Liosta d'Ardríthe na hÉireann
Ba é tuairim thraidisiún stairiúil na Meánaoise na hÉireann go raibh Ard-Rí ag Éirinn lonnaithe i Teamhair ón tseanaimsir, agus cnuasaigh cosúil le Lebor Gabála Érenn ón 11ú haois, ina dhiaidh sin saothair Luath-Nua-aoiseach ar nós Annála na gCeithre Máistrí agus Foras Feasa ar Éire, a airbheartaítear líne na nArd-Rí a rianú. Mar a mhíníonn John T. Koch: “Cé gur ríogacht ar leith í ríogacht na Teamhrach a raibh ardmhianta ag a áititheoirí i dtreo ardcheannas i measc ríthe na hÉireann, i dtéarmaí polaitíochta ní dócha go raibh a dhóthain údaráis ag aon rí chun smacht a fháil ar an oileán ar fad roimh an 9ú haois.[1] Meastar go minic gurb é Máel Sechnaill I an chéad Ard-Rí stairiúil, cé gur chuir sé ina choinne. Meastar go bhfuil sé mí-aimseartha é an teideal a chur i bhfeidhm ar ríthe níos luaithe, agus meastar go ginearálta go bhfuil ríthe ó roimh an 5ú haois ina finscéalta. Mar sin is meascán d’fhíricí stairiúla agus d’fhinscéalta é liosta traidisiúnta na nArd-Ríthe.
Déanann na hannála cur síos ar roinnt Ard-Ríthe níos déanaí mar "rígh Érenn co fressabra" ("Ríthe na hÉireann le freasúra"), is tagairt í d'éagobhsaíocht ríogacht na Teamhrach ó bhás Máel Sechnaill mac Domnaill sa bhliain 1022. Thréig Brian Bóramha é sa bhliain 1002, agus athchóiríodh é i 1014 tar éis bhás Bhriain, ach lean go leor ríshleachta eile sampla Brian sa chéid i ndiaidh 1022. Tháinig deireadh leis an Ard-Ríocht go héifeachtach sna 1170idí tar éis ionradh na Normannach, agus is é Ruaidrí Ua Conchobair an sealbhóir deiridh.
Ardríthe na Fir Bolg
cuir in eagar- ARÉ 1934-1897 RC
- FFÉ 1514-1477 RC
Rí | ARÉ/ACM | FFÉ |
---|---|---|
Sláine mac Dela | 1934-1933 | 1514-1513 |
Rudraige mac Dela | 1933-1931 | 1513-1511 |
Gann mac Dela, Genann mac Dela | 1931-1927 | 1511-1507 |
Sengann mac Dela | 1927-1922 | 1507-1502 |
Fiacha Cennfinnán mac Starn | 1922-1917 | 1502-1497 |
Rinnal mac Genann | 1917-1911 | 1497-1491 |
Fodbgen mac Sengann | 1911-1907 | 1491-1487 |
Eochaid mac Eirc | 1907-1897 | 1487-1477 |
Ardríthe Tuatha Dé Danann
cuir in eagarMeastar go bhfuil na ríthe seo finscéalach.
