AerachAiteachGaelach

Comharghrúpa ealaíon Gaeilge is ea AerachAiteachGaelach (AAG) agus breis agus 120 ealaíontóir aiteach ann, idir scríbhneoirí, cheoltóirí, dhrámadóirí, ghrianghrafadóirí, thaibheoirí draig agus ealaíontóirí físe agus fuaime. Chuir na filí Ciara Ní É agus Eoin Mc Evoy an grúpa ar bun ag tús 2020 in Amharclann na Mainistreach, Baile Átha Cliath agus is iad an bheirt chéanna atá ag comhstiúradh an ghrúpa faoi láthair.

AerachAiteachGaelach

Sonraí
Cineál	comharghrúpa ealaíontóirí
Réimse oibre	ealaín aiteach, Ealaín LADTAIÉ+, an Ghaeilge, drámaíocht, filíocht, drag, ceabairé, ceol, gearrscannán, Scannánaíocht i nGaeilge agus coiméide
Stair
Bunaitheoir(í)	Ciara Ní É
Suíomh gréasáin	https://www.aerachaiteachgaelach.net/

Eagraíonn an grúpa ceardlanna idirghníomhacha le scríbhneoirí éagsúla. Fuair siad maoiniú ó Fhoras na Gaeilge trí Scéim na Litríochta. Is é Stiofán Ó Briain Comhordaitheoir Ceardlann AerachAiteachGaelach.

Amharclann na Mainistreach, an áit a gaireadh AAG le chéile den chéid uair

Cúlra ⁊ fís

Is í fís AAG ná "deiseanna forbartha, gréasán tacaíochta agus ardán a chur ar fáil d’ealaíontóirí LADTAIÉ+ na Gaeilge le gur féidir leo cur leis an ionadaíocht a dhéantar ar scéalta aiteacha i litríocht agus ealaíona na Gaeilge." Is mian leo freisin "a dheimhniú arís don phobal aiteach ginearálta gur féidir bheith istigh a bheith acu i bpobal na Gaeilge".

Dar le Sam Ó Fearraigh, duine de scríbhneoirí Grindr, Saghdar agus Cher, tá gá le hAAG toisc "go mbíonn muid ag titim idir an dá stól i gcónaí":

"Mionlach laistigh de mhionlach atá ionainn. I saol an Bhéarla samhlaítear an Ghaeilge - agus tá mé ag labhairt mar fhear Ghaeltachta - leis an seansaol, leis an saol traidisiúnta Caitliceach. Fiú san saol aerach agus aiteach, shílfeá go mbeadh daoine iontach leathanaigeanta [ach] bíonn claontaí áirithe ag daoine agus déanann siad talamh slán de nach bhfuil áit ag daoine aiteacha i saol na Gaeilge. Domhsa go pearsanta, bhí mé páirteach i gcúpla ócáid roimhe seo agus bím mar chineál ‘token Gael’, mar dhea, ag na hócáidí aeracha; agus b’fhéidir mar ‘token aerachán’ ag na hócáidí Gaelacha."

Luann siad an tábhacht a bhaineann le healaíontóirí aiteacha eile atá "tar éis cur le litríocht agus filíocht aiteach na Gaeilge" leis na blianta" cheana féin, mar shampla Micheál Ó Conghaile a scríobh Sna Fir in 1999. San úrscéal sin faoi Chonamarach óg aerach, caoineann an príomhcharachtar easpa scéalta faoi dhaoine dá leithéid a bheith le léamh aige.

“

Thuigfinn ansin gur bhain an litríocht liom féin go díreach, go mba chuid díom féin agus de mo chúlra féin í, go mba dhaoine mar mé féin a bhí sna carachtair a mbeadh orm aistí a scríobh fúthu. Gur roinn muid na mothúcháin chéanna i leith an ghrá… Ach níor roinn. Cá raibh fáil agamsa i litríocht na Gaeilge ar bheirt fhear agus iad ag spallaíocht le chéile ag tórramh nó oíche airneáin nó lá pátrúin, ag titim i ngrá lena chéile agus ag gáire go hard. Nó dul amach mar lánúin, fiú ar an gcúlráid, ní áirím ag caitheamh saol fada sona sásta le chéile: ‘Mhair siad go sona sásta as sin amach. Má tá bréag ann, bíodh.’ Cá raibh siad?

