Prótacal Kyoto, 1997

Prótacal Kyoto, 1997
Cineál	environmental protocol (en)
Ainmnithe in ómós	Kyoto
Cuid de	Creat-Choinbhinsiún na Naisiún Aontaithe maidir leis an Athrú Aeráide
Dáta na bliana	Nollaig 11, 1997
Údar	Náisiúin Aontaithe
Daingniú	An Afganastáin (Márta 25, 2013); An Albáin (Aibreán 1, 2005); An Ailgéir (Feabhra 16, 2005); Angóla (Bealtaine 8, 2007); Antigua agus Barbúda (Samhain 3, 1998); An Airgintín (Meán Fómhair 28, 2001); An Airméin (Aibreán 25, 2003); An Astráil (Nollaig 12, 2007); An Ostair (Bealtaine 31, 2002); An Asarbaiseáin (Meán Fómhair 28, 2000); Na Bahámaí (Aibreán 9, 1999); Bairéin (Eanáir 31, 2006); An Bhanglaidéis (Deireadh Fómhair 22, 2001); Barbadós (Lúnasa 7, 2000); An Bhealarúis (Lúnasa 26, 2005); An Bheilg (Bealtaine 31, 2002); An Bheilís (Meán Fómhair 26, 2003); Beinin (Feabhra 25, 2002); An Bhútain (Lúnasa 26, 2002); An Bholaiv (Samhain 30, 1999); An Bhoisnia-Heirseagaivéin (Aibreán 16, 2007); An Bhotsuáin (Lúnasa 8, 2003); An Bhrasaíl (Lúnasa 23, 2002); Brúiné (Lúnasa 20, 2009); An Bhulgáir (Lúnasa 15, 2002); Buircíne Fasó (Márta 31, 2005); An Bhurúin (Deireadh Fómhair 18, 2001); Rinn Verde (Feabhra 10, 2006); An Chambóid (Lúnasa 22, 2002); Camarún (Lúnasa 28, 2002); Ceanada (Nollaig 17, 2002); Poblacht na hAfraice Láir (Márta 18, 2008); Sead (Lúnasa 18, 2009); An tSile (Lúnasa 26, 2002); Daon-Phoblacht na Síne (Lúnasa 30, 2002); An Cholóim (Samhain 30, 2001); Oileáin Chomóra (Aibreán 10, 2008); Poblacht an Chongó (Feabhra 12, 2007, Márta 23, 2005); Cósta Ríce (Lúnasa 9, 2002); An Cósta Eabhair (Aibreán 23, 2007); An Chróit (Bealtaine 30, 2007); Cúba (Aibreán 30, 2002); An Chipir (Iúil 16, 1999); Poblacht na Seice (Samhain 15, 2001); An Chóiré Thuaidh (Aibreán 27, 2005); An Danmhairg (Bealtaine 31, 2002); Diobúití (Márta 12, 2002); Doiminice (Eanáir 25, 2005, Feabhra 12, 2002); Eacuadór (Eanáir 13, 2000); An Éigipt (Eanáir 12, 2005); An tSalvadóir (Samhain 30, 1998); An Ghuine Mheánchriosach (Lúnasa 16, 2000); An Eiritré (Iúil 28, 2005); An Eastóin (Deireadh Fómhair 14, 2002); Ríocht Esuaitíní (Eanáir 13, 2006); An Aetóip (Aibreán 14, 2005); An tAontas Eorpach (Bealtaine 31, 2002); Fidsí (Meán Fómhair 17, 1998); An Fhionlainn (Bealtaine 31, 2002); Frainc (Bealtaine 31, 2002); An Ghabúin (Nollaig 12, 2006); An Ghaimbia (Meitheamh 1, 2001); An tSeoirsia (Meitheamh 16, 1999); An Ghearmáin (Bealtaine 31, 2002); Gána (Bealtaine 30, 2003); An Ghréig (Bealtaine 31, 2002); Grenada (Lúnasa 6, 2002); Guatamala (Deireadh Fómhair 5, 1999); An Ghuine (Meán Fómhair 7, 2000, Samhain 18, 2005, Márta 28, 2002); An Ghuáin (Lúnasa 5, 2003); Háítí (Iúil 6, 2005); Hondúras (Iúil 19, 2000); An Ungáir (Lúnasa 21, 2002); An Íoslainn (Bealtaine 23, 2002); An India (Lúnasa 26, 2002); An Indinéis (Nollaig 3, 2004); An Iaráin (Lúnasa 22, 2005); An Iaráic (Iúil 28, 2009); Éire (Bealtaine 31, 2002); Iosrael (Márta 15, 2004); Iodáil (Bealtaine 31, 2002); Iamáice (Meitheamh 28, 1999); An tSeapáin (Meitheamh 4, 2002); An Iordáin (Eanáir 17, 2003); An Chasacstáin (Meitheamh 19, 2009); An Chéinia (Feabhra 25, 2005); Cireabaití (Meán Fómhair 7, 2000); Cuáit (Márta 11, 2005); An Chirgeastáin (Bealtaine 13, 2003); Laos (Feabhra 6, 2003); An Laitvia (Iúil 5, 2002); An Liobáin (Samhain 13, 2006); Leosóta (Meán Fómhair 6, 2000); An Libéir (Samhain 5, 2002); An Libia (Lúnasa 24, 2006); Lichtinstéin (Nollaig 3, 2004); An Liotuáin (Eanáir 3, 2003); Lucsamburg (Bealtaine 31, 2002); Madagascar (Meán Fómhair 24, 2003); An Mhaláiv (Deireadh Fómhair 26, 2001); An Mhalaeisia (Meán Fómhair 4, 2002); Oileáin Mhaildíve (Nollaig 30, 1998); Mailí (Márta 28, 2002); Málta (Samhain 11, 2001); Oileáin Marshall (Lúnasa 11, 2003); An Mháratáin (Iúil 22, 2005); Oileán Mhuirís (Bealtaine 9, 2001); Meicsiceo (Meán Fómhair 7, 2000); Stáit Chónaidhme na Micrinéise (Meitheamh 21, 1999); Monacó (Feabhra 27, 2006); An Mhongóil (Nollaig 15, 1999); Montainéagró (Meitheamh 4, 2007); Maracó (Eanáir 25, 2002); Poblacht Mhósaimbíc (Eanáir 18, 2005); Maenmar (Lúnasa 13, 2003); An Namaib (Meán Fómhair 4, 2003); Nárú (Lúnasa 16, 2001); Neipeal (Meán Fómhair 16, 2005); Ríocht na hÍsiltíre (Bealtaine 31, 2002); An Nua-Shéalainn (Nollaig 19, 2002); Nicearagua (Samhain 18, 1999); An Nígir (Meán Fómhair 30, 2004, Nollaig 10, 2004); Niue (Bealtaine 6, 1999); An Mhacadóin Thuaidh (Samhain 18, 2004); An Iorua (Bealtaine 30, 2002); Óman (Eanáir 19, 2005); An Phacastáin (Eanáir 11, 2005); Palau (Nollaig 10, 1999); Panama (Márta 5, 1999); Paragua (Lúnasa 27, 1999); Peiriú (Meán Fómhair 12, 2002); Na hOileáin Fhilipíneacha (Samhain 20, 2003); An Pholainn (Nollaig 13, 2002); An Phortaingéil (Bealtaine 31, 2002); Catar (Eanáir 11, 2005); An Chóiré Theas (Samhain 8, 2002); An Mholdóiv (Aibreán 22, 2003); An Rómáin (Márta 19, 2001); An Rúis (Samhain 18, 2004); Ruanda (Iúil 22, 2004); Samó (Samhain 27, 2000); San Mairíne (Aibreán 28, 2010); São Tomé agus Príncipe (Aibreán 25, 2008); An Araib Shádach (Eanáir 31, 2005); An tSeineagáil (Iúil 20, 2001); An tSeirbia (Deireadh Fómhair 19, 2007); Na Séiséil (Iúil 22, 2002); Siarra Leon (Samhain 10, 2006); Singeapór (Aibreán 12, 2006); An tSlóvaic (Bealtaine 31, 2002); An tSlóivéin (Lúnasa 2, 2002); Oileáin Sholamón (Márta 13, 2003); An tSomáil (Iúil 26, 2010); An Afraic Theas (Iúil 31, 2002); An Spáinn (Bealtaine 31, 2002); Srí Lanca (Meán Fómhair 3, 2002); San Críostóir-Nimheas (Aibreán 8, 2008); San Lucia (Lúnasa 20, 2003); San Uinseann agus na Greanáidíní (Nollaig 31, 2004); An tSúdáin (Samhain 2, 2004); Suranam (Meán Fómhair 25, 2006); An tSualainn (Bealtaine 31, 2002); An Eilvéis (Iúil 9, 2003); An tSiria (Eanáir 27, 2006); An Táidsíceastáin (Nollaig 29, 2008); An Téalainn (Lúnasa 28, 2002); An Tíomór Thoir (Deireadh Fómhair 14, 2008); Tóga (Iúil 2, 2004); Tonga (Eanáir 14, 2008); Oileán na Tríonóide agus Tobága (Eanáir 28, 1999); An Túinéis (Eanáir 22, 2003); An Tuirc (Bealtaine 28, 2009); An Tuircméanastáin (Eanáir 11, 1999); Túvalú (Samhain 16, 1998); Uganda (Márta 25, 2002); An Úcráin (Aibreán 12, 2004); Aontas na nÉimíríochtaí Arabacha (Eanáir 26, 2005); An Tansáin (Lúnasa 26, 2002); Stáit Aontaithe Mheiriceá (Samhain 12, 1998); Uragua (Feabhra 5, 2001); An Úisbéiceastáin (Deireadh Fómhair 12, 1999); Vanuatú (Iúil 17, 2001); Veiniséala (Feabhra 18, 2005); Vítneam (Meán Fómhair 25, 2002); Poblacht Éimin (Meán Fómhair 15, 2004); An tSaimbia (Iúil 7, 2006); An tSiombáib (Meitheamh 30, 2009)