- ARÉ/ACM 1897-1700 RC
- FFÉ 1477-1287 RC
Rí | ACM | FFÉ |
---|---|---|
Bres | 1897-1890 | 1477-1470 |
Nuada | 1890-1870 | 1470-1447 |
Lú | 1870-1830 | 1447-1407 |
Eochaid Ollathair (An Daghdha) | 1830-1750 | 1407-1337 |
Delbáeth | 1750-1740 | 1337-1327 |
Fiacha | 1740-1730 | 1327-1317 |
Mac Cuill, Mac Cecht, Mac Gréine |
1730-1700 | 1317-1287 |
Ardríthe Chlann Mhíle
cuir in eagar- ARÉ 1700 RC - AD 76
- FFÉ 1287 RC - AD 80
Rí | ACM | FFÉ |
---|---|---|
Eber Finn agus Érimón | 1700 RC | 1287-1286 RC |
Érimón | 1700-1684 RC | 1286-1272 RC |
Muimne, Luigne agus Laigne | 1684-1681 RC | 1272-1269 RC |
Ér, Orba, Ferón agus Fergna | 1681 RC | 1269 RC |
Íriel Fáid | 1681-1671 RC | 1269-1259 RC |
Ethriel | 1671-1651 RC | 1259-1239 RC |
Conmáel | 1651-1621 RC | 1239-1209 RC |
Tigernmas | 1621-1544 RC | 1209-1159 RC |
ARÉ: idir-ríocht 1544-1537 RC | ||
Eochaid Étgudach | 1537-1533 RC | 1159-1155 RC |
Cearmna Finn agus Sobhairce | 1533-1493 RC | 1155-1115 RC |
Eochaid Faebar Glas | 1493-1473 RC | 1115-1095 RC |
Fíachu Labrainne | 1473-1449 RC | 1095-1071 RC |
Eochaid Mumu | 1449-1428 RC | 1071-1050 RC |
Óengus Olmucaid | 1428-1410 RC | 1050-1032 RC |
Énna Airgdech | 1410-1383 RC | 1032-1005 RC |
Rothechtaid mac Main (I) | 1383-1358 RC | 1005-980 RC |
Sétna Airt (I) | 1358-1353 RC | 980-975 RC |
Fíachu Fínscothach | 1353-1333 RC | 975-955 RC |
Muinemón | 1333-1328 RC | 955-950 RC |
Faildergdóid | 1328-1318 RC | 950-943 RC |
Ollom Fódla | 1318-1278 RC | 943-913 RC |
Fínnachta | 1278-1258 RC | 913-895 RC |
Slánoll | 1257-1241 RC | 895-880 RC |
Géde Ollgothach | 1241-1231 RC | 880-863 RC |
Fíachu Findoilches | 1231-1209 RC | 863-833 RC |
Berngal | 1209-1197 RC | 833-831 RC |
Ailill mac Slánuill | 1197-1181 RC | 831-815 RC |
Sírna Sáeglach | 1181-1031 RC | 814-794 RC |
Rothechtaid Rotha (II) | 1031-1024 RC | 794-787 RC |
Elim Olfínechta | 1024-1023 RC | 787-786 RC |
Gíallchad | 1023-1014 RC | 786-777 RC |
Art Imlech | 1014-1002 RC | 777-755 RC |
Nuadu Finn Fáil | 1002-962 RC | 755-735 RC |
Bres Rí | 962-953 RC | 735-726 RC |
Eochaid Apthach | 953-952 RC | 726-725 RC |
Finn mac Blatha | 952-930 RC | 725-705 RC |
Sétna Innarraid (II) | 930-910 RC | 705-685 RC |
Siomón Brecc | 910-904 RC | 685-679 RC |
Dui Finn | 904-894 RC | 679-674 RC |
Muiredach Bolgrach | 894-893 RC | 674-670 RC |
Énna Derg | 893-881 RC | 670-658 RC |
Lugaid Íardonn | 881-872 RC | 658-649RC |
Sírlám | 872-856 RC | 649-633 RC |
Eochaid Uairches | 856-844 RC | 633-621 RC |
Eochaid Fíadmuine agus Conaing Bececlach | 844-839 RC | 621-616 RC |
Lugaid Lámderg | 839-832 RC | 616-609 RC |
Conaing Bececlach (ar ais i gcoróin) | 832-812 RC | 609-599 RC |
Art mac Lugdach | 812-806 RC | 599-593 RC |
Fíachu Tolgrach | 806-796 RC | 593-586 RC |
Ailill Finn | 796-785 RC | 586-577 RC |
Eochaid mac Ailella | 785-778 RC | 577-570 RC |
Airgetmar | 778-748 RC | 570-547 RC |
Dui Ladgrach | 748-738 RC | 547-537 RC |
Lugaid Laigde | 738-731 RC | 537-530 RC |
Áed Rúad | 731-724 RC | 530-509 RC |
Díthorba | 724-717 RC | 509-488 RC |
Cimbáeth | 717-710 RC | 488-468 RC |
Áed Rúad (2a huair) | 710-703 RC | |
Díthorba (2a huair) | 703-696 RC | |
Cimbáeth (2a huair) | 696-689 RC | |
Áed Rúad (3ú huair) | 689-682 RC | |
Díthorba (3ú huair) | 682-675 RC | |
Cimbáeth (3ú huair) | 675-668 RC | |
Cimbáeth agus Macha | 668-661 RC | |
Banríon Macha | 661-654 RC | 468-461 RC |
Rechtaid Rígderg | 654-634 RC | 461-441 RC |
Úgaine Mór | 634-594 RC | 441-411 RC |
Bodbchad | 594 RC | 411 RC |
Lóegaire Lorc | 594-592 RC | 411-409 RC |
Cobthach Cóel Breg | 592-542 RC | 409-379 RC |
Labraid Loingsech | 542-523 RC | 379-369 RC |
Meilge Molbthach | 523-506 RC | 369-362 RC |
Mog Corb | 506-499 RC | 362-355 RC |
Óengus Ollom | 499-481 RC | 355-337 RC |
Irereo | 481-474 RC | 337-330 RC |
Fer Corb | 474-463 RC | 330-319 RC |
Connla Cáem | 463-443 RC | 319-315 RC |
Ailill Caisfhiaclach | 443-418 RC | 315-290 RC |
Adamair | 418-414 RC | 290-285 RC |
Eochaid Ailtleathan | 414-396 RC | 285-274 RC |
Fergus Fortamail | 396-385 | 274-262 RC |
Óengus Tuirmech Temrach | 385-326 RC | 262-232 RC |
Conall Collamrach | 326-320 RC | 232-226 RC |
Nia Segamain | 320-313 RC | 226-219 RC |
Énna Aignech | 313-293 RC | 219-191 RC |
Crimthann Coscrach | 293-289 RC | 191-184 RC |
Rudraige mac Sithrigi (3) | 289-219 RC | 184-154 RC |
Finnat Már | 219-210 RC | 154-151 RC |
Bresal Bó-Díbad | 210-199 RC | 151-140 RC |
Lugaid Luaigne | 199-184 RC | 140-135 RC |
Congal Cláiringnech | 184-169 RC | 135-120 RC |
Dui Dallta Dedad | 169-159 RC | 120-110 RC |
Fachtna Fáthach | 159-143 RC | 110-94 RC |
Eochaid Feidlech | 143-131 RC | 94-82 RC |
Eochaid Airem | 131-116 RC | 82-70 RC |
Eterscél Mór | 116-111 RC | 70-64 RC |
Nuadha Neacht | 111-110 RC | 64-63 RC |
Conaire Mór | 110-40 RC | 63-33 RC |
ARÉ: idir-ríocht 40-33 RC | ||
Lugaid Riab nDerg | 33-9 RC | 33-13 RC |
Conchobar Abradruad | 9-8 RC | 13-12 RC |
Crimthann Nia Náir | 8 RC - AD 9 | 12 RC - 5 |
Cairbre Cinnchait | 9-14 | |
Feradach Finnfechtnach | 14-36 | 5-25 |
Fíatach Finn | 36-39 | 25-28 |
Fíachu Finnolach | 39-56 | 28-55 |
Cairbre Cinnchait | 55-60 | |
Elim mac Conrach | 56-76 | 60-80 |
Ardríthe, Buile Choinn
cuir in eagarAinm | Aitheantas (a mheastar) |
Nótaí |
---|---|---|
Gan ainm | Conn Cétchathach | Insítear fís Choinn, na ríthe a thiocfaidh ina dhiaidh |
Art | Art mac Cuinn | Dál Choinn |
Mac Con moccu Lugde Loígde | Lugaid mac Con | Dáirine |
Corbmac | Cormac mac Airt | Dál Choinn |
Corpre | Cairbre Lifechair | Dál Choinn |
Fiechri | Fiachrae Cassán | Cruithne agus/nó Oirialla? |
Dáire Drechlethan | is dóigh Dáire Doimthech | Dáirine; ach as áit, thagann sé roimh Chonn |
Fécho | Fíachu Sroiptine? | Dál Choinn |
Muiredach Tirech | Muiredach Tirech | Dál Choinn |
Crimthand | Crimthann mac Fidaig | Eoghanachta, nó b'fhéidir Éarainn (Dáirine?) |
Níell | Niall Noígíallach | Dál Choinn |
Loígaire | Lóegaire mac Néill | Dál Choinn/Uí Néill |
Corpri | Coirpre mac Néill (bás c. 463) | Dál Choinn/Uí Néill |
Ailill | Ailill Molt (bás 482) | Connachta/Uí Fhiachrach |
Lugid | Lugaid mac Lóegairi (bás c. 507) | Uí Néill |
Mac Ercéni | Muirchertach mac Ercae (bás c. 536) | Uí Néill, Cineál Eoghain |
Óengarb | Túathal Máelgarb (bás c. 544) | Uí Néill |
Aíd | is dóigh Áed mac Ainmuirech (bás 598) | Uí Néill, Cineál Chonaill; is amhlaidh as agus ó thaobh ama de |
Aíd Olláin | is dóigh Áed Uaridnach (bás 612) | Uí Néill, Cineál Eoghain; is amhlaidh as agus ó thaobh ama de |
Diermait | Diarmait mac Cerbaill (bás c. 565) | Uí Néill? Bunúis doiléir |
Feáchno | Fiachna mac Baotáin (bás 626), nó b'fhéidir Fiachnae mac Feradaig, athair Shuibhne Mheann | Cruithne, Dál nAraidi, nó Uí Néill, Cineál Eoghain |
Suibne | Suibne Menn (bás 628) | Uí Néill, Cineál Eoghain |
Óengus[2] | Óengus mac Colmáin | Uí Néill an Deiscirt, Clann Cholmáin |
Domnall | Domnall mac Áedo (bás c. 642) | Uí Néill, Cineál Chonaill |
Blathmac agus Diarmaid garmhac | Blathmac mac Áedo Sláine agus Diarmait mac Áedo Sláine (an bheirt bás 665) | Uí Néill an Deiscirt |
Snechta Fína | Fínsnechta Fledach (bás c. 695) | Uí Néill an Deiscirt, Síol Aodha Sláine |
Ardríthe, 76-458
cuir in eagar- Túathal Techtmar ARÉ 76-106; FFÉ 80-100
- Mal mac Rochride ARÉ 106-110; FFÉ 100-104
- Fedlimid Rechtmar ARÉ 110-119; FFÉ 104-113
- Cathair Mór ARÉ 119-122; FFÉ 113-116
- Conn Cétchathach ARÉ 122-157; FFÉ 116-136
- Conaire Cóem ARÉ 157-165; FFÉ 136-143
- Art mac Cuinn ARÉ 165-195; FFÉ 143-173
- Lugaid mac Con ARÉ 195-225; FFÉ 173-203
- Fergus Dubdétach ARÉ 225-226; FFÉ 203-204
- Cormac mac Airt ARÉ 226-266; FFÉ 204-244
- Eochaid Gonnat ARÉ 266-267; FFÉ 244-245
- Cairbre Lifechair ARÉ 267-284; FFÉ 245-272
- Fothad Cairpthech agus Fothad Airgthech ARÉ 284-285; FFÉ 272-273
- Fíachu Sroiptine ARÉ 285-322; FFÉ 273-306
- Colla Uais ARÉ 322-326; FFÉ 306-310
- Muiredach Tirech ARÉ 326-356; FFÉ 310-343
- Cáelbad ARÉ 356-357; FFÉ 343-344
- Eochaid Mugmedon ARÉ 357-365; FFÉ 344-351
- Crimthann mac Fidaig ARÉ 365-376; FFÉ 351-368
- Níall Noígíallach ARÉ 376-405; FFÉ 368-395
- Dathí ARÉ 405-428; FFÉ 395-418
- Lóegaire mac Néill ARÉ 428-458; FFÉ 418-448
- Coirpre mac Néill
Ardríthe na hÉireann, 459-844
cuir in eagar- Ailill Molt 459-478
- Lugaid mac Lóegairi 479-503
- Muircheartach mac Muireadaigh, afm Mac Ercae 504-527
- Túathal Máelgarb 528-538
- Diarmait mac Cerbaill 539-558
- Domnall mac Muirchertaig agus Forggus mac Muirchertaig 559-561
- Eochaid mac Domnaill agus Báetán mac Muirchertaig 562-563
- Ainmuire mac Sétnai 564-566
- Báetán mac Ninnedo 567
- Áed mac Ainmuirech 568-594
- Áed Sláine agus Colmán Rímid 595-600
- Áed Uaridnach 601-607
- Máel Coba mac Áedo 608-610
- Suibne Menn/Suibhne Gealt 611-623
- Domnall mac Áedo 624-639
- Cellach agus Conall Cóel 640-656
- Diarmait agus Blathmac 657-664
- Sechnasach 665-669
- Cenn Fáelad 670-673
- Fínsnechta Fledach 674-693
- Loingsech mac Óengusso 694-701
- Congal Cennmagair 702-708
- Fergal mac Máele Dúin 709-718
- Fógartach mac Néill 719
- Cináed mac Írgalaig 720-722
- Flaithbertach mac Loingsig 723-729
- Áed Allán 730-738
- Domnall Midi 739-758
- Niall Frossach 759-765
- Donnchad Midi 766-792
- Áed Oirdnide 793-817
- Conchobar mac Donnchada 818-831
- Niall Caille 832-844
Ardríthe, 845-1318
cuir in eagar- Mael Seachlainn I 845-860.
- Áed Findliath 861-876.
- Fland mac Máel Sechnaill 877-914.
- Niall Glúndub 915-917.
- Donnchad Donn 918-942.
- Tomar Luimnigh 922-930.
- Congalach Cnogba 943-954.
- Domnall ua Néill 955-978.
- Mael Seachlainn II Mór 979-1002.
- Brian Bóirmhe 1002-1014.
- Mael Seachlainn II, Mor (curtha ar ais i gcoróin) 1014-1022.
- Corcran Claireach agus Conn O Lochlain 1022-1024.
- Donnchad mac Briain, 1024-1064. (go bhfreasúra)
- Diarmait mac Máel na mBó, bás 1072 (go bhfreasúra)
- Toirdhealbhach Ua Briain 1055-1086 (go bhfreasúra)
- Domhnall Mac Lochlainn 1083-1121 (go bhfreasúra)
- Muircheartach Ua Briain 1101-1119 (go bhfreasúra)
- Toirdhealbhach Ua Conchobhair, 1119-1156.
- Muircheartach Mac Lochlainn 1156-1166.
- Ruaidri mac Tairrdelbach Ua Conchobair 1166-1186.
- Brian Ó Néill, 1258-1260.
- Edward Bruce, 1315-1318.
Tagairtí
cuir in eagar- ↑ Koch (2006). "Celtic Culture: A Historical Encyclopedia": 1663–1664. ABC-CLIO.
- ↑ Eoin O'Flynn, Clann Cholmáin c.550-916, lch. 44, nóta 7