”

Tionscadail

An Drámaíocht

Tá le maíomh ag lucht na n-amharclann in AAG gur "i réimse na drámaíochta is mó atá an grúpa tar éis bláthú" agus "os cionn 1,500 duine tar éis freastal" ar na drámaí atá curtha i láthair acu go dtí seo.

Is léiriúcháin de chuid AAG iad Idir Mise agus Craiceann do Chluaise, Grindr, Saghdar agus Cher, agus An Chos Eile (le Seán Mac Dhonnagáin).

An Bál Aiteach

Eagraíonn Queercal Comhrá BhÁC agus AAG an Bál Aiteach as lámha a chéile i gClub an Chonartha do Bhród BhÁC gach bliain ó 2022 i leith, oíche a áirítear mar "an t-imeacht is galánta agus is glioscarnaí sa mbliain do phobal LADTAIÉ+ na Gaeilge."

Is é bunús na mbál aiteach ná oícheanta ceiliúrtha a bhíodh ar siúl in Harlem sna 1980í ina dtiocfadh daoine ón bpobal gorm/dubh agus an pobal Meiriceánach Laidineach i láthair "le dul in iomaíocht i gcoinne a chéile i gcatagóirí éagsúla agus iad gléasta de réir téama ar leith. [...] Tá an spraoi lárnach sna himeachtaí pobail seo agus tá leigheas iontu freisin do dhaoine aiteacha a d’fhulaing go ciúin ar feadh na mblianta." Luaitear tábhacht faoi leith leo do phobal aiteach na Gaeilge nó is annamh go bhféadfá "tagairtí a dhéanamh do Ru Pual agus Ros na Rún san anáil chéanna agus go dtuigfí go hiomlán duit."

Bhí Bál Aiteach 2024 ar siúl ar 22 Meitheamh agus ba iad na téamaí i mbliana ná "ExtravaGeansaí", "Dathanna an Chøntae", "Drag Caoineadh", agus "TG Leathair".

D'eagraigh an dá ghrúpa chéanna cóisir ag an gceann eile den bhliain freisin in 2023, An Gala Aiteach i Mí na Nollag.

Greann

Craoladh "Cluiche Snatch" mar chuid de Bhród 2021 ar leathanach YouTube AAG i gcomhar leis an Queercal Comhrá. Bhí cead ag iarrthóirí nach raibh bainteach le ceachtar eagraíocht páirt a ghlacadh ann ach cur isteach air roimh ré.

Is éard a bhí ann ná cluiche tobchumadóireachta grinn "ina ngléasann na rannpháirtithe mar charachtair cháiliúla agus ina bhfreagraíonn siad ceisteanna éadroma seafóideacha líon-an-bhearna." Bhí sé bunaithe ar mhír mhór den tsraith cháiliúil Ru Paul's Drag Race, a dhéanann scigaithris aiteach den seó cluichí Meiriceánach The Match Show.

Ar na hiomaitheoirí bhí Dean Farrell a rinne scigaithris de Chaitríona Pháidín ó Chré na Cille, Eoin P. Ó Murchú a chuir Fionn mac Cumhaill i láthair mar mhac léinn ó Choláiste Eoin, Jade Pepper agus í mar Cruella de Vil, Kitty Ní Houlihán mar Nadine Coyle, agus Rút Ní Theimhneáin faoi chló Kim Kardashian. Kevin Johnston a léirigh an seó agus bhí sé ina moltóir freisin. "Hugh Paul" Mac Giolla Chearra a chuir i láthair é, bhí Hilary Bowen-Walsh ina moltóir, Eoin Mc Evoy a bhí ina eagarthóir air, agus thug Ciara Ní É agus Seán Grennan comhairle agus ceisteanna faoi seach.

Thuil an clár ard-mholadh ó Antoin Beag Ó Colla. Eisíodh baisc gifeanna ó Chluiche Snatch 2021 le n-úsáid ar na meáin sóisialta.

Féilte

Is minic baill d'AAG ag eagrú imeachtaí Bród ag Féile na Gealaí, an fhéile champála cheoil a bhíonn ar bun i Mí an Mheithimh.

