Vicipéid:Liosta d'ábhair riachtanach do gach uile Vicipéid

Tá mórán Vicipéideanna ann. Tá cuid acu go an-mhór, agus cuid eile acu go an-bheag. Is gá go mbíonn cuid ailt bhunúsach acu uilig ar leith, fiú amháin má's stumpaí iad na h-ailt sin.

Seo liosta de 1,000 alt bunúsach ba cheart a bheith i ngach aon Vicipéid.

Bunchoincheapa

1. Ainmhí
2. Duine
   1. Bean
   2. Buachaill
   3. Cailín
   4. Fear
   5. Leanbh
3. Mianra
4. Planda
5. Rud

Fealsúnacht

1. Aeistéitic
2. Anam
3. Comhfhios
4. Corp
5. Eipistéimeolaíocht
6. Eitic
7. Fírinne
8. Intinn
9. Meitifisic
10. Réaltacht
11. Saorthoil

Beathaisnéis

Trí abairt ar a laghad ar 100 daoine staire.

Ceoltóirí

1. Johann Sebastian Bach
2. Wolfgang Amadeus Mozart

Taiscéalaithe

1. Roald Amundsen
2. Jacques Cartier
3. Criostóir Colambas
4. Hernán Cortés
5. Francis Drake
6. Vasco da Gama
7. Edmund Hillary
8. Ferdinand Magellan
9. Marco Polo

Eolaithe agus Ceapadóirí

Eolaithe

1. Al-Khawarizmi (Abu Abdullah Muhammad bin Musa al-Khwarizmi)
2. Charles Darwin
3. Albert Einstein
4. Galileo Galilei
5. Isaac Newton
6. Tolamaes (Claudius Ptolemaeus)
7. Alan Turing

Ceapadóirí

1. Leonardo da Vinci
2. Thomas Edison
3. Henry Ford
4. Bill Gates
5. Johannes Gutenberg
6. Linus Torvalds
7. Deartháireacha Wright

Scríbhneoirí agus Fealsúna

1. Dainté Ailigéirí
2. Arastotail
3. René Descartes
4. Platón
5. Johann Wolfgang von Goethe
6. Hóiméar
7. Heireadótas
8. Hipeacraitéas
9. Victor Hugo
10. Immanuel Kant
11. Lao Tzu
12. Mairtín Liútar
13. Ludwig von Mises
14. Molière
15. Rosa Luxemburg
16. Karl Marx
17. George Orwell
18. Píotagarás
19. Murray Rothbard
20. William Shakespeare
21. Adam Smith
22. Sócraitéas
23. J. R. R. Tolkien
24. Veirgil
25. Voltaire
26. Mary Wollstonecraft
27. Zeami

Polaiteoirí

1. Ágastas
2. Akbar
3. Timur Bacach
4. Otto von Bismarck
5. Simón Bolívar
6. Napoléon Bonaparte
7. Geingeas Cán
8. Iúil Caesar
9. Samuel de Champlain
10. Winston Churchill
11. Cléópatra
12. Liam Concar
13. Hernán Cortés
14. Ard-diúc Franz Ferdinand na hOstaire
15. Charles de Gaulle
16. Hugues Capet na Fraince
17. Mahatma Gandhi
18. Hirohito
19. Adolf Hitler
20. Laoiseach XIV na Fraince
21. Vlaidímír Léinín
22. Ferdinand Magellan
23. Alastar Mór
24. Mao Tse-tung
25. Séarlas Mór
26. Benito Mussolini
27. Kwame Nkrumah
28. Peadar Mór (na Rúise)
29. Pol Pot
30. Franklin D. Roosevelt
31. Saladin
32. Searlas V, Impire Naofa Rómhánach
33. Risteard I Shasana
34. Ióisiaf Stailín
35. Tarbh Suite
36. Leon Trotscaí
37. Harry S Truman
38. Tútanchamún
39. Uilliam II na Gearmáine
40. An Bhanrión Victeoiria na Ríochta Aontaithe
41. Shaka Zulu

polaiteoirí agus ceannairí idirnáisiúnta nua-aimseartha

1. Kofi Annan
2. Silvio Berlusconi
3. Tony Blair
4. George W. Bush
5. Jacques Chirac
6. Nelson Mandela
7. Gerhard Schröder

