2014

Bliain choitianta ab ea an bhliain 2014. (MMXIV)

• Bliain Shíneach (31 Eanáir) 馬 (capall)

An taiscéalaí Philae ón spásárthach Rosetta ar tí tuirlingt ar an gcoiméad 67P. (Ríomhshamhail ó scannán)

Eachtraí

Eanáir

• 1 Eanáir – Ghlac an Laitvia an tEoró mar airgeadra oifigiúil.

Feabhra

• Feabhra-Leanúnach - Thosaigh an eipidéim víreas Ebola san Afraic, ag galrú níos mó ná 18,000 duine agus ag marú ar a laghad 6,000 daoine.
• 7 Feabhra – Osclaíodh na 22ú hOilimpeacha Geimhridh i Sochi, Cónaidhm na Rúise.
• 13 Feabhra - D'éirigh An Bheilg ina chéad tír chun eotanáis dhleathach a cheadú.
• 28 Feabhra – Tháinig deireadh leis na 22ú hOilimpeacha Geimhridh in Sochi.

Márta

• 5 Márta - Bhris Nicolás Maduro, uachtarán Veiniséala, naisc thaidhleoireachta agus polaitiúla le Panama, ag cásadh le Panama comhcheilg i gcoinne an rialtais Veiniséalaigh.
• 8 Márta - Chuaigh Eitilt 370 Aerlíne na Malaeisia, aerthárach faoi bhealach go Béising ó Kuala Lumpur as ramharc agus é ag dul thar Murascaill na Téalainne le 239 duine ar bord. Meastar gur thuairteáil an t-aerthárach isteach san Aigéan Indiach.

• 15 Márta – Bhuaigh Éire Comórtas na Sé Náisiún (rugbaí).
• 16 Márta - Tionóladh reifreann ar stádas na Crimé.

Bealtaine

• 10 Bealtaine – Bhuaigh Conchita Wurst as an Ostair Comórtas Amhránaíochta na hEoraifíse leis an amhrán Rise Like a Phoenix.
• 28 Bealtaine – D'éirigh Éamon Mac Giollamóir mar cheannaire Pháirtí an Lucht Oibre.
• Bealtaine – Tuilte in Oirdheisceart na hEorpa.

Meitheamh

• 12 Meitheamh – 13 Iúil – Corn FIFA an Domhain 2014 ar siúl sa Bhrasaíl. Bhuaigh An Ghearmáin an comórtas.
• 19 Meitheamh – D'éirígh Rí Juan Carlos I na Spáinne as i bhfabhar a mhic Felipe VI.

Iúil

• 8 Iúil – Chuir an rialtas Iosraelach tús le "Operation Protective Edge", ionsaí ar an Stráice Gaza.
• 17 Iúil:
  • Lámhaíodh eitleán Malaeisiach (Malaysia Airlines Flight 17) síos san Úcráin. Fágadh 298 daoine marbh.
  • Lean an chorraíl ar aghaidh sa Phalaistín mar gheall ar an ionsaí talún i nGaza.

Meán Fómhair

An Bolcán Bárðarbunga agus é ag briseadh amach ar 4 Meán Fómhair 2014 san Íoslainn.

Samhain

• 3 Samhain – hOsclaíodh One World Trade Center i gNua-Eabhrac.
• 12 Samhain – Thuirling Philae, taiscéalaí ón spásárthach Rosetta ar an gcoiméad 67P, an chéad uair a rinneadh árthach a chur ar choimeád.

Is é One World Trade Center, a osclaíodh i mí na Samhna, 2014, an foirgneamh is airde sa leathchruinne thiar.