An tInbhear, Cléire

Tionscadal Cónaitheachta 2024 ar Oileán Chléire

I mí na Nollag 2023, d'fhógair AAG comhfhiontar idir iad féin agus Mheitheal Chléire chun sparánachtaí cónaitheachta a chur ar fáil d'ealaíontóirí le tabhairt fúthu ar Oileán Chléire ar feadh 10 lá agus obair ealaíona idir lámha acu trí Ghaeilge. Bhí sé i gceist go gcuiridís torthaí a saothair i láthair mhuintir an oileáin ag deireadh na tréimhse sin. Ghlac siad inspioráid ó Afra-Thodhchaíochas leithéidí N.K. Jemisin, Octavia E. Butler, Jean-Michel Basquiat agus Ellen Gallagher agus téama an tionscadail á roghnú acu: An Todhchaíochas Gaelach.

“

Is iomaí duine a chreideann nach bhfuil aon todhchaí amach roimh an nGaeilge ach oiread. Tuigimidne a labhraíonn í go mbeidh, áfach, fad is beo dúinn féin agus fad is beo dár n-ealaín. Ach cén todhchaí í sin? Cén chuma atá uirthi? Conas is féidir leis an ealaín an todhchaí sin a shamhlú, a léiriú, a fhíorú?

”

Fógraíodh buaiteoirí na sparánachtaí i Mí Feabhra 2024 agus chuaigh na healaíontóirí i isteach ar Oileán Chléire i Mí an Mhárta.

Meitheal Téarmaíochta agus Aistriúcháin

Chuir AAG glaoch ar léiriú spéise amach i Mí an Mhárta, iad ag iarraidh grúpa daoine a chur le chéile "le focail a bhailiú agus a chumadh, paimfléid eolais a aistriú agus a scaipeadh, agus an Ghaeilge a áitiú ar bhealach comhintinneach." Ar na téamaí a luadh leis tá "caint na sráide/béal an phobail, meabhairshláinte, il-leannánachas, salachar cainte, teoiric na haiteachta, acmhainní téarmaíochta agus cúrsaí LADTAIÉ+".

Gradaim

"Ainmníodh an dráma Grindr, Saghdar agus Cher i dtrí chatagóir i ngradaim IDGTF 2023, an chéad bhliain ar léiríodh dráma iomlán i nGaeilge mar chuid den fhéile." Is iad sin Gradam Oscar Wilde (feabhas scríbhneoireachta), Gradam Doric Wilson (idirphlé idir chultúir leis an amharclannaíocht) agus Gradam Eva Gore-Booth (feabhas aisteoireachta i ról baineann; Ciara Ní É a ainmníodh).

In 2023, chrú AAG duais "i gcatagóir na nEalaíon agus na Siamsaíochta i ngradaim náisiúnta LADTA na nGALAS, éacht d'eagraíocht Ghaeilge agus iad san iomaíocht le grúpaí agus taibheoirí sa dá theanga ó cheann ceann na tíre"

Chrú An Chos Eile le Seán Mac Donnagáin duais i gComórtais Liteartha an Oireachtais sa chatagóir Dráma Aonghnímh in 2023.

Féach Freisin

• An Todhchaíochas Gaelach
• REIC
• Gaeilgeoirí Aeracha Aontaithe (GAA)
• Queercal Comhrá Bhaile Átha Cliath
• Na Gaeil Aeracha
• Aeracha Uladh
• Bród na Gaeltachta

Léitheoireacht Bhreise

• Ní Mhuircheartaigh, Éadaoin, Ní Ghairbhí, Róisín, agus Ó Liatháin, Pádraig (eag.) (2021) Ó Chleamairí go Ceamaraí: Drámaíocht agus Taibhealaíona na Gaeilge faoi chaibidil. Baile Átha Cliath: Cló Léann na Gaeilge. [xxx + 342 lch]
• Mac Risteaird, Seán (eag.) (2023) ‘Móreagrán Aiteach’. Comhar, 83 (06).

Naisc sheachtracha

• Imeachtaí le teacht
• Ticéid
• Leathanach Instagram AAG
• Cainéal YouTube AAG
• Cluiche Snatch 2021
• Mír ar AAG ó Mheon Eile
• Mír ar Ghrindr, Saghdar agus Cher le Molscéal
• Ailt in GCN, eagrán 362, 378, 380