Eile

1. Martin Luther King
2. Rosa Parks
3. Gavrilo Princip

Litríocht

1. Míle Oíche agus Oíche
2. An Córán
3. An Bíobla
4. Don Quixote
5. Odaisé/Íliad
6. An Phoblacht le Platón
7. An Prionsa le Machiavelli
8. Tórach

Tíortha

Gach tír ag Liosta tíortha

Ábhair teaghlaigh

Bia

1. Arán
2. Caife
3. Min bhuí
4. Cadás
5. Pónaire soighe
6. Sorgam
7. Cruithneacht
8. Eorna
9. Coirce
10. Toradh
11. Glasra
12. Tobac
13. Cáis
14. Alcól
15. Tae
16. Rís

Deoch

1. Uisce
2. Beoir
3. Fíon
4. Coca Cola

Tíreolaíocht

Ar a laghad trí abairt ar gach mhór-roinn

1. An Afraic/Afraic
2. An Antartaice/Antartaice/An tAntartach/Antartach
3. An Áise/Áise
4. An Aigéine/Aigéine
5. An Eoraip/Eoraip
6. Meiriceá Thuaidh
7. Meiriceá Theas

Réigiúin eile

1. An Meánoirthear/Meánoirthear
2. Meiriceá Laidineach

Eile

1. An Sahára/Sahára
2. Na hAindéis/Aindéis
3. An Amasóin/Amasóin
4. An Níl/Níl
5. An tAigéan Atlantach/Aigéan Atlantach/An tAtlantach/Atlantach
6. An tAigéan Indeach/Aigéan Indeach
7. An tAigéan Ciúin/Aigéan Ciúin/An Ciúin-Aigéan/Ciúin-Aigéan
8. An tAigéan Artach/Aigéan Artach
9. An Mheánmhuir/Meánmhuir
10. An Mhuir Dhubh/Muir Dhubh
11. An Mhuir Thuaidh/Muir Thuaidh
12. Muir Bhailt
13. Na Balcáin/Balcáin
14. Na Himiléithe/Himiléithe
15. Na hAlpa/Alpa
16. An Cainneon Mór/Cainneon Mór
17. An Sceir Choiréalach Mhór/Sceir Choiréalach Mhór
18. An Abhainn Mississippi/Abhainn Mississippi
19. An tEas Niagara/Eas Niagara
20. Loch Tanganyika
21. Loch Titicaca
22. Na Locha Móra/Locha Móra

Cathracha

Cathracha tábhachtacha an dhomhain -- criteria: tábhachtachas staire, daonra, agus/nó leithead talaimhe:

1. Londain
2. Páras
3. Beirlín
4. Iostanbúl (freisin an seanainm Cathair Chonstaintín)
5. Cathair Pheadair
6. Moscó
7. Iarúsailéim
8. Meice
9. Tóiceo
10. An Aithin/Aithin
11. An Róimh/Róimh
12. Shang-hai
13. Béising/Péicing
14. Nua-Eabhrac
15. Washington, D.C.
16. Tenochtitlán
17. Bombay (Mumbai)
18. Buenos Aires
19. Seoul
20. Iacárta
21. Karachi
22. Mainile
23. Sao Paulo
24. Cathair Mheicsiceo
25. Dhaka
26. Lagos
27. Caireo
28. Tehran
29. Lima
30. Bogotá
31. Bancác
32. Cinseasa
33. Rio de Janeiro
34. Bagdad
35. Calcutta (Kolkata)
36. Bangalore
37. Tianjin
38. Ósaca
39. Los Angeles
40. Hong Cong

Stair

Ar a laghad cúig abairt ar:

