cochin, Stát Kolhapur, Koriya, Stát Kota, Kotharia State, Rajasthan (en) , Kotharia State, Rajkot (en) , Stát Kothi, Kulpahar State (en) , Kumharsain State (en) , Kurundvad Junior (en) , Kurundvad Senior (en) , Kuthar, Stát Kutlehar, Stát Lakhtar, Lathi State (en) , Lawa Thikana, Limbda, Stát Limbdi, Stát Loharu, Stát Lunavada, Vallavpur State (en) , Stát Maihar, Stát Makrai, Stát Malerkotla, Stát Malpur, Manda, Stát Mandi, Ríocht Manipur, Stát Maurha, Stát Mayurbhanj, Miraj Junior (en) , Miraj Senior (en) , Stát Muhammadgarh, Stát Mohanpur, Mohrampur Jagir State (en) , Stát Mudhol, Stát Muli, Mundru State (en) , Ríocht Mysore, Stát Nabha, Stát Nagod, Stát Nandgaon, Stát Narsinghgarh, Stát Narsinghpur, Nasvadi (en) , Stát Nawanagar, Stát Nayagarh, Nazargunj, Stát Nilgiri, Stát Orchha, Stáit Chíosaí Orissa, Stát Oudh, Pahra, Stát Pal Lahara, Stát Palanpur, Stát Paldeo, Stát Palitana, Stát Patdi, Patan State, Rajasthan (en) , Pataudi, Pathari State (en) , Stát Pethapur, Stát Phaltan, Stát Piploda, Stát Pratapgarh, Stát Pudukkottai, Stát Radhanpur, Stát Raghogarh, Stát Raigarh, Stát Rairakhol, Stát Rajgarh, Stát Rajkot, Eastát Rajoli Zamindari, Stát Rajpipla, Rajpur State, Baroda (en) , Stát Rajpara, Stát Ramdurg, Stát Rampur, Stát Ranasan, Stát Ranpur, Stát Ratlam, Stát Rewa, Stát Sachin, Stát Sailana, Stát Sakti, Stát Sambalpur, Stát Samthar, Stát Sandur, Stát Sangli, Stát Sant, Stát Saraikela, Stát Sarangarh, Sardargarh Bantva, Stát Savanur, Stát Sawantwadi, Stát Shahpura, Stát Siba, Stát Sirmoor, Stok jair State (en) , Stát Sirohi, Stát Sitamau, Stát Sohawal, Somna State (en) , Stát Sonepur, Stát Suket, Tanjung Surat (en) , Stát Surgana, Stát Surguja, Stát Talcher, Stát Taraon, Ríocht Thanjavur Maratha, Stát Tigiria, Torawati, Tori Fatehpur, Thiruvithamkoor Maharajyam, Tripura, Stát Tulsipur, Kingdom of Mewar (en) , Stát Udaipur, Stát Vala, Varsoda State (en) , Stát Vijaynagar, Stát Vijaipur, Stát Vallbhapur, Stát Wadagam, Stát Wadhwan, Stát Wankaner, Umri, Tiarnas na hIndia agus Rajouli (en)
Cruthú	15 Lúnasa 1947
Eachtra thábhachtach	independence of India (en) (15 Lúnasa 1947) political integration of India (en) Emergency (en)
Saoire phoiblí	Republic Day (en) (26 Eanáir) Lá Idirnáisiúnta na nOibrithe (1 Bealtaine) Independence Day (en) (15 Lúnasa) Gandhi Jayanti (en) (2 Deireadh Fómhair)
Eagraíocht pholaitiúil
Córas rialtais	poblacht chónaidhme agus parliamentary democracy (en)
Comhlacht feidhmiúcháin	executive branch of the Government of India (en)
Comhlacht reachtach	Parlaimint na hIndia
• Uachtarán na hIndia	Rajendra Prasad (1950–1962)
• Príomh-aire na hIndia	Narendra Modi (2014–)
Údarás breithiúnach is airde	Cúirt Uachtarach na hIndia
Eacnamaíocht
OTI ainmniúil	3,150,306,834,280 $ (2021)
Airgeadra	rúipí na hIndia
Aitheantóir tuairisciúil
Lonnaithe i gcrios ama	Indian Standard Time (en) Asia/Kolkata (en)
Fearann Idirlín barrleibhéil	.in, .ભારત, .भारत, .ଭାରତ, .ਭਾਰਤ, .ভারত, .இந்தியா, .భారత్, .ভাৰত, .بھارت, .ಭಾರತ agus .ഭാരതം
Glaochód	+91
Uimhir theileafóin éigeandála	112, 100, 101, 102 agus 108
Cód tíre	IN
Eile
Suíomh gréasáin	india.gov.in