Dáta foilsithe	Nollaig 10, 1997
Coming into force (en)	Feabhra 16, 2005
Suíomh	Kyoto, An tSeapáin; Doha, Catar
Sínitheoir	Antigua agus Barbúda (Márta 16, 1998); An Airgintín (Márta 16, 1998); An Astráil (Aibreán 29, 1998); An Ostair (Aibreán 29, 1998); An Bheilg (Aibreán 29, 1998); An Bholaiv (Iúil 9, 1998); An Bhrasaíl (Aibreán 29, 1998); An Bhulgáir (Meán Fómhair 18, 1998); Ceanada (Aibreán 29, 1998); An tSile (Meitheamh 17, 1998); Daon-Phoblacht na Síne (Bealtaine 29, 1998); Cósta Ríce (Aibreán 27, 1998); An Chróit (Márta 11, 1999); Cúba (Márta 15, 1999); Poblacht na Seice (Samhain 23, 1998); An Danmhairg (Aibreán 29, 1998); Eacuadór (Eanáir 15, 1999); An Éigipt (Márta 15, 1999); An tSalvadóir (Meitheamh 8, 1998); An Eastóin (Nollaig 3, 1998); An tAontas Eorpach (Aibreán 29, 1998); Fidsí (Meán Fómhair 17, 1998); An Fhionlainn (Aibreán 29, 1998); Frainc (Aibreán 29, 1998); An Ghearmáin (Aibreán 29, 1998); An Ghréig (Aibreán 29, 1998); Guatamala (Iúil 10, 1998); Hondúras (Feabhra 25, 1999); An Indinéis (Iúil 13, 1998); Éire (Aibreán 29, 1998); Iosrael (Nollaig 16, 1998); Iodáil (Aibreán 29, 1998); An tSeapáin (Aibreán 28, 1998); An Chasacstáin (Márta 12, 1999); An Laitvia (Nollaig 14, 1998); Lichtinstéin (Meitheamh 29, 1998); An Liotuáin (Meán Fómhair 21, 1998); Lucsamburg (Aibreán 29, 1998); An Mhalaeisia (Márta 12, 1999); Oileáin Mhaildíve (Márta 16, 1998); Mailí (Eanáir 27, 1999); Málta (Aibreán 17, 1998); Oileáin Marshall (Márta 17, 1998); Meicsiceo (Meitheamh 9, 1998); Stáit Chónaidhme na Micrinéise (Márta 17, 1998); Monacó (Aibreán 29, 1998); Ríocht na hÍsiltíre (Aibreán 29, 1998); An Nua-Shéalainn (Bealtaine 22, 1998); Nicearagua (Iúil 7, 1998); An Nígir (Deireadh Fómhair 23, 1998); Niue (Nollaig 8, 1998); An Iorua (Aibreán 29, 1998); Panama (Meitheamh 8, 1998); An Ghuine (Márta 2, 1999); Paragua (Lúnasa 25, 1998); Peiriú (Samhain 13, 1998); Na hOileáin Fhilipíneacha (Aibreán 15, 1998); An Pholainn (Iúil 15, 1998); An Phortaingéil (Aibreán 29, 1998); An Chóiré Theas (Meán Fómhair 25, 1998); An Rómáin (Eanáir 5, 1999); An Rúis (Márta 11, 1999); Samó (Márta 16, 1998); Na Séiséil (Márta 20, 1998); An tSlóvaic (Feabhra 26, 1999); An tSlóivéin (Deireadh Fómhair 21, 1998); Oileáin Sholamón (Meán Fómhair 29, 1998); An Spáinn (Aibreán 29, 1998); San Lucia (Márta 16, 1998); San Uinseann agus na Greanáidíní (Márta 19, 1998); An tSualainn (Aibreán 29, 1998); An Eilvéis (Márta 16, 1998); An Téalainn (Feabhra 2, 1999); Oileán na Tríonóide agus Tobága (Eanáir 7, 1999); An Tuircméanastáin (Meán Fómhair 28, 1998); Túvalú (Samhain 16, 1998); An Úcráin (Márta 15, 1999); Uragua (Iúil 29, 1998); An Úisbéiceastáin (Samhain 20, 1998); Vítneam (Nollaig 3, 1998); An tSaimbia (Lúnasa 5, 1998)
Taisce	Ard-Rúnaí na Náisiún Aontaithe