Básanna

• 11 Eanáir — Airiél Searón, 85, polaiteoir Iosraelach (r. 1928)
• 15 Eanáir — Roger Lloyd Pack, aisteoir Briotanach
• 27 Eanáir — Pete Seeger, ceoltóir agus gníomhaí polaitiúil Meiriceánach (r. 1919)
• 1 Feabhra — Maximilian Schell, aisteoir Eilvéiseach
• 2 Feabhra — Philip Seymour Hoffman, aisteoir Meiriceánach (r. 1967)
• 8 Feabhra — Finbarr Dwyer, ceoltóir Éireannach
• 10 Feabhra — Shirley Temple, aisteoir Meiriceánach (r. 1928)
• 14 Márta — Tony Benn, polaiteoir Briotanach (r. 1925)
• 25 Márta — Nicky McFadden, polaiteoir Éireannach agus Teachta Dála (r. 1962)
• 6 Aibreán — Mickey Rooney, aisteoir scannán Meiriceánach
• 17 Aibreán — Gabriel García Márquez, scríbhneoir ón gColóim (r. 1927)
• 20 Aibreán — Rubin "Hurricane" Carter, dornálaí meánmheáchain Meiriceánach (r. 1937)
• 29 Aibreán — Bob Hoskins, aisteoir Sasanach (r. 1942)
• 4 Bealtaine — Dick Ayers, ealaíontóir
• 6 Bealtaine — Jimmy Ellis, dornálaí Meiriceánach
• 17 Bealtaine — Gerald Maurice Edelman, bithcheimicí a saolaíodh i Nua-Eabhrac (r. 1929)
• 25 Bealtaine — Matthew Saad Muhammad, dornálaí Meiriceánach
• 28 Bealtaine — Maya Angelou, file agus údar Meiriceánach
• 29 Bealtaine — Christine Charbonneau, amhránaí agus scríbhneoir Ceanadach (r. 1943)
• 31 Bealtaine — Joseph Dowling, polaiteoir Éireannach
• 4 Meitheamh — Sydney Templeman, breitheamh Briotanach
• 9 Meitheamh — Anna Hyland, bean rialta agus múinteoir Éireannach
• 15 Meitheamh — Casey Kasem, aisteoir Meiriceánach (r. 1932)
• 24 Meitheamh — Eli Wallach, aisteoir Meiriceánach (r. 1915)
• 27 Meitheamh — Bobby Womack, amhránaí agus ceoltóir Meiriceánach
• 13 Iúil — Nadine Gordimer, scríbhneoir Afracach Deisceartach (r. 1923)
• 19 Iúil — James Garner, aisteoir Meiriceánach (r. 1928)
• 11 Lúnasa — Robin Williams, aisteoir Meiriceánach (r. 1951)
• 21 Lúnasa — Ailbhe Mac Raghnaill, 8ú Taoiseach (r. 1932)
• 24 Lúnasa – Richard Attenborough, aisteoir Sasanach (r. 1923)
• 25 Lúnasa – John Bardon, aisteoir Sasanach (r. 1939)
• 30 Lúnasa – Martin Lewis Perl, fisiceoir Meiriceánach (r. 1927)
• 2 Meán Fómhair — James White, polaiteoir Éireannach
• 4 Meán Fómhair – Joan Rivers, aisteoir agus fuirseoir Meiriceánach (r. 1933)
• 10 Meán Fómhair – Richard Kiel, aisteoir Meiriceánach (r. 1939)
• 11 Meán Fómhair – Donald Sinden, aisteoir Sasanach (r. 1923)
• 12 Meán Fómhair – Ian Paisley, polaiteoir agus eaglaiseach i dTuaisceart Éireann (r. 1926)
• 21 Meán Fómhair – Gough Whitlam, an t-aonú Príomh-Aire is fiche ar an Astráil (r. 1916)
• 19 Deireadh Fómhair — Lynda Bellingham, ban-aisteoir Briotanach
• 10 Samhain – Jovian, aisteoir Meiriceánach (r. 1994)
• 17 Samhain — Jimmy Ruffin, ceoltóir Meiriceánach
• 5 Nollaig – Jackie Healy-Rae, polaiteoir Éireannach as Ciarraí (r. 1931)
• 16 Nollaig – Ernie Terrell, dornálaí Meiriceánach (r. 1939)
• 22 Nollaig – Joe Cocker, ceoltóir Sasanach (r. 1944)
• 30 Nollaig — Luise Rainer, ban-aisteoir Meiriceánach
• 31 Nollaig — Edward Herrmann, aisteoir agus stiúrthóir Meiriceánach

Duaiseanna Nobel

• Síocháin – Kailash Satyarthi, Malala Yousafzai
• Fisic – Isamu Akasaki, Hiroshi Amano, Shuji Nakamura
• Ceimic – Eric Betzig, Stefan Hell, William Moerner
• Eacnamaíocht – Jean Tirole
• Leigheas – John O'Keefe, May-Britt Moser, Edvard Moser
• Litríocht – Patrick Modiano

Spórt

• 7 Feabhra–28 Feabhra – Thóg Cluichí Oilimpeacha an Gheimhridh 2014 ar siúl in Sochi, Cónaidhm na Rúise.
• 12 Meitheamh – Thosaigh Corn FIFA an Domhain 2014 ar siúl sa Bhrasaíl. Bhuaigh an Ghearmáin an comórtas.
• 13 Iúil – Bhuaigh an Ghearmáin Corn FIFA an Domhain 2014.
• 4 Meán Fómhair – Bhuaigh Ciarrai Craobh Shinsear Peile na hÉireann.
• 4 Meán Fómhair – Bhuaigh Cill Chainnigh Craobh Shinsear Iomána na hÉireann.

Scannáin

• 27 Meitheamh – Mrs. Brown's Boys D'Movie
• 5 Samhain – Interstellar
• 7 Samhain – Big Hero 6