Sanasaíocht

Tagann an t-ainm "an India" ón Iondúis, atá díorthaithe ón fhocal Sean-Pheirseach Hindu, ón Sanskrit Sindhu, an t-ainm stairiúil áitiúil d'abhainn na hIondúise. Thug na sean-Ghréigigh Indoi (Ινδοί) (pobal na hIondúise) ar na hIndiaigh.

Tugtar "Bharat" ar an India freisin, i mbunreacht na hIndia agus i dteangacha na tíre. Tá an stádas céanna leis an dá fhocal. Tagann Bharat ó ainm an rí finscéalach Bharata i miotaseolaíocht na hIndia.

Tíreolaíocht

Tá imeallbhord 7,517 ciliméadar ag an India ar an Muir Arabach, ar an Aigéan Indiach agus ar Bhá Beangál. Tá teorainn aici leis an bPacastáin, Sín, Neipeal, Bútain, Banglaidéis agus le Maenmar. Tá oileán Shrí Lanca suite amach ó chósta oirdheisceart na hIndia.

Polaitíocht

Is poblacht í an India agus 29 stát agus seacht gcríoch aontais inti. Is daonlathas parlaiminteach é.

Geilleagar

Bhí an 12ú geilleagar is mó ag an India sa bhliain 2008. Cé go bhfuil geilleagar láidir eascarthach ag an tír, tá an bochtanas, an neamhlitearthacht, agus an galar fós ann mar fhadhbanna mhóra.

Teangacha na hIndia

Is stát iolraíoch ilteangach il-eitneach í an India sa lá atá inniu ann.

Tá 22 teanga oifigiúil ag an India, is iad an Hiondúis agus Béarla na príomhtheangacha atá in úsáid ag an rialtas cónaidhme. Ba í a dteanga an rud ba mhó a d’fhág na Sasanaigh ina ndiaidh san India.

Is iarchoilíneacht de chuid na Fraince í Pondicherry agus tá cúpla focal Fraincise á labhairt fós ann.

An Ghaeilge

Cé go bhfuil an chuma air ar an scéal sa chéad dul síos gur beag na cosúlachtaí atá idir Éirinn agus an Ind, tá tréithe domhain is ársa ann a cheanglaíonn an dá chultúr le chéile. Ag dul siar na mílte bliana, ba léir go raibh i bhfad níos mó rudaí i gcoitinne ann uair den tsaol idir na hÉireannaigh agus na hIndiaigh ó thaobh teanga, scéalta agus traidisiún.

Chuaigh an t-údar Manchán Magan i mbun taighde ar na nascanna atá le feiceáil inár dteanga agus ár miotaseolaíocht mar chuid dá leabhar ‘Brehons and Brahmins’.Tugann sé fa oi deara go raibh an-chuid focail mar an gcéanna leis an Ghaeilge. Ní hamháin sin, ach go dtéann na cosúlachtaí cultúrtha agus miotaseolaíochta siar sa tseanstair, agus tá macallaí ann go fóill.

Stair na hIndia

Aithníodh fo-ilchríoch na hIndia ó thaobh saibhris trádála agus saibhris cultúrtha ar feadh i bhfad. Is ann a bhí sibhialtacht ghleann na hIondúise lonnaithe agus is réigiún bhealaí trádála stairiúla agus impireachtaí stairiúil í freisin.

Tháinig ceithre reiligiún mór ón fo-ilchríoch - an Hiondúchas, an Búdachas, an Jaineachas agus an Suíceachas agus tháinig an Sóróstarachas, an Giúdachas, an Chríostaíocht agus Ioslam roimh 1000AD.