Conradh idirnáisiúnta is ea an Prótacal Kyoto, 1997 a leag amach spriocanna do na príomhthíortha tionsclaíocha maidir le leibhéil astaithe gáis cheaptha teasa a bhain siad amach faoi 2012.

CúlraCuir in Eagar

Tar éis na socruithe mar gheall ar an athrú aeráide is an forthéamh domhanda a glacadh ag an gcruinniú mullaigh i Rio de Janeiro i 1992, glacadh le dréachtchonradh don tréimhse 2005-12 ag cruinniú mullaigh i gcathair Kyoto na Seapáine sa bhliain 1997.

ConradhCuir in Eagar

Tháinig an conradh aeráide i bhfeidhm sa bhliain 2005 chun gearradh siar 5.2% a dhéanamh ar astaíochtaí gás ceaptha teasa (dé-ocsaíd charbóin is eile) i gcomparáid le leibhéal 1990.

IarmhairtíCuir in Eagar

Faoi 2008 bhí tiúchan na ngás méadaithe 6% ar fud an Domhain ná i 1990, agus bhí na Stáit Aontaithe amháin ag astú 10% níos mó fós ná i 1990. Níor éirigh ach leis an nGearmáin, an Rúis is an Bhreatain aon laghduithe a dhéanamh ar a sceitheadh. Anuas air sin, bhí na tíortha i mbéal forbartha, an tSín is an India go príomha, ag cur go mór lena sceitheadh.

ConspóidíCuir in Eagar

D'aistharraing na Stáit Aontaithe ó chóras Kyoto i 2001. Níos measa fós, de bhrí gur tháinig siad le bheith ina dtíortha tionsclaíocha go déanach, níor tugadh tíortha móra atá ag forbairt —an tSín, an India, an Bhrasaíl, an Indinéis, is eile — isteach in aon chor.

Bhí dréachtchonradh nua á ullmhú le síniú i gCobanhávan i 2009, ach theip ar an gcruinniú mullaigh sin aon socrú a dhéanamh.

ÉireCuir in Eagar

Bhí Éire i dtrioblóid le Coimisiún na hEorpa as a bheith ag sárú spriocanna Phrótacal Kyoto.^[1]

Ba ea í gníomhsprioc na hÉireann don bhliain 2012 faoin gconradh, taobh istigh de sprioc an Aontais Eorpaigh, astaíocht a bheidh 13% ar a méid os cionn ár leibhéil i 1990.

Féach freisinCuir in Eagar

TagairtíCuir in Eagar

↑ Breandán Delap (Nollaig 2006). "Rialtas na hÉireann ag tarraingt na gcos maidir le Kyoto" (ga-IE). Beo!. Dáta rochtana: 2022-08-26.

[1] Breandán Delap (Nollaig 2006). "Rialtas na hÉireann ag tarraingt na gcos maidir le Kyoto" (ga-IE). Beo!. Dáta rochtana: 2022-08-26.

[1]