1. Dineasár
2. Éabhlóid agus Éabhlóid Daonna
3. Réamhstair
4. Seandálaíocht
5. Clochaois
6. Umhaois
7. An tSuiméir
8. Sean-Éigipt
9. Iarnaois
10. An tSean-Ghréig
11. An Impireacht Rómhánach/Impireacht Rómhánach
12. Aois Dhubh
13. Na Lochlannaigh
14. Cogaí na Croise
15. Siosma Mór
16. Galar Dubh
17. Athbheochan
18. Fionnachtain Mheiriceá
19. An Chúistiúnacht/Cúistiúnacht
20. An Naomh-Impireacht Rómhánach/Naomh-Impireacht Rómhánach
21. Cogadh Cathartha Shasana
22. Daoirse
23. An Soilsiú
24. Réabhlóid na Fraince
25. Réabhlóid thionsclaíochta
26. Cogadh Cathartha Mheiriceá
27. Coimhlint faoin Afraic
28. An Chéad Chogadh Domhanda
29. Réabhlóid na Rúise 1917
30. Cogadh Cathartha na Rúise
31. Cogadh Cathartha na Spáinne
32. An Dara Cogadh Domhanda
33. Uileloscadh
34. Cogadh Fuar
35. Cogadh Indeo-Sín a Dó (Cogadh Vítneaim)
36. Cinedheighilt

agus freisin, ar a fíor-laghad, tús ar:

1. Stair na hIndia
   1. An Sibhialtacht Gleann Indus
   2. Shishunaga Dynasty
   3. Ceannas Ioslamach na hIndia
   4. Impireacht Mughal
   5. Raj Briotánach
   6. Neamhspleáchas Indiach
   7. Deighilt na hIndia
2. Stair na Síne
   1. Ríora Yuan
   2. Ríora Ming
   3. Ríora Qing
   4. Cogadh Cathartha na Síne
3. Stair na Seapáine
   1. Athbhunú Meiji
4. Stair na hAstráile
5. Stair na Rúise
   1. An Rúis impirúil
   2. Réabhlóid na Rúise 1917
6. Stair na hAfraice
7. Stair Iosrael

Agus staireanna reiligiúnda/cultúrtha éagsúla, srl:

1. Stair an Ioslamachais
2. Stair an Ghiúdachais
3. Stair na Críostaíochta
4. Stair an Bhúdachais
5. Stair an Hiondúchais
6. Stair na Síciochta

agus stair críochnúil ar gach uilig tír a úsáidtear an teanga den Vicipéid ar leith mar teanga dúchasach, chomh maith.

Polaitíocht

1. Ainriail
2. Cumannachas
3. Faisisteachas
4. Daonlathas
5. Monarcacht
6. Deachtóireacht
7. Náisiúnachas
8. Domhandú
9. Sóisialachas
10. Daonlathas sóisialta
11. Liobrálachas
12. Liobraíochas
13. Caipitleachas
14. Impiriúlachas
15. Ciníochas
16. Feimineachas
17. Bunúsachas reiligiúnda

Ceisteanna daonna

1. Cearta daonna
2. Gnéaschlaonadh
3. Ciníochas
4. Pionós báis
5. Ginmhilleadh
6. Cosc beireatais
7. Cogadh
8. Síocháin

Idirnáisiúnta

1. Náisiúin Aontaithe
2. Duais Nobel
3. Conradh Arabach
4. ECAT/Eagraíocht Chonradh an Atlantaigh Thuaidh
5. An tAontas Eorpach/Aontas Eorpach
6. Cluichí Oilimpeacha
7. OPEC/Eagraíocht Tíortha Onnmhairithe an Pheitriliam
8. Taidhleoireacht
9. Saoirse
10. An Chros Dhearg/Cros Dearg/An Corrán Dearg/Corrán Dearg
11. EDS/Eagraíocht Dhomhanda Sláinte

Reiligiún/Creideamh

Ar a laghad réamhrá de 5 abairt do na reiligiúin:

1. Dia
2. Déithe
3. Spioraid

1. Baha'i
   1. An Báb
   2. Bahá'u'lláh
2. Búdachas
   1. Gautama Buddha
3. Críostaíocht
   1. Íosa Críost
   2. Pápa
   3. An Bíobla
   4. Eaglais
4. Confúiceachas
   1. Confúicias
5. Hiondúchas
6. Ioslam
   1. Muhammad/Mohammed/Mathamad
   2. An Córán
   3. Mosc
7. Jaineachas
8. Giúdachas
   1. Abrahám
   2. Maois
   3. Tóra
   4. Sionagóg
9. Siontó
10. Síceachas
    1. Na Deich nGurú
    2. Sri Guru Granth Sahib
11. Taochas
    1. Lao Tsu
    2. Tao Te Ching
12. Sorastrachas
    1. Sorastar
13. Vúdú