18ú haois

San 18ú haois bhí faill ag an bhFrainc ar smacht a fháil ar réimse maith den India. Má theip orthu é sin a dhéanamh ní de cheal dúthrachta agus misnigh é; arís agus arís eile chuaigh a gcuid arm i ngleic le reisimintí na Breataine, agus d’éirigh leo limistéar beag a choinneáil acu féin siar ó dheas ó Mhadras (Chennai) i dTamil Nadu.

19ú haois

Diaidh ar ndiaidh ón 18ú haois amach, nascghabh Comhlacht na hIndiacha Thoir an fo-ilchríoch agus ba choilíneacht na Ríochta Aontaithe í ó lár an 19ú haois.

Nuachtán, 1944: críochdheighilt

Jinnah (pobalóir Moslamach) agus Gandi (tugtha don aislingeacht), 1944

1947: an trasimirce is mó riamh

1940idí: Críochdheighilt, Trasimirce agus Cinedhíothú

Bhain an India a neamhspleáchas amach sa bhliain 1947. Bhí ar an mBreatain neamhspleáchas a ghéilleadh don India agus tháinig deireadh leis an Réimeas Briotanach.

Cuireadh críochdheighilt i bhfeidhm ar an Phacastáin agus India sa bhliain 1947. Bunaíodh an Phacastáin agus an India, na tíortha chomharbais. Roinneadh Puinseáb, mar a bhí, eatarthu. Sna 1940idí, bhí Muhammad Ali Jinnah ina cheannaire ar Chumann na Moslamach. Páirtí pobalach a bhí ann. Ghríosaigh óráid Jinnah an teannas ciníoch, de réir a chéile. Is cosúil gur thacaigh tromlach millteanach na Moslamach an críochdheighilt i 1947, ach ní raibh sé mar sin tamall de bhlianta roimh 1947.

Bhí Moslamaigh ina gcónaí san India le fada an lá, chomh maith le Hiondúigh agus Suícigh. Bhí an fanaiceacht chreidimh ann i gcónaí, ach bhí an teannas ag cur thar maoil i 1947.

Thug Gandhi le tuiscint go raibh sé glan i gcoinne an chríochdheighilt. Ach tá na staraí den tuairim inniu go raibh sé mí-ionraic. Bhí Gandhi réidh le teacht ar chomhréiteach. Ach ní raibh sé sásta sciar den fhreagracht a ghlacadh. Agus bhí Rialtas na Ríochta Aontaithe ag séanadh a bhfreagracht chomh maith.

Fógraíodh neamhspleáchas India ar an 15 Lúnasa 1947. Bhain an stát nua Stádas Tiarnais (Dominion Status i mBéarla) amach.

Tharla cinedhíothú le linn na tréimhse seo. Líon iomlán na marbh: 1-2 milliún b'fhéidir. Tharla trasimirce ollmhór; tugadh bata is bóthar do 12 milliún, an trasimirce is mó riamh i stair an domhain.

Siombailí náisiúnta Phoblacht na hIndia (go hoifigiúil)

An t-ainmhí náisiúnta: an eilifint
An t-éan náisiúnta
An crann náisiúnta
An bláth náisiúnta
Ainmhí na hoidhreachta náisiúnta
An mamach mara
An reiptíl náisiúnta
Mamach na hoidhreachta náisiúnta
An toradh náisiúnta
An teampall náisiúnta
An abhainn náisiúnta
An sliabh náisiúnta

Stáit

Is iad na Stáit seo a leanas ballstáit an India:

Andhra Pradesh Arunachal Pradesh Assam Biohár Chhattisgarh Goa An Ghúisearáit Haryana Himachal Pradesh Jammu agus Kashmir Jharkhand Karnataka Kerala Madhya Pradesh Maharashtra

Manipur Meghalaya Mizoram Nagaland Odisha Puinseáb Rajasthan Sikkim Tamil Nadu Telangana Tripura Uttar Pradesh Uttarakhand Beangál Thiar

Féach freisin

• Stair na hIndia