An Clog

Tá an Clog ar cheann de na réaltbhuíonta is doiléire atá le feiceáil ar an leathsféar neamhaí theas. Is é Horologium, a chiallaíonn "clog", an t-ainm Laidine a thugtar air.

An Clog

an Clog
Ainm Laidine (IAU)	Horologium
Nod	Hor
Ginideach Laidine	Horologii
Siombalaíocht	Clog urláir
Dronairde	3 h
Diallas	−60°
Achar	249 céim cearnach Céim 58ú
Líon na réaltaí (amharcmhéid < 3)	0
Réalta is gile	α Horologii (méid 3.85)
Réaltbhuíonta ar theorainn leista	an Abhainn an Phéist Bheag an Líontán an Colgán an Siséal
Infheicthe sna leithid idir +20° agus −90° Sárfheicthe i rith na míosa seo: Nollaig an infheictheacht is fearr

Príomhghnéithe

• R Hor: réalta Mira Ceti

Réada suntasacha domhainspéire

• NGC 1261: réaltbhraisle chruinneogach

• AM 1: réaltbhraisle chruinneogach; ceaptar gur réaltbhraisle idir-réaltrach í seo

Stair

Ba é an réalteolaí Francach an tAb Nicolas Louis de Lacaille a chruthaigh réaltbhuíon an Chloig. Chaith Lacaille na blianta 1751 agus 1752 san Afraic Theas agus é ag clárú réaltaí an leathsféir theas. Bhí beagnach 10,000 réalta agus 42 réada domhainspéire ar an léarscáil neamhaí a rinne sé ag an am sin. Tháinig amach an chéad eagrán sa bhliain 1756 ach ní raibh ann ach plánaisféar agus é sa teanga Fraincise. Níor foilsíodh an chatalóg iomlán agus eagrán deifnídeach an phlánaisféir go dtí an bhliain 1763, bliain amháin tar éis bhás Lacaille. Coelum Australe Stelliferum an t-ainm a thug Lacaille ar an leabhar seo. San eagrán seo, d'aistrigh sé na hainmneacha ón bhFraincis go dtí an Laidin, agus chuir sé trí réaltbhuíon na Cíle, na Seolta agus Dheireadh na Loinge in áit Argo Navis (nó Le Navire, mar a thug sé air sa chéad eagrán).

Le linn dó a bheith ag cur i gclár na réaltaí theas, chum Lacaille ceithre réaltbhuíon déag chun áiteanna éigin i ndeisceart na spéartha a líonadh nach raibh a lán réaltaí iontu – agus an Clog ina measc (féach an bosca thíos). Sa lá atá inniu ann glacann an an tAontas Réalteolaíoch Idirnáisiúnta (ARI) le gach ceann de na réaltbhuíonta sin; agus glactar freisin leis na trí réaltbhuíon a rinne Lacaille as an Long.

Ar dtús thug Lacaille an t-ainm Fraincise l'Horloge ar an réaltbhuíon seo, ainm a d'aistrigh se go dtí an Laidin mar Horologium Oscillitorium ar Coelum Australe Stelliferum, le honóir do Christiaan Huygens, an t-eolaí Ollannach a d'fhionn an clog luascadáin. Idir sin is tráthas giorraíodh an t-ainm ag an Aontas Réalteolaíoch Idirnáisiúnta chun é a dhéanamh níos lú foclach.

Miotaseolaíocht

Ós rud é nár cruthaíodh réaltbhuíon an Chloig go dtí an 18ú haois, níl aon bhaint aici le miotaseolaíocht an tSeansaoil. Lena chois sin, ní bhaineann aon mhiotaseolaíocht leis an réaltbhuíon seo ós rud é gur scoir Lacaille den thraidisiún sin ar dá réir a d'ainmnítí na réaltbhuíonta as carachtair mhiotaseolaíocha; ina áit sin roghnaigh sé go formhór ainmneacha uirlisí a úsáidtear sna heolaíochtaí.

Naisc sheachtracha

• Yale Bright Star Catalog
• an Clog ar shuíomh Robin Gatter Curtha i gcartlann 2006-05-26 ar an Wayback Machine
• Star Tales de chuid Ian Ridpath
• an Clog agus miotaseolaíocht an Domhain Curtha i gcartlann 2006-05-09 ar an Wayback Machine
• an Clog ar shuíomh Richard Dibon-Smith
• Peoria Astronomical Society: an Clog Curtha i gcartlann 2006-04-22 ar an Wayback Machine
• The Deep Photographic Guide to the Constellations: an Clog

Tagairtí

• Burnham, Robert Jr. (1966, 1978). Burnham's Celestial Handbook: An Observer's Guide to the Universe Beyond the Solar System, v.2. General Publishing Company, Ltd., Toronto. ISBN 0-486-23673-0.