Is gá an easpa reiligiúin a lua chomh maith:

1. Aindiachas
2. Aignóiseachas
3. Daonnachas

Cultúr an phobail

Trí abairt ar a laghad ar na hábhair seo a leanas:

1. Teilifís
2. Raidió
3. Scannánaíocht
4. Cearrbhachas
5. Litríocht
6. Damhsa
7. Ealaín
8. Ceol
   1. Popcheol
   2. Rac-cheol
   3. Ceol traidisiúnta
   4. Ceol clasaiceach
   5. Snagcheol
9. Greannán
10. The Beatles
11. Cluichí
    1. Ficheall
    2. Go
    3. Mancala
    4. Táiplis bheag
    5. Táiplis mhór
    6. Cártaí imeartha
    7. Díslí imeartha

Eolaíocht

Ar a laghad réamhrá de 5 abairt do na réimsí móra:

Fisic

Bunchoincheapanna:

1. Teas
2. Leictreachas
3. Maighnéadas
4. Imtharraingt
5. Mais
6. Fórsa
7. Am
8. Fad
9. Achar
10. Luas
11. Luathú
12. Adamh
13. Leictreon
14. Prótón
15. Neodrón
16. Fótón
17. Leacht

Leibhéal níos airde:

1. Dlíthe gluaiseachta Newton
2. Meicnic na leachtanna
3. Teirmidinimic
4. Teoiric adamhach
5. Fisic cháithníní
6. Teoiric choibhneasachta
7. Teoiric an chandaim

Ceimic

1. Dúil cheimiceach
   1. Tábla peiriadach
   2. alt faoi gach cheann de na dúile ceimiceacha, leis na sonraí ó thábla na n-airíonna
2. Imoibriú ceimiceach
3. Móilín
4. Aigéad
5. Alcaile
6. pH
7. Salann
8. Comhdhúil
9. Ceimic organách

Bitheolaíocht

1. Baictéar
2. Aircéach
3. Prótaisteach
4. Fungas
5. Planda
   1. Crann
   2. Bláth (gan athsheoladh!)
6. Ainmhí
   1. Éan
   2. Iasc
   3. Capall
   4. Feithid
   5. Mamach
   6. Reiptíl
   7. Nathair
   8. Eilifint
   9. Camall
   10. Eallach
   11. Caora
   12. Madra/Madadh/Gadhar
   13. Cat
   14. Leon
   15. Iolar
   16. Béar
   17. Dragan
7. Geolaíocht
8. Éiceolaíocht

Réalteolaíocht

1. Grianchóras
   1. Grian
   2. An Domhan
      1. An Ghealach/Éasca/Ré
   3. Mearcair
   4. Véineas
   5. Mars
   6. Iúpatar
   7. Satarn
   8. Úránas
   9. Neiptiún
   10. Plútón
2. Réaltra
3. Bealach na Bó Finne/Claí Mór na Réaltaí/Láir Bhán
4. Ollphléasc

Mianraí

1. Clóiríd sóidiaim (salann boird coitianta)
2. Diamant
3. Cailc
4. Eibhear
5. Cloch thine/Breochloch
6. Gaineamhchloch
7. Grianchloch

Miotail dhúilí in úsáid coitianta

1. Ór
2. Airgead
3. Iarann
4. Copar
5. Sinc
6. Stán
7. Alúmanam

Cóimhiotail in úsáid gcoitianta

1. Cré-umha
2. Prás
3. Cruach

Meitéareolaíocht

1. Fearthainn/Báisteach
2. Néal/Scamall
3. Sneachta
4. Cloichsneachta
5. Speirling
6. Téamh domhanda
7. El Niño
8. La Niña

Teicneolaíocht agus Fionnachtain

1. Talmhaíocht
2. Úsáid de tine
3. Miotalóireacht
4. Scríobh
5. Aibítir
6. Long
7. Seol
8. Plána claona
9. Roth
10. Ulóg
11. Luamhán
12. Scriú
13. Ding
14. Arm
    1. Gunna
    2. Tua
    3. Claíomh
    4. Bogha fada
15. Pléascán
16. Púdar gunna
17. Rothar
18. Inneal gaile
19. Traein
20. Carr
21. Leictreachas
22. Leictreonaic
23. Inneall leictreach
24. Raidió
25. Teilifís
26. Teileafón
27. Aerárthach
28. Ríomhaire
    1. Linux
    2. Microsoft Windows
    3. Mac OS
29. Léasar
30. Idirghréasán

Teanga

1. Béarla Simplí
2. Béarla
3. Mandairínis
4. Cantainis
5. Araibis
6. Gearmáinis
7. Hiondúis
8. Urdais
9. Indinéisis
10. Rúisis
11. Spáinnis
12. Fraincis
13. Esperanto
14. Sanscrait
15. Laidin
16. Nua-Ghréigis/Gréigis
17. Gréigis Chlasaiceach/Sean-Ghréigis
18. Seapáinis
19. Cóiréis
20. Téalainnis
21. Vítneaimis
22. Portaingéilis
23. Iodáilis
24. Ollainnis

Ailtireacht

1. Pirimidí na hÉigipte
2. Balla Mór na Síne
3. Áirse
4. Cruinneachán
5. Droichead
6. Tairne
7. Seacht n-iontais an domhain
8. Taj Mahal

Matamaitic

1. Uimhir
   1. Uimhir aiceanta
   2. Slánuimhir
   3. Uimhir chóimheasta
   4. Réaduimhir
   5. Uimhir choimpléascach
2. Geoiméadracht
3. Ailgéabar
   1. Cothromóid
   2. Sóinseálach
   3. Cruthúnas
4. Calcalas
5. Triantánacht
6. Féilire
7. Teoiric na dtacar
8. Loighic

Matamaiticeoirí

1. Airciméidéas
2. Piotágarás
3. Fibonacci
4. Blaise Pascal
5. René Descartes
6. Karl Gauss
7. Isaac Newton
8. Nikolai Lobachevsky
9. Albert Einstein

Anatamaíocht

1. Croí
2. Scamhóga/Scamhóg
3. Faighean
4. Bod
5. Duáin/Duán
6. Goile
7. Ae
8. Liathán/Splín
9. Stéigeacha/Stéig
10. Cnámharlach/Creatlach
11. Cíoch
12. Craiceann
13. Ceann
    1. Súil
    2. Béal
    3. Cluas
    4. Inchinn
14. Géag láimhe
    1. Uillinn
    2. Caol láimhe/Rosta
    3. Lámh
       1. Méar láimhe
       2. Ordóg
15. Géag choise
    1. Glúin
    2. Murnán/Rúitín
    3. Cos
       1. Méar coise

Giniúint/Atáirgeadh

1. Toircheas
   1. Féatas
   2. Placaint

Leigheas

Breoiteacht/Tinneas

1. Daille
2. Bodhaire
3. Galar tógálach/Galan teagmhálach
4. Meabhairghalar
5. Galar croí
6. Ailse
7. Míchothú
8. Gorta
9. Beathaitheacht
10. Calar
11. Eitinn/Eitinn scamhóige
12. SEIF
13. Bolgach/Bolgach Dé
14. Maláire
15. Dinnireacht
16. Lobhra

Cóireáil mhíochaine

1. Cógas
2. Vacsaíniú
3. Máinliacht

Spórt

1. Sacar/Peil
2. Cruicéad
3. Daorchluiche
4. Peil Mheiriceánach
5. Cleasa lúth/Lúthchleasaíocht
6. Snámh

Tubaistí

1. Crith talún
2. Bolcán
3. Spéirlinn
4. Tuile
5. Maidhm shneachta
6. Leá núicléach
7. Tornádó
8. Súnámaí

Dathanna

1. Gorm
2. Dearg/Rua
3. Uaine/Glas
4. Buí
5. Dubh
6. Bán

Má thacaíonn tú leis an iarracht seo, led' thoil cuir leis an liosta. Is féidir linn cinniúnt a dhéanamh faoi na h-abairtí bunúsacha do